Morgunblaðið - 26.06.1999, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
1
pltfgmmMííldlí
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SKULDIR
ÞRÓUNARRÍKJANNA
LEIÐTOGAR G7-ríkjanna ákváðu á fundi í Þýskalandi
um síðustu helgi að afskrifa allt að þriðjung skulda þró-
unarríkjanna í samvinnu við Alþjóðabankann. Er talið að ef
fleiri ríki ákveða að taka þátt í niðurfellingu skulda verði
hægt að fella niður allt að 70% af skuldum 33 fátækustu
ríkja heims.
Þetta er mikilvægt og nauðsynlegt skref til að gefa fá-
tækustu ríkjum veraldar tækifæri til að brjótast út úr ör-
birgðinni. Líkt og hagfræðingurinn Jeffrey Sachs benti á í
grein hér í blaðinu fyrir skömmu, er það ekki síður hags-
munamál Vesturlanda að ríki, t.d. í Afríku, nái tökum á
þeim vandamálum sem hrjá þau.
Niðurfelling skulda er hins vegar engin töfralausn. Þau
ríki sem eru fátækust og skuldugust eru í mjög erfíðri
stöðu, þrátt fyrir þróunaraðstoð og lánveitingar síðustu
áratuga. Mörgum ríkjum, t.d. í suðaustur Asíu og Suður-
Ameríku, hefur hins vegar tekist að brjótast úr viðjum fá-
tæktar og hafa byggt upp réttarríki og ábyrga efnahags-
stjórn. Sé fjármunum sóað af spilltu og óskilvirku ríkis-
valdi, þar sem leiðtogarnir hugsa meira um eigin hag en
hinna fátæku þegna, kemur fjárhagsaðstoð í formi styrkja
eða niðurfellingar lána að litlu gagni.
Að sama skapi má spyrja hvort ekki sé rétt að Vestur-
lönd opni markaði sína fyrir afurðum þessara ríkja og geri
þeim þannig kleift að afla sér tekna. Þar sem fátæku ríkin
geta í upphafí lítið boðið upp á annað en ódýrar landbúnað-
arafurðir, hafa dyrnar yfírleitt verið þeim lokaðar. Breyt-
ing á því væri áhrifamesta þróunaraðstoðin.
SATT
VIÐ SERBA
FRIÐARGÆZLUSVEITIR Atlantshafsbandalagsins
hafa uppgötvað hryllilega glæpi í Kosovo eftir að þær
komu inn í þennan landshluta og þar með hafa verið stað-
festar þær fréttir sem þaðan bárust um grimmdarverk
serbneskra hermanna, lögreglumanna og annarra af-
brotamanna, sem alltaf láta að sér kveða við aðstæður
sem þessar. Um það er almenn samstaða á Vesturlöndum
að draga beri fyrir stríðsglæpadómstólinn þá einstak-
linga, hvort sem þeir gegna lágum stöðum eða háum, sem
stríðsglæpir sannast á. Það er nauðsynlegt, ekki sízt til
þess að hamla gegn slíkum atburðum annars staðar í
framtíðinni.
Því má hins vegar ekki gleyma að í Kosovo hefur búið
fjöldi Serba, sem enga glæpi hafa framið, og hafa flúið
heimili sín af ótta við að grimmdarverkanna verði hefnt á
saklausu fólki. Alveg með sama hætti og það var óhugs-
andi að láta pólitíska leiðtoga Serba komast upp með að
flæma Kosovo-Albana á brott frá Kosovo, er heldur ekki
hægt að horfa þegjandi á saklaust fólk, sem er af
serbnesku bergi brotið, flýja heimili sín eins og Albanam-
ir gerðu áður, af ótta við hefndarverk.
Friðargæzlusveitir Atlantshafsbandalagsins eru komn-
ar til Kosovo til þess að stilla til friðar og gera íbúum
Kosovo kleift að flytja aftur heim í hýbýli sín eða á heima-
slóðir. Það markmið með starfí friðargæzlusveitanna á að
ná til allra íbúa Kosovo, ekki bara Albana heldur einnig
Serba.
Það verður aldrei friður í fyrrverandi lýðveldum Jú-
góslavíu, ef hefndarhugur ræður ferðinni. Eina vonin um
frið í þessum heimshluta er að fólkið, sem þar býr og er af
ýmsu bergi brotið, fýlgi hinu stórkostlega fordæmi
blökkumanna í Suður-Afríku, sem í stað þess að ná fram
hefndum, þegar þeir höfðu fengið völdin í sínar hendur,
komu fram af stórhug og örlæti við þá sem áður höfðu
sýnt þeim meiri fyrirlitningu en víðast þekkist í samskipt-
um manna og níðst á þeim á alla lund.
Þess vegna má Atlantshafsbandalagið ekki gleyma því
að í þessum löndum er mikill fjöldi Serba sem er saklaust
fólk, sem ekkert hefur gert af sér. Þetta fólk á rétt á því
að fá að lifa í friði í landi sínu, ekki síður en Albanar sem
búa í Kosovo.
Skiptar skoðanir um skiptingu Reykjavíkur 11
ÞESSI hluti Reykjavikur verður í framtíðinni annað hvort hluti af kjördæminu Vestur-Reykjavík eða
Deilt um hvort
skipta eigi borg-
inni þversum
eða langsum
Gert er ráð fyrir því að Reykjavík verði
skipt í tvö kjördæmi fyrir næstu alþingis-
kosningar en kjördæmamörkin verða vænt-
-------------------t----n---
anlega ákveðin á næsta þingi. I grein Ornu
Schram kemur fram að ekki eru allir á eitt
sáttir um hvemig skipta beri borginni; hvort
henni eigi að skipta langsum eða þversum.
SKIPTING REYKJAVÍKUR í TVÖ KJÖRDÆIVII
ALÞINGI staðfesti ný stjórn-
skipunarlög um miðjan
þennan mánuð sem fela m.a.
í sér þær breytingar að
kjördæmi landsins verði fæst sex en
flest sjö. í stað þess að kveða nánar á
um skiptingu kjördæmanna í stjórnar-
skránni, eins og viðgengist hefur síð-
ustu fjóra áratugina, er almenna lög-
gjafanum falið, í nýju stjórnskipunar-
lögunum, að ákveða mörk kjör-
dæmanna, en þó er heimilt að fela
landskjörstjóm að ákveða kjördæma-
mörkin í Reykjavík og nágrenni.
Löggjafarvaldið hefur enn ekki
gengið frá breytingum á kjördæma-
mörkum landsins, þótt stjórnarskráin
geri ráð fyrir að kjördæmin verði flest
sjö en ekki átta eins og nú er, en fyrir-
hugað er að Alþingi ræði slíkar breyt-
ingar á komandi haustþingi.
I drögum að frumvarpi til laga um
breytingar á kosningalögum, sem
svokölluð kjördæma- og kosningalaga-
nefnd lagði fram til kynningar á Ai-
þingi sl. vetur, eru gerðar nákvæmar
tillögur að sameiningu landsbyggðar-
kjördæmanna og skiptingu hins svo-
kallaða Suðvesturkjördæmis á suðvest-
urhomi landsins en um Reykjavík seg-
ir einungis að henni skuii sldpt í tvennt;
í Reykjavík austur og Reykjavík vestr
ur. Þar segir einnig: „í lok hvers árs
skal landskjörstjóm ákveða mörk kjör-
dæma í Reykjavík. Skulu mörkin við
það miðuð að kjósendur í hvom kjör-
dæmi um sig að baki hverju þingsæti,
að meðtöldum jöfnunarsætum, séu
nokkum veginn jafnmargir. Gæta skal
þess, eftir því sem kostur er, að kjör-
dæmi sé sem samfelldust heild, en
kjósendatala annars kjördæmisins að
baki þingsæti má þó ekki fara fram úr
tveimur af hundraði af samsvarandi
kjósendatölu hins kjördæmisins."
Þótt drögin geri ráð fyrir því að
Reykjavík verði skipt þversum þ.e. í
austur- og vesturkjördæmi em uppi há-
værar raddir um að borginni verði frek-
ar skipt langsum þ.e. í norður- og suð-
urkjördæmi. Þeir sem aðhyllast fyrr-
nefndu hugmyndina segja m.a. máli
sínu til stuðnings að með því að skipta
borginni þversum, þ.e. í austur og vest-
ur, væri verið að halda saman í einu
lqördæmi menningar- og félagslegri
heild, svo dæmi sé tekið, en þeir sem
aðhyllast síðamefndu hugmyndina hafa
m.a. áhyggjur af því. að stópting
Reykjavíkur í austur- og vesturhluta ýti
undir skýra stéttastóptingu í borginni.
Nánar verður farið út í rök með og
á móti þessum hugmyndiun síðar í
þessari grein en áður en lengra er
haldið ber að geta þess að svo virðist
sem þessar ólíku hugmyndir gangi
eitthvað á flokkslínur, enda áttu allir
þingflokkar sem sátu á þingi á síðasta
kjörtímabili fulltrúa í þeirri nefnd sem
lagði til þversum stóptinguna í áður-
nefndum drögum. Þá má nefna að
ekki eru allir á eitt sáttir um að
Reykjavík verði yfír höfuð skipt í tvö
kjördæmi en ekki verður farið nánar
út í þær deilur hér.
Ekki gott að kljúfa félags- og
menningarlegar heildir
Ólafur Örn Haraldsson, þingmaður
Framsóknarflokksins í Reykjavíkur-
kjördæmi, er einn þeirra sem telur að
skipta eigi Reykjavík í austur- og
vesturkjördæmi, en miðað við þá hug-
mynd er víst að mörkin verði fyrst í
stað dregin þvert yfir borgina ein-
hvers staðar í námunda við Grensás-
veg. Ólafur Öm bendir á að með því
að velja hinn kostinn, þ.e. að draga lín-
una langsum yfir borgina, sé verið að
kljúfa ýmsar félagslegar- og menning-
arlegar heildir í borginni. Til dæmis
yrðu skólahverfi klofín sem og sóknir
og þau hverfi sem annars stæðu sam-
an að ýmsum félags- eða íþróttamál-
um. „Það væri ómögulegt að ætla sér
að kljúfa þetta allt saman upp á milli
manna,“ segir hann. „Þetta er auk
þess þvert á það sem menn eru að tala
um úti á landi. Þar eru menn að tala
um að ná saman í eitt kjördæmi þeim
landshlutum sem eiga eitthvað sam-
eiginlegt en hér í Reykjavík á allt í
einu að snúa dæminu við.“
Katrín Fjeldsted, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík, er sama
sinnis og Ólafur Öm og segir það ektó
koma til greina að stópta Reykjavík í
norður- og suðurkjördæmi. „Mér frnnst
það vænlegri kostur að stópta Reykja-
vík í austur og vestur," segir hún og
tekur sem dæmi að henni finnist eðli-
legra að „heildstæðir" borgarhlutar
eins og vesturbærinn, Þingholtin og
Hlíðamar eða eldri hlutar borgarinnar
tilheyri sama kjördæminu. Katrín tek-
ur þó fram að sér finnist rétt að borg-
arfulltrúar Reykjavíkur komi formlega
að þessari umræðu um skiptingu
Reykjavíkur og bendir aukinheldur á
að íbúar Reykjavíkur hafi sennilega
sitthvað um þetta mál að segja.
í þessu sambandi er vert að taka
fram að borgarráð sendi frá sér um-
sögn um fyrirhugaðar kjördæma- og
kosningalagabreytingar til sérnefndar
Alþingis um stjórnskipunarlög í janú-
ar sl., þar sem áhersla er lögð á að
hugsanleg skipting Reykjavíkur í tvö
kjördæmi megi ekki leiða til togstreitu
eða hagsmunaátaka innan borgarinn-
ar. Þá segir í greinargerð umsagnar-
innar að borgarráð telji mikilvægt að
fram fari viðræður milli borgaryfir-
valda og Alþingis áður en gerðar
verða breytingar á lögum um kosning-
ar til Alþingis. Helgi Hjörvar, borgar-
fulltrúi R-listans, kveðst í samtali við
Morgunblaðið ekki eiga von á öðru en
að málið verði rætt með formlegum
hætti milli þingsins og borgarinnar
þegar þar að kemur.
Aðspurður segir Helgi að úr því að
stópta verði borginni í tvö kjördæmi
þyki honum fysilegri kostur að skipta