Morgunblaðið - 26.06.1999, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1999 33
Rannsókn á vegum bresku geðhj álparsamtakanna Mind
Tryggingafélög
mismuna geðsjúkum
FÓLK sem átt hefur við geðræn
vandamál að stríða sætir ósann-
gjarnri mismunun af hálfu trygg-
ingafélaga, að því er bresku geð-
hjálparsamtökin Mind greina frá.
Segja samtökin að í ljós hafi komið,
að mörgum hafi verið neitað um
tryggingar, eða þeir mátt sæta skil-
yrðum, vegna þess að þeir hafi ein-
hverntíma á ævinni átt við geðsjúk-
dóma að etja.
Er þetta ein af niðurstöðum um-
fangsmikillar athugunar á hvers
konar mismunun er geðsjúkir sæta.
Fulltrúi Mind tjáði breska ríkisút-
varpinu, BBC: „Það var okkur tölu-
vert áfall að komast að því hversu
mörgum hefur verið neitað um
tryggingar og lent í fjárhagskrögg-
um vegna veikinda - jafnvel þótt 20
ár séu liðin frá því þetta fólk veikt-
ist síðast."
Að sögn fulltrúa samtakanna er
vandinn að hluta til vanþekking á
geðsjúkdómum. „Fyrirtækin vilja
gæta hagsmuna sinna, en þetta er
allt of langt gengið. [Fyrirtækin]
hafa oft engan skilning á geðræn-
um vandamálum og hversu algeng
þau eru.“
Einn af hveijum þrem
Sérfræðingar í geðsjúkdómum
segja að einn af hverjum þrem
Bretum muni einhverntíma á æv-
inni stríða við geðrænan vanda.
Fulltrúi Mind sagði að sum fyrir-
tæki tækju ekkert tillit til þess, að
geðveiki geti komið í köstum. Hún
geti dunið yfir einu sinni, en síðan
ekki söguna meir, eins og til dæmis
taugaáfall.
„En fordómarnir eru svo miklir
að viðkomandi er dæmdur um alla
framtíð þótt hann sé alls ekki í
meiri hættu en aðrir,“ sagði fulltrú-
inn. A eyðublöðum tryggingafélag-
anna væru oft nákvæmar spuming-
ar um líkamlega sjúkdóma, en að-
eins ein spurning um geðsjúkdóma.
Oft væri það já/nei-spuming um
hvort viðkomandi hafi einhvern-
tíma átt við geðræn vandamál að
etja.
„Otrúlegt" misrétti
„Misréttið er alveg ótrúlegt. Ef
maður er heiðarlegur em minni lík-
ur á að maður geti fengið trygg-
ingu, og þetta getur jafnvel haft
áhrif á hluti á borð við greiðslu-
kort,“ sagði fulltrúi Mind við BBC.
Hún benti á, að hefði tiltekinn
einstaklingur til dæmis fótbrotnað
fyrir tuttugu ámm skipti það ekki
máli er kæmi að tryggingum. Mál-
um væri öðru vísi háttað er varðar
geðheilsu.
Geta höfðað mál
Talsmaður Samtaka breskra
tryggingafélaga sagði félögin
byggja áhættumat sitt á áreiðan-
legum upplýsingum. „Tryggingafé-
lögin taka ekki skyndiákvarðanir.
Þau reiða sig á nýjustu ráðlegging-
ar sérfræðinga," sagði talsmaður-
inn.
Hann bætti því við, að mjög erfitt
væri að meta hversu alvarlegur
geðrænn vandi væri. Um gæti verið
að ræða allt frá vægu þunglyndi til
geðhvarfasýki, og ef einhver væri
haldinn af alvarlegum geðsjúkdómi
gæti það haft áhrif á áhættumat og
tryggingafélagið kynni að fara fram
á nánari upplýsingar frá læknum,
til dæmis um hvaða meðferð hafi
verið reynd og hver árangur af
henni hafi verið.
Talsmaður tryggingafélaganna
sagði ennfremur, að félögunum
væri í mun að fólk keypti trygging-
ar og þau „vildu forðast" að setja
undanþáguskilyrði, sem geta komið
í veg fyrir að tryggingataki fái full-
ar bætur.
I áhættumati tryggingafélag-
anna yrði að vera fólgin tölfræðileg
greining á þeirri „auknu áhættu“
sem tryggingataki væri talinn vera
í, því ef fólki þætti því mismunað af
tryggingafélagi gæti það höfðað
mál á hendur félaginu, á grundvelli
laga er banna mismunun vegna
fötlunar. Bætti talsmað-
urinn því við,
að einungis um
5% fólks væri
synjað um
tryggingu eða
sætti undan-
þáguskilyrðum.
Fulltrúi geð-
hjálparsamtak-
anna sagði hins
vegar, að fólk hik-
aði við að höfða
mál á hendur stór-
um fyrirtækjum
og að einungis örfá
þeirra mála, er
höfðuð væru á for-
sendum laganna um bann við mis-
munun, ynnust. Bresk stjórnvöld
hafa heitið því að herða lögin.
Silíkonið
talið vera
skaðlaust
Washington. AP.
SILÍKONÍGRÆÐSLUR í
brjóst valda ekki alvarlegum
sjúkdómum en algengt er að
igræðlingurinn opnist og
leki, sem getur valdið verkj-
um og orðið til þess að
bijóstin afinyndist og konur
þurfi að gangast undir aðra
skurðaðgerð.
Þetta kemur fram í nýrri
skýrslu bandarisku lækna-
vfsindastofnunarinnar
Institute of Medicine. Stofn-
unin leggur til að bandarisk-
um konum, sem óska eftir si-
líkonígræðslu, verði gert að
undirrita yfirlýsingu um að
þær samþykki aðgerðina
eftir að hafa lesið upplýsing-
ar um hættuna á lekanum.
Órökstuddar fullyrðingar
Þúsundir bandarfskra
kvenna segjast hafa fengið
ýmsa alvarlega sjúkdóma,
allt frá krabbameini til liða-
gigtar, af völdum si-
líkonígræðslu en í skýrsl-
unni segir að ekkert bendi
til þess að þær fullyrðingar
eigi við rök að styðjast.
Deilt hefur verið um hugs-
anlega skaðsemi si-
líkonigræðslu í áraraðir og
ólíklegt er að skýrslan bindi
enda á þá deilu. Margir
höfðu þó beðið hennar með
talsverðri eftirvæntingu þar
sem hún er talin viðameiri
og hlutlægari en fyrri
skýrslur um þetta efni.
% >
Reuters
Hvernig er best að grennast?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Spurning: Ég hef alltaf verið
mikil útivistar- og íþróttamann-
eskja og stundað reglulega erfiða
þolfimi. Ég hætti að reykja fyrir 2
árum og það gekk vel því að ég
var dugleg að hreyfa mig (engin
aukakíló). Ég fór svo í háskóla-
nám nú í haust og þar sem enginn
tími hefur verið til iðkunar á
hreyfingu hafa aukakílóin 5 (kg)
fengið að koma óáreitt. Það sem
fer mest í taugarnar á mér í sam-
bandi við þau er að mikill hluti fit-
unnar sest á magann og mjaðmir
og finnst mér ég stundum vera
orðin ófrísk (ættareinkenni á
kvk).
Er möguleiki á að mjólkuraf-
urðir þenji magann út eða jafnvel
brauð eða pasta. Hvaða hitaein-
ingafjölda á dag á ég að borða ef
það er enginn brennsla á móti.
Ávextir á morgnana ? Fasta?
Áttu gott ráð fyrir mig um skjóta
úrlausn þar sem sumarið og sólin
er í nánd þannig að stuttbuxumar
og bikínið fái að njóta sín.
P/S Hvernig kodda á maður að
sofa með! háan eða lágan?
Svar: Kona í fullu fjöri sem
stundar skrifstofustörf eða bók-
nám brennir u.þ.b. 2000 hitaein-
ingum (kílókalóríum eða kcal) á
dag og þarf því að fá eitthvað
minna en það með daglegri nær-
ingu ef hún á að grennast, t.d.
1500-1700. Það hefur margsinnis
verið sýnt fram á að megrun sem
gengur rólega og tekur langan
tíma er mun vænlegri til lang-
tímaárangurs en harðir megrun-
arkúrar sem grenna um mörg
kíló á stuttum tíma. Þeir sem
grennast mikið á stuttum tíma
eru næstum alltaf fljótir að bæta
því á sig aftur. Fasta eða megrun-
arfæði með minna en 1000 hita-
einingum á dag eru bæði hættu-
leg og ekki vænleg til árangurs
nema í mjög stuttan tíma. Sölu-
menn keppast um að bjóða megr-
unarduft og pillur, oftast dýru
verði, en allar þessar skyndi-
lausnir eiga það sameiginlegt að
langtímaárangur er sáralítill eða
enginn. Bréfritari ætti ekki að
stefna á hraðari árangur en u.þ.b.
hálft kíló á viku.
Langtímaárangur
Nikótínlyf
í raun er sama úr hvaða fæðu-
tegundum hitaeiningamar koma
(mjólkurafurðum, pasta, brauði
eða öðru) en hollustunnar vegna
er best að forðast alla fitu og syk-
ur en leggja meiri áherslu á
ávexti, grænmeti, kornmat og
magurt kjöt og fisk. Ekki má
heldur gleyma líkamlegri
áreynslu þegar færi gefst.
Koddar eru mjög einstaklings-
bundin fyrirbæri en almennt séð
er ekki heppilegt að venja sig á
háan kodda.
Spurning: Hvaða áhrif hafa
nikótínlyf á líkamann? Er hugsan-
legt að langtímanotkun þeirra
geti verið skaðleg - jafnvel eins
skaðleg og reykingamar sjálfar?
Svar: Skaðlegu efnin í tóbaki og
tóbaksreyk eru annars vegar
tjömefni og hins vegar nikótín.
Tjöruefnin era krabbameinsvald-
andi en nikótín hefur ýmis konar
skaðleg áhrif á hjarta- og æða-
kerfið auk þess sem það er eitt af
mest ávanabindandi fíkniefnum
sem við þekkjum. Reykingar auka
þvi hættu á lungnakrabbameini
og hjarta- og æðasjúkdómum.
Nikótin eykur ekki hættu á
krabbameini þannig að þeir sem
hætta að nota tóbak og nota
nikótínlyf í staðinn losna við
krabbameinshættuna. Áhrif
nikótíns á hjarta- og æðakerfið
era sennilega jafn skaðleg hvort
sem það kemur úr tóbaki eða
nikótínlyfjum og þess vegna er
langtímanotkun þeirra ekki æski-
leg. Nikótínlyf era ætluð til að
hjálpa fólki að hætta að reykja og
er yfirleitt ekki gert ráð fyrir
lengiá notkun en frá 3 mánuðum
upp í eitt ár, eftir lyfjategund.
•Lesendur Morgunblaðsins geta spurt
sálfræðinginn um það sem þeim liggur á
hjarta. Tekið er á móti spumingum á
virkum dögum milli klukkan 10 og 17 í
síma 569 1100 og bréfum eða símbréfum
merkt: Vikulok, Fax 5691222. Einnig
geta lesendur sent fyrirspurnir sinar
með tölvupósti á netfang Magnúsar
Jóhannssonar: elmag@hotmail.com
Opið: mán.- fim. 10.00 - 18.30
fös. 10.00-19.00
lau. 10.00-18.00
KRINGWN