Morgunblaðið - 26.06.1999, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1999
UR VERINU
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Heldur lakari veiði í gær
„Engin ástæða til
svartsýni ennþá“
LÍTIL loðnuveiði var á miðunum
norður úr Langanesi í gær en nú
eru 8 íslensk skip komin á veiðarn-
ar. Auk íslensku skipanna eru
nokkur norsk skip á miðunum.
Þrjú skip héldu af miðunum í fyrr-
inótt með fullfermi, Örn KE, Guð-
mundur Ólafur ÓF og Súlan EA.
Kristinn Snæbjörnsson, stýrimað-
ur á Súlunni EA, sagði erfitt að
eiga við loðnuna þó ekki þyrfti að
kasta oft. „Hún er ekki mjög þétt
og því líður oft langt á milli kasta á
meðan hún þéttir sig vel. Mér sýn-
ist nú ekki vera mikið af loðnu á
ferðinni þarna en engu að síður er
gott af henni að vita. Veiðarnar
hófust litlu norðar í fyrrasumar en
þá var ekkert sérstök veiði. Maður
veit hinsvegar aldrei hvernig þetta
fer, enda ekki hægt að ganga að
sumarloðnunni vísri. Mönnum sýn-
ist loðnan aftur á móti vera í betra
ástandi en hún var síðasta sumar,
talsvert feitari og hún hefur því
greinilega verið í einhverju æti.
Það er því engin ástæða til svart-
sýni ennþá,“ sagði Kristinn.
Nú eru aðeins eftir rúm 20 þús-
und tonn af kvóta íslendinga úr
norsk-íslenska síldarstofninum.
Þokkaleg síldveiði hefur verið hjá
íslensku skipunum síðustu daga en
þau hafa þurft að fara langt eftir
síldinni eða hátt í 700 sjómílur.
Nokkur skip voru á landleið í gær
og sögðust skipstjómarmenn tals-
vert hafa þurft að hafa fyrir aflan-
um og kastað oft. Flest skipin voru í
sinni síðustu veiðiferð á vertíðinni
og munu leggja til atlögu við loðn-
una á næstu dögum.
Útvegurinn greiði fyrir
rannsóknir og eftirlit
Myndi lækka kostnað við
íiskveiðistj órnun að mati Ragnars
Árnasonar prófessors
FÁTT er því til fyrirstöðu að útveg-
urinn á íslandi taki þátt í kostnaði
við rekstur eftirlits og hafrannsókna
og sjái jafnvei um framkvæmd þess-
ara þátta. Þetta er mat Ragnars
Árnasonar, prófessors við Háskóla
Islands, en í skýrslu um kostnað við
rekstur fiskveiðistjórnunarkerfisins
hér á landi varpar Ragnar fram hug-
myndum um aukna þátttöku sjávar-
útvegsins í rekstrinum.
I skýrslunni veltir Ragnar upp
spurningunni hvort útvegurinn eigi
að greiða sjálfur fyrir hafrannsóknir
og eftirlit á sjó og landi og sjá jafnvel
um rekstur á þessum þáttum. Flest
bendi til þess að þeir sem njóti ávaxt-
anna af þessari starfsemi og borgi
kostnaðinn, hafi tilhneigingu til að
velja rétt umsvif og gæta hagkvæmni.
Þannig mætti lækka kostnað við
rekstur fiskveiðistjómunarkerfisins.
Ragnar bendir á þrjár leiðir í þessu
sambandi. I fyrsta lagi að útvegurinn
greiði fyrir rannsóknir og eftirlit en
þjónustan verði engu að síður áfram
hjá af ríkinu. í öðru lagi að ríkið fjár-
magni þjónustuna en framkvæmdin
verði á höndum útvegsins og í þriðja
lagi að bæði fjármögnun og fram-
kvæmd verði í höndum útvegsins.
Ragnar telur heppilegast að út-
vegurinn sinni hafrannsóknum og
eftirliti sjálfur og greiði jafnvel hluta
kostnaðarins. Ekki megi gleyma því
að Islendingar innheimti nú þegar
upp undir einn milljarð króna í gjöld
af útveginum á ári. „Það er um helm-
ingur þess sem kostar að reka fisk-
veiðistjórnunarkerfið á ári. Nýsjá-
lendingar og Ástralir stefna að því
að útvegurinn greiði allan þennan
kostnað sjálfur og reyndar telja
Nýsjálendingar sig vera komna
mjög nálægt því marki. Um leið er
útvegurinn hafður með í ráðum um
rekstur þessa kerfis. Eg á erfitt með
að sjá að eitthvað komi í veg fyrir að
hægt sé að fela útveginum þessa
starfsemi alfarið hér á landi. Ef út-
vegurinn hefur tryggan eignarrétt í
kvótum hefur hann enga ástæðu til
að ganga á höfuðstólinn í hafinu.
Þvert á móti hafa útvegsfyrirtækin
meiri ástæðu til að byggja upp fiski-
stofnana en ríkisstjórnir hafa. Sjón-
deildarhringur ríkisstjóma er sjald-
an lengri en til fjögurra ára og oftast
styttri. Þeir sem reka útgerðarfyrir-
tæki horfa hinsvegar mun lengra
fram á veginn,“ segir Ragnar.
Útvegurinn ákvarði
heildaraflann
Hann segir vel hægt að hugsa sér
kerfi þar sem útvegurinn reki haf-
rannsóknir, geri tillögur um heildar-
afla en ríkisvaldið hafi hinsvegar ein-
hverskonar neitunarvald. „Fiski-
stofnarnir eru ekki bara til að hafa af
þeim fjárhagslegan arð, heldur verð-
ur einnig að taka tillit til náttúru-
verndarsjónarmiða, en í þeim felast
ýmiss konar verðmæti fyrir land og
þjóð. Þá verða menn að velta fyrir
sér hvort útvegsmennimir eru lík-
legir, á grundvelli sinna fjárhagslegu
hagsmuna, til að taka ákvarðanir um
leyfilegan heildarafla sem em í sam-
ræmi við náttúruvemdarsjónarmið
eða ekki. Við höfum þegar sér að
slíkt á ekki við um hvalveiðar, þar
sem ákveðin náttúmverndarsjónar-
mið ganga mun lengra í verndunar-
átt en sjónarmið þeirra sem vilja
fénýta þessa náttúmauðlind. Við höf-
um miklu síður orðið varir við slíkt
þegar að fiski kemur og reyndar
þvert á móti. Sjávarútvegurinn og
sjávarútvegsfyrirtækin hafa nefni-
lega oft áhuga á meiri verndun fiski-
stofna en fiskifræðingar telja æski-
lega. Fiskifræðingar og líffræðingar
era gjaman sáttir við stöðu sem
jafngildir hámarksjafnstöðuafla. Frá
sjónarmiði efnahagslegrar hagsæld-
ar og gróða fyrirtækjanna er hins-
vegar betra að veiða jafnvel minna
en það og láta stofnana vaxa betur.“
Ragnar segir það hinsvegar skipta
vemlegu máli hvernig staðið yrði að
slíku fyrirkomulagi og hvemig það
yrði sett upp. „Ef ríkisvaldið hefði
ekki aðeins neitunarvald, heldur
einnig vald til að setja annan heildar-
afla ef því líkar ekki það sem útveg-
urinn leggur til, þá getur málið þró-
ast þannig að ríkið setur alltaf kvót-
ann og það er þveröfugt á það sem
lagt var upp með. Það yrði því að út-
færa slíkt fyrirkomulag mjög vand-
lega,“ segir Ragnar.
Kostnaður við rekstur fiskveiðistjórnunar-
kerfa á islandi, í Noregi og á Nýfundnalandi
EFTIRLIT A LANDI OG SJO
Noregur
HAFRANNSÓKNIR
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Sem hlutfall (%)
af aflaverðmæti
milljt inird illara
Noreq ur

Nýfur dnala id

'90 '91 ’92 '93 '94 '95 '96
STJÓRNUN FISKVEIÐA
20-
15
; milljrjnír dóllara —ss* —fr | Norðgur j

ndnalánd j
i ísLand * T 4 BSStÖf
'90 '91 '92 '93 '94 '95 '96
Sem hlutfall (%)
af aflaverðmæti
| Nýfundnalánd

'90 '91 '92 '93 '94 '95 '96
Reuters
THABO Mbeki, nýkjörinn forseti Suður-Afríku, heilsar þingmönnum
áður en hann flutti stefnuræðu sína í gær. Við hlið forsetans er Zan-
ele kona hans, en á bak við hana stendur varaforsetinn Jacob Zuma.
Mbeki flytur
stefnuræðu sína
S-Afríka mun láta meira að sér kveða
Höfðaborg. Reuters.
THABO Mbeki, nýkjörinn forseti
Suður-Afríku, sagði í stefnuræðu sinni
í gær að nauðsynlegt væri að koma til
móts við fátækustu ríki heimsins.
Hann sagði að Suður-Afríka myndi
láta meira að sér kveða um málefni
Afríkuríkja og leggja sitt af mörkum
til að leysa deilur í álfunni.
„Við getum ekki sætt okkur við
að stríð, ofbeldisátök og gripdeildir
séu varanlegt ástand í tilveru Af-
ríkubúa,“ sagði Mbeki. Eins og í
innsetningarræðu sinni í síðustu
viku hét hann því að áhersla yrði
lögð á upprætingu glæpa, spillingar
og atvinnuleysis, og á eflingu
menntakerfisins. Þá sagði hann að
undirmönnuð lögregla landsins yrði
endurskipulögð og að ný lög yrðu
sett um fjárglæfra, peningaþvætti
og ólöglegan vopnaburð.
Mbeki ítrekaði stefnu sína um
„heiðarlega, gegnsæja og ábyrga
ríkisstjórn". Hann kvað meginmark-
mið stjórnarinnar í efnahagsmálum
vera að auka fjárfestingu og skapa
ný störf. Forsetinn ýjaði að því að
ríkisútgjöld yrðu ef til vill aukin, en
að einkavæðingu ríkisfyrirtækja yrði
flýtt.
Þjálfari Korbut
hafnar ásökunum
Moskvu. The Daily Telegraph.
ÞJÁLFARI Olgu Korbut, sem náði
heimsathygli á áttunda áratugnum
fyrir glæsilega frammistöðu sína í
fimleikum, hafnar öllum ásökunum
hennar, sem settar voru fram í ný-
legu blaðaviðtali, um að hann hafi
ekki aðeins þjálfað efnilegar fim-
leikastúlkur heldur einnig reynt að
þjálfa þær upp sem hugsanlegar
hjákonur sínar.
„Fyrirlitleg hegðun hennar á sér
engin takmörk," sagði Renald
Knys, fyrrverandi þjálfari Korbuts,
sem uppgötvaði hæfileika hennar
er hún var tíu ára gömul. Knys,
sem nú er 67 ára gamall, sagðist
miður sín yfir ásökunum Korbut
um að hann hefði einnig leitað eftir
kynferðislegu sambandi við Korbut
og þær stúlkur sem hann þjálfaði.
„Ég veit ekki hvers vegna hún
sagði þetta um mig. Ef til vill er
fólk búið að gleyma henni. Kannski
vantaði hana peninga,“ sagði Knys.
Knys sagði Korbut hafa verið
þrjóskan og óagaðan nemanda sem
stundum hefði mætt á æfingar í
engu ástandi til að æfa. „Þú myndir
ekki trúa því hversu erfitt var að
eiga við hana, með sínar geðsveifl-
ur og ókurteisi,“ sagði Knys.
Knys viðurkenndi að hafa gefið
henni kinnhest einu sinni á síðari
ámm ferils hennar, en þá þjálfaði
hann Korbut líkamlega en eigin-
kona hans, Tamara, fylgdist með
andlegri líðan hennar.
Árið 1972 vann Korbut til
þrennra gullverðlauna á ólympíu-
leikunum í Mu 'nchen og varð
heimsfræg fyrir brosmildi sína og
bamslegt yfirbragð. Að sögn Knys
á hún vinsældir sínar honum að
þakka. „Það var ég sem sagði henni
að hegða sér svona, sýna fram-
komu sem enginn annar hefði. Ég
hvatti hana til að sýna af sér þokka
og eldmóð,“ sagði Knys.
Flugmenn American
hrjótandi í háloftunum
NOKKRIR flugmenn bandaríska
flugfélagsins American Airlines hafa
sofið undir stýri, samkvæmt frásögn
blaðsins USA Today en blaðið vitnar
til skjala samtaka atvinnuflugmanna
sem það hefur komist yfir.
I skýrslu flugmannasamtakanna
(APA) segir að fyrst og fremst megi
kenna stefnu félagsins hvað hvíldar-
tíma varðar um það að flugmenn
dotti undir stýri í háloftunum.
í einu dæmi er ónafngreindur
flugmaður, sem óvænt var kallaður
út vegna forfalla og látinn fljúga til
áfangastaðar í Mið-Ameríku. Svefn-
höfgi rann á hann yfír Mexíkó og féll
hann í svefn.
„Þegar ég vaknaði leit ég yfir til
flugstjórans. Hann steinsvaf líka. Ég
geri ráð fyrir að við höfum verið
samtímis sofandi í hálfa klukk-
stund,“ segir flugmaðurinn um atvik-
ið í skýrslu til APA.
Talsmaður American Airlines seg-
ir fullyrðingar APA um að flugmenn
félagsins fái ónóga hvíld vera „tómt
þvaður"........
Atvik af þessu tagi verða tekin til
sérstakrar rannsóknar bandarísku
flugmálastjórnarinnar (FAA) á flug-
rekstri og áhafnastýringu flugfélags-
ins.
Ákveðið var að efna til hennar í
framhaldi af brotlendingu flugvélar
American í Little Rock í Arkansas-
ríki 1. júní sl. Öryggisstofnun sam-
göngumála (NTSB) rannsakar hvort
flugmannaþreyta hafi verið sam-
verkandi þáttur í slysinu því flug-
mennirnir höfðu verið að störfum
rúmar 13 klukkustundir er þotan
fórst.