Morgunblaðið - 20.07.1999, Page 29

Morgunblaðið - 20.07.1999, Page 29
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚLÍ 1999 29 FUNDUR settur. Fulltrúar Noregs sögðu frá aðgerðum til að bæta kynheilbrigði. Nú beinist athyglin einkum að strákunum. Aðrir við borðið eru stjómarmenn Evrópusamtakanna. ureyðingar, hins vegar var gefin skýrsla um ástandið í Kosovo og aðgerðir félagsins í Albaníu til að- stoðar konum og ungu flóttafólki. Fóstureyðingar eru bannaðar á írlandi, en staðreyndin er sú að fjöldi kvenna sem hefur efni á fer tO Bretlands tii að láta eyða fóstri. Jafnframt hefur verið erfitt að nálgast getnaðarvamir, en allt er þetta vegna mikillar andstöðu kaþ- ólsku kirkjunnar sem enn er afar valdamikil á Irlandi þrátt fyrir hneykslismál sem á henni hafa dunið. Kirkjan predikar að það sé nóg af fólki sem vilji ættleiða börn, en málið er auðvitað ekki svo ein- falt. í kaþólsku samfélagi er ekkert auðvelt að eignast barn utan hjóna- bands, bömin em kannski mörg fyrir, það er afar erfitt að gefa böm og það er álag á konur að ganga með og fæða böm. Austur- rískur geðlæknir sem þama var benti á að rannsóknir á ungaböm- um bentu til þess að þau mynduðu tengsl við fólk miklu fyrr en áður var talið og því erfitt fyrir þau að vera skilin frá móðurinni. Læknir frá Tékklandi sagði frá könnun sem gerð hefði verið þar í landi á bömum sem fæddust eftir að móð- ur hafði verið neitað um fóstureyð- ingu. Niðurstaða þeirrar könnunar var hrikaleg. Bömin höfðu verið sett á munaðarleysingjahæli, þau höfðu verið vanrækt og þar fram eftir götunum. Þessi umræða minnti mig mjög á þær miklu deil- ur sem urðu hér á landi á ámnum 1973-75 þegar umræða stóð yfir um ný lög um fóstureyðingar og fræðslu um kynlíf og bameignir. Reynsla fjölmargra þjóða sýnir að besta leiðin til að draga úr óæski- legum þungunum og fóstureyðing- um er að auka fræðsluna og auð- velda aðgang að getnaðarvörnum. Formaður samtakanna í Albaníu greindi okkur frá því hvað gerst hefði eftir að flóttamenn frá Kosovo tóku að streyma inn í land hennar. Allt í einu þurfti að glíma við hundruð þúsunda flóttamanna, þar sem konur voru í meirihluta. Þarna voru fæðandi konur, barns- hafandi konur, konur með lítil börn, unglingsstúlkur í reiðileysi, ungar konur sem urðu ófrískar án þess að vilja það og þurftu neyðar- getnaðai-vörn. Þarna voru þúsund- ir kvenna sem sætt höfðu nauðgun- um Serba og þurftu hjálp lækna og sálfræðinga. Samtökin í Albaníu sendu út beiðni um hjálp og fengu hana í svo stórum stíl að Páfagarð- ur sá ástæðu til að gera athuga- semd. I dagblaði var það orðað svo með hneykslan að pillan og neyðar- getnaðarvamir hafi borist á undan teppum og mat. Það kom greini- lega fram að samtökin í Albaníu þóttu hafa staðið sig með miklum sóma og unnið mikið fyrirbyggj- andi starf. Þau fengu mikinn fjölda ungra albanskra kvenna í lið með sér til að fara um búðimar, leita að konum í neyð, ræða við þær, fræða þær og veita þeim aðstoð. Bíbhumenn og Bedúínar Á fundinum störfuðu umræðu- hópar sem ræddu hvemig hægt yrði að veija áunnin réttindi til kynheil- brigðis, en víða er að þeim sótt. Þá var rætt um unglingaóléttu sem er mjög vaxandi vandamál og virðist einkum eiga sér félagslegar orsakir. Þriðji hópurinn ræddi um hvemig félögin í hinum ýmsu löndum og samtökin gætu verið sjálfbær. Eg tók þátt í fyrstnefnda um- ræðuhópnum, en þar kom í ljós að ástandið er harla mismunandi eftir löndum. I mörgum ríkjum em mikil átök við kaþólsku kirkjuna, en í A- Evrópu hefur orðið mikið hmn sem birtist í auknum dauða kvenna og barna, sjálfsmorðum karla, auknum fóstureyðingum vegna þess að aðr- ar getnaðarvamir era ekki tiltækar og efnahagslegum erfiðleikum. Sú frásögn sem vakti þó mesta athygli mína kom frá Israel sem fylgir Evrópudeildinni. I Israel eru fóstureyðingar frjálsar og aðgang- ur að getnaðarvömum auðveldur. Mikill meirihluti gyðinga á eitt til þrjú böm en þar em þó undan- teknigar á. Hópar strangtrúargyð- inga hafna öllum vömum og hleypa ekki neinni fræðslu inn á sitt heim- ili. í ísrael eru reglur þannig að ríkið borgar ekkert með fyrsta barni, en síðan er borgað með hverju bami eftir það. Strangtrá- argyðingar eiga á milli 10 og 14 börn og geta lifað á framlögum rík- isins. Karlarnir sitja alla daga og stúdera Gamla testamentið en kon- urnar em heima að sjá um börnin. Þetta kostar ríkið að sjálfsögðu mikið fjármagn, en það var aldrei meiningin með barnabótum að fara að halda uppi stórfjölskyldum. Á undanfömum árum hefur um ein milljón rássneskra gyðinga flutt til ísrael. Ráðamenn tóku eftir því að allt í einu fór fóstureyðingum að fjölga allverulega og í Ijós kom að þar vom konur frá Rússlandi á ferð. Mannskapur var settur í að ræða við Rússana, fræða þá og benda þeim á aðrar leiðir sem strax skilaði mikl- um árangri. Þama var hópur með mikfa menntun, en hafði ekki haft aðgang að öðmm aðferðum til tak- markana bameigna en fóstureyð- ingum sem framkvæmdar vom á færibandi um alla A-Evrópu í tíð kommúnista. Enn einn hópurinn innan ísrael sem ég hafði ekki áttað mig á að væm þar em Bedúínar, hirðingjar sem búa í tjöldum, en teljast ekki til Palestínumanna. Þeir em afar fámennur hópur og hefur um áratugaskeið gifst innbyrðis þannig að skyldleiki er mikill. Eins og verða vill í slíkum hópum var orð- ið mikið um sjúkdóma og þroskaheft fólk sem Ísraelsríki varð auðvitað að sjá um og styðja. Ungu mennimir meðal tjaldbúa vom skyldaðir til herþjónustu eins og aðrir karlmenn og því sáu stjómvöld sér leik á borði að reyna að fræða ungu mennina um þær hættur sem fylgja mökum ná- inna skyldmenna. Þegar strákamir komu heim neituðu þeir að giftast frænkum sínum og því var gripið til þess ráðs að leita að konum handa þeim hjá Bedúínum á Gazasvæðinu. Þá sátu ungu stúlkumar eftir heima án möguleika á hjónabandi því alls ekki kom til greina að þær giftust út fyrir hópinn. Niðurstaðan varð sú að strákamir tóku þær að sér líka og í stað einkvænis varð til fjölkvæni. Þroskaheftu bömin fæddust áfram og Israelsríki sat uppi með nýjan hóp innflytjenda. Síðan em það auð- vitað allir Palestínumennimir sem almennt eiga mörg böm en hleypa fræðslusamtökum ísraelsmanna ekki nálægt sér. Við hin sátum og göptum upp í konuna og varð orða vant. Kröfur Norðurlandanna Þá er einungis eftir að geta sam- starfs Norðurlandaþjóðanna. Á þessum fundi kynntu samtökin á Norðurlöndum sérstaka ályktun „The Nordic Resolucion" þar sem áherslur samtakanna em dregnar fram. Það má ljóst vera að Norður- löndin hafa af mikilli og langri reynslu að miðla hvað varðar bai'- áttu fyrir kynheilbrigði. Þessi ályktun var kynnt og fékk hún mik- inn stuðning. Hún hefur einnig ver- ið kynnt sumum af ríldsstjórnum Norðurlandanna og er ljóst að hún hefur stuðning þeirra. Við hér heima eigum eftir að kynna hana. Megininntak ályktunarinnar er áhersla á unga fólkið til að tryggja réttindi þess til kynheilbrigðis og til að verja það fyrir misnotkun, of- beldi og kynsjúkdómum. Þá er lögð áhersla á að ungt fólk fái að koma að ákvarðanatöku sem snertir líf þeirra og kynheilbrigði. Réttur ungs fólks til fræðslu verði tryggð- ur óháð kyni, því hvort þau eiga börn eða hvort von sé á bami og hvort fólk er í sambúð eður ei. Tryggja ber fræðslu í skólum og aðgang að þjónustu utan skóla í samvinnu við frjáls félagasamtök. Auðvelda ber aðgang að hágæða- þjónustu hvað varðar kynheilbrigði og sjá til þess að ungt fólk hafi auð- veldan aðgang að tryggum og ódýr- um getnaðarvömum. Þá skal sjá til þess að ungt fólk njóti tránaðar og geti leitað sér ráðgjafar án afskipta foreldra. Tryggja skal rétt ungs fólks til að ákveða sjálft hvenær það vill eignast böm, tryggja að- gang að öraggum fóstureyðingum án afskipta foreldra, auk ráðgjafar og stuðnings bæði fyrir og eftir þungun. Fjárfesting í kynheilbrigði ungs fólks tryggir mannréttindi þeirra og gagnast einstaklingunum jafnt sem samfélaginu öllu, nú sem og á næstu öld, segir þar. Á fundinum vora sýndar fræðslumyndir frá Kosovo og Nepal. Síðartalda ríkið er dæmi um land þar sem fæðingartíðni er mjög há og hjónabönd ákveðin af fjölskyldunni. Fóstureyðingar eru ólöglegar, en framkvæmdar í stór- um stfl. Konur sem farið hafa í slíka aðgerð era fangelsaðar náist til þeirra. Margir læknar neita að segja til þeirra og í landinu er hafin mikil barátta fyrir nýrri löggjöf, með stuðningi alþjóðasamtaka. Allt bar þetta vott um þau miklu verk- efni sem þarf að sinna á sviði kyn- heilbrigðis. Þegar hugsað er til landa eins og Nepal eða ísrael finnst manni við lifa á annarri plánetu. Það má þó ekki gleyma því að hér eins og annars staðar er sama vandann að finna; skort á upplýsingum og ráðgjöf, óöryggi um eigin kynímynd, unglinga- óléttu, kynsjúkdóma og endurtekn- ar fóstureyðingar, að ekki sé minnst á óábyrga hegðun í kynlífi! Reynslan kennir okkur að þar sem fræðslan er best er minnst um vandamál. Best reynist að strákar tali við stráka og stelpur við stelp- ur, ef það er gert á ábyrgan hátt. Samfélagið hefur líka sínar skyldur og þarf að beina fræðslu að báðum kynjum og tryggja rétt einstak- linganna. Höfundur er sagnfræðingur. Telina Fegurðin kemur innan frá Laugovegi 4, sími 551 4473 UTSALA - UTSALA - UTSALA 20-50% afsláttur Skartgripir - gjafavara - stell - glös - hnífapör SILFURBÚÐIN Kringlan 8-12, sími 568 9066 þJRCR/yjíj, Amerísk pallhús sem smellpassa á flestar -gerðir bíla ve9rð?.U CÍSU JÓNSSON ehf höfða 14, 112 Reykjavík, sími 587 6644 Umboðsmann * Suðumssjum. Toyota-salurinn i Njarðvik, siml 421 4888 lf! jFasteignasala, Strandgötu 25, Hfj. Árni Grétar Finnsson, hrl. Stefán Bj. Gunnlaugsson, hdl. Sími 555 1500, bréfsími 565 2644. Netfang: stefanbj@centrum.is Hrauntunga - Hf. Glæsilegt 170 fm timbur-einbýlishús á tveimur hæðum. Bílskúrsplata. Skipti möguleg á 3ja—4ra herb. íbúð í norður- bænum í Hafnarfirði. Verð tilboð. Bæjarhraun - Hf. Gott ca 450 fm skrifstofuhúsnæði á tveimur hæðum. Laust um áramót. Verð 35 millj. Hjallabraut - Hf. Góð ca 140 fm íb. á 3. hæð í 6 íbúða stigagangi. Endurnýjað bað og eldhúsinnr. Verð 11,9 millj. Reynimelur Glæsileg ca 72 fm 3ja herb. íbúð í fjölbýli. Endurnýjað bað og eldhús. Laus fljótlega. Áhv. 2,7 millj. Verð 8,5 millj. ★★★ Upplýsingar veitir Stefán í síma 897 4788 utan skrifstofutíma.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.