Morgunblaðið - 20.07.1999, Síða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
Upplýsingatækni Þótt skóli standi á gömlum merg þarf hann ekki að vera gamaldags. Það sannast nú á
Menntaskólanum á Akureyri en þar á bæ hefur upplýsingatæknin verið tekin föstum tökum. María Hrönn
Gunnarsdóttir grannskoðaði vefsíður menntaskólans og ræddi við Láru Stefánsdóttur og Tryggva Gíslason
um hvernig þessi nýja og öfluga tækni er að breyta skólastarfínu.
Upplýsinga-
tækni í kennslu
og námi
• Rúm 20 endurmenntunarnámskeið í
upplýsingatækni fyrir kennara.
• Dýrt að flytja gögn um Netið milli
Reykjavíkur og Akureyrar.
FYRR á árinu var gerður
samningur við mennta-
málaráðuneytið um að
skólinn ynni að framþró-
un upplýsingatækni í kennslu,
námi og skólastarfi og gildir hann
til ársins 2002 að öllu óbreyttu.
Eitt af markmiðum samningsins er
að þróunarskólarnir, sem eru auk
menntaskólans, Fjölbrautarskólinn
við Armúla og Fjölbrautarskóli
Suðurlands og grunnskólarnir Ar-
bæjarskóli, Bamaskólinn á Eyrar-
bakka og Stokkseyri og Varma-
landsskóli, vinni að því að viðhalda
og auka þekkingu starfsfólks á
sviði upplýsingatækni. Verkefni
skólanna er að þróa aðferðir við að
beita upplýsingatækni í kennslu og
skólastarfi, þróa aðferðir til að
þjálfa starfsfólk og nemendur í að
nota upplýsingatæknina, veita ráð-
gjöf við hönnun og útgáfu á
kennsluhugbúnaði og annast til-
raunakennslu á hugbúnaðinum og
gefa kennaranemum tækifæri til
æfingakennslu með áherslu á upp-
lýsingatækni. Þá skulu þróunar-
skólarnir miðla öðrum skólum og
kennurum af reynslu sinni og
þekkingu í upplýsingatækni.
Yfirlýst meginmarkmið Mennta-
skólans á Akureyri er að búa nem-
endur undir nám í háskóla og starf
í lýðræðisþjóðfélagi í sífelldri þró-
un. I áætlun skólans um upplýs-
ingatækni í námi og kennslu segir
að ef það á að takast verði allir
kennarar skólans og starfsmenn að
leggjast á eitt. Út frá þessari for-
sendu er þróunarverkefnið unnið
segir Lára Stefánsdóttir, deildar-
stjóri tölvudeildar skólans og um-
sjónarmaður verkefnisins. „Hver
þróunarskóli reynir að skapa sér
sérstöðu þannig að þeir séu ekki
allir að gera það sama.“ segir hún
„Við í MA þróum leiðir byggðar á
okkar þekkingu, miðlum þeim til
hinna þróunarskólanna og þeir
ákveða síðan hvað hentar þeim og
hvað ekki. Það sama á við um hina
þróunarskólana. Síðan bjóðum við,
þessir þrír þróunarskólar á fram-
haldsskólastigi, upp á yfir 20 end-
urmenntunarnámskeið í upplýs-
ingatækni fyrir kennara, flest með
fjarnámssniði á Netinu.“
Hver vinnur og hver á?
I grófum dráttum má segja að
málið snúist um tvennt, segir Lára.
„Kennarar vinna sína vinnu verk-
efnabundið en ekki innan ákveðins
tímaramma. Þegar eitthvað nýtt
kemur tfl, eins og upplýsingatækn-
in, þarf að skilgreina vinnuna upp á
nýtt og ákveða hvaða verk eru inn-
an rammans og hvað utan. Það er
einmitt hlutverk okkar sem þróun-
arskóla að fást við mál af þessu
tagi.“
„Síðan er það spurningin um
hver á hvað,“ heldur hún áfram.
„Vfll kennari t.d. að kennsluefni
sem hann hefur samið sé sett inn á
vefínn þar sem það er aðgengilegt
fyrir alla og aflir geta notað það.
Lagt hefur verið til að lýsingar á
kennslunni, próf og ýmislegt annað
efni sé almenningseign og geti farið
á Netið en um þetta eru ekki allir
sammála," segir hún og bendir í því
samhengi á nýlegar deilur stúdenta
og kennara við Háskóla Islands um
hvort nemendur ættu rétt á að sjá
gömul prófgögn. „Ég er talsmaður
þess að vegna þess að við fáum svo
mikið af gögnum frá Netinu sé það
réttlátt að við leggjum eitthvað til
líka, að við bæði gefum og þiggjum.
Ef við ætlum bara að fá frá Netinu
endar það með því að þar verður
bara drasl sem allir geta nálgast en
aðgangur að öllu sem skiptir máli
lokaður. Einhvers staðar verða
þessi sjónarmið að mætast. Við,
sem þróunarskóli, þurfum að takast
Morgunblaðið/Sverrir
VIÐ erum í rauninni að breyta skólastarfínu í heild, segir Lára.
á við alls kyns svona spumingar,"
segir Lára.
Ekki einkamál tölvudeildar
„Mér hefur fundist að upplýsinga-
tækni í skólum hafi hingað til verið
meira og minna byggð á vinnu
áhugafólks, dellumönnum," segir
hún enn íremur. „Þetta eru frum-
kvöðlamir en á mifli þeirra og ann-
arra kennara er bfl. Kennarar vinna
sína vinnu vel en em engir sérstakir
áhugamenn um tölvur. Þess vegna
hefur upplýsingatæknin borist hægt
inn í skólana. Fmmkvöðullinn kem-
ur ekki sínu frá sér til kennaranna
heldur byrjar sífellt á einhverju
nýju viðfangsefni og þróar það. Okk-
ar markmið er að þróa upplýsinga-
tæknina á þann hátt að hún komi
inn í almenna kennslu og skólastarf
og verði hluti af skólastarfinu til
framtíðar. Þar af leiðandi kemur
upplýsingatæknin inn í störf allra.“
Og Lára útskýrir mál sitt betur:
„Sem dæmi má nefna að aðstoðar-
skólameistari sér um agavandamál
innan skólans. Agavandamál á Neti
skólans eiga þá líka heima hjá hon-
um. Þau eiga ekki heima hjá tölvu-
deildinni. Deildarstjóramir bera á
sama hátt ábyrgð á því hvemig upp-
lýsingatæknin þróast í námsgrein-
um sinna deilda. Þetta er því ekkert
einkamál tölvudeildarinnar og það
er mjög mikilvægt,“ segir hún og
jánkar því að líta megi á tölvudeild-
ina sem einskonar regnhlíf. Hennar
hlutverk sé að veita kennumm og
starfsliði skólans tæknilega aðstoð
sem og aðstoð við að flétta upplýs-
ingatæknina inn í námið. „Sérsvið
tölvudeildarinnar er að kenna kenn-
urunum að nota upplýsingatæknina
í kennslunni."
Strembin verkefni
Af vef menntaskólans, www.ma.is,
má glöggt sjá að mikil vinna hefur
verið lögð í hann og að hann er ofinn
af metnaði. „Við ákváðum strax að fá
hönnuði til að hanna útlit vefjarins,“
segir Lára þegar vefinn ber á góma.
„Síðan settum við á laggimar
vefnefnd og þar em línumar enn
frekar lagðar um útlit og skipulag
vefjarins, hvemig komið er að hon-
um og hvemig er hægt að ferðast
um hann,“ segir hún.
Sverrir Páll Erlendsson íslensku-
kennari er ritstjóri vefjarins og lítur
hann eftir málfari og sér um fréttir á
vefnum. Hver deild sér um sinn vef.
Segir Lára að hún hafi strax ákveðið
að tæknimennimir sæu ekki um að
setja gögn út á vefinn. Það leggur
hún að jöfnu við það að starfsmenn
prentsmiðjunnar sæu um að skrifa
greinarnar í Morgunblaðið.
Þróunarskólaverkefni mennta-
skólans hófst á síðasta námsári og
riðu 1. árs nemendur skólans á vað-
ið. A næsta námsári taka 1. og 2. árs
nemar þátt í verkefninu og þannig
mun upplýsingatæknin smám sam-
an verða liður í skólastarfinu í heild.
Kennarar úthluta nemendum sínum
verkefnum til að leysa í tölvuverinu
á tilteknum, afmörkuðum tíma og
eiga þeir að setja efnið út á verald-
arvefinn að honum loknum. I verk-
efninu getur það falist að læra á til-
tekið fomit, safna gögnum um
ákveðið efni og búa til svokallað
glærusafn með myndum, texta og
jafnvel hljóðum. Að sögn Láru eru
verkefnin oft og tíðum strembin,
ekki síst fyrir það að kröfur eru
gerðar um sjálfstæð og hröð vinnu-
brögð. Dæmi um fjölbreytt verkefni
nemenda má sjá á vef menntaskól-
ans og er þá smellt á glugga er á
stendur „nemendur" Þar má t.d.
finna vefsíður þar sem sagt er frá
eyfírskum þjóðsögum en þær voru
unnar af nemendum í íslensku.
„Eitt verkefnið fólst í því að finna
pennavini á Netinu, nota til þess
þrjú tungumál og setja úrlausnina
svo á vefinn. Þetta voru einu leið-
beiningarnar sem þau fengu, þau ,
urðu að bjarga sér alveg sjálf. Þetta
var erfitt verkefni en þau höfðu það
á hörkunni," segir Lára og bendfr á
að með því að flétta upplýsinga-
tæknina með þessum hætti inn í
námsgreinamar verði neméndur að
vinna jafnt og þétt yfir veturinn ætli
þeir sér að standa sig.
Að sögn Láru er áhuginn á upp-
lýsingatækninni og möguleikum
hennar mikill innan veggja skólans
og fer hann síður en svo dvínandi L
þótt nýjabrumið fari af. Eitt er það
þó sem veldur henni nokkrum |
áhyggjum: „Til að geta notað þessa
tækni í skólastarfinu þurfum við gíf-
urlegan gagnaflutning um Netið.
Gáttir til útlanda eru allar um
Reykjavík. Við þurfum að borga sér-
staklega fyrir þennan gagnaflutning
frá Reykjavík og hingað til Akureyr-
ar og það er mjög dýrt. Kostnaður-
inn er reyndar svo mikill að hætta
er á að við verðum að draga mikið
úr notkun Netsins.“
Tæknin er
hjálpartæki
„HLUTVERK Menntaskólans á
Akureyri er að búa nemendur
undir háskólanám þar sem höf-
uðáhersla er lögð á grunngrein-
ar eins og móðurmálið, stærð-
fræði og önnur tungumál,“ segir
Tryggvi Gislason skólameistari.
„Skólinn hefur lengi notast við
hefðbundna kennslu og kennslu-
aðferðir. Undanfarin ár hefur
komið fram ný kennslutækni á
mörgum sviðum og nú vill skól-
inn að nemendur tileinki sér
þessa nýju upplýsinga- og sam-
skiptatajkni sem hjálpartæki við
námið. Ég legg ríka áherslu á að
þessi tækni er hjálpartæki."
Þess vegna er lögð höfuð-
áhersla á kennslufræði upplýs-
ingatækninnar en ekki hinn
tæknilega þátt hennar, segir
Tryggvi. Af því leiðir að nemend-
ur læra ekki á gerð tölvunnar,
hvemig hún er forrituð eða
hvernig þessi tæknilegi sam-
skiptaþáttur virkar, það er hvort
hann er þráðlaus eða um ljósleið-
ara. Þó er auðvitað komið inn á
það, segir hann.
„Árið 1994 fór ég í námsleyfi
til Edinborgar. Áður, fyrir meira
en aldarfjórðungi, hafði ég unnið
við tölvur í Háskólanum í
Bergen,“ segir Tryggvi og bætir
Morgunblaðið/Sverrir
ENGIN leið er fram hjá upplýsingatækninni, jafnvel ekki í hefðbundn-
um menntaskóla, þar sem höfuðáhersla er og hefur verið lögð á móð-
urmálið og aðrar grunngreinar í meira en heila öld, segir Tryggvi
Gíslason skólameistari.
við í framhjáhlaupi að þá hafi
hann rannsakað tiðni orða í ís-
lenskum dagblöðum með nýjustu
tækni sem völ var á á þeim tíma,
IBM 360-tölvu.
„Ég hreifst mjög af þessari
tækni þá. Hins vegar hélt ég, árið
1994, að hefðbundinn menntaskóli
eins og Menntaskólinn á Akureyri
gæti látið upplýsingatæknina
fram þjá sér fara að mestu leyti
og að skólinn myndi áfram geta
notað fjaðurslaf í kennslu, eins og
ég leyfi mér að orða þetta,“ segir
Tryggvi kíminn.
Allt byggist á málþroska
„En eftir að ég kynntist notk-
un upplýsingatækni við háskól-
ann í Edinborg, þar sem allir
nemendur og starfsfólk höfðu
tölvupóstfang og endurgjalds-
lausan aðgang að Netinu, hef ég
orðið mér þess meðvitandi nú að
ekki verður fram hjá þessu kom-
ist, jafnvel ekki í hefðbundnum
f
mv