Morgunblaðið - 20.07.1999, Síða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgríraur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
K VENN AÍÞRÓTTIR
OG FJÖLMIÐLAR
FLESTIR, ef ekki allir fjölmiðlar, hafa legið undir vax-
andi gagnrýni frá konum vegna takmarkaðrar umfjöllun-
ar um íþróttaþátttöku kvenna. Þær konur, sem hafa látið sig
þetta málefni nokkru skipta telja, að lítil umfjöllun um þátt-
töku kvenna í íþróttum og þá ekki sízt knattspyrnu dragi úr
áhuga kvenna á að iðka íþróttir. Þátttaka haldist í hendur við
umfjöllun í fjölmiðlum og því meiri sem þátttakan verður
þeim mun líklegra sé að afrekskonur vaxi úr grasi. A meðal
íþróttafréttamanna hefur það viðhorf lengi verið ríkjandi, að
umfjöllun um íþróttaþátttöku kvenna hlyti að taka mið af
þeim árangri, sem næst og fréttagildi íþróttaviðburðanna að
öðru leyti.
Nú er auðvitað ljóst, að í sumum tilvikum eru þátttöku
kvenna í íþróttum gerð góð skil í fjölmiðlum. Umfjöllun fjöl-
miðla um Völu Flosadóttur og afrek hennar er skýrt dæmi
um þetta og jafnframt er alveg ljóst, að hún hefur orðið fyr-
irmynd fjölmargra ungra stúlkna, sem leggja nú stund á
íþróttir.
í samtali við Morgunblaðið sl. sunnudag segir Vanda Sig-
urgeirsdóttir, þjálfari kvennaliðs KR, m.a.: „Rannsóknir
sýna, að íþróttir hafa gífurlegt forvarnargildi hvað varðar
áfengi og vímuefni, stuðla að bættri heilsu, betri árangri í
námi og svona mætti lengi telja. Engu að síður eru lagðir
steinar í götu kvenna og skortur á umfjöllun er einn þeirra.
Með því vantar fyrirmyndir af eigin kyni en vitað er að þær
eru mikilvægar. Vala Flosadóttir er bezta dæmið um það.
Hún fær þá umfjöllun, sem hún á skilið og skyndilega standa
stúlkurnar í röðum í stangarstökkskeppnum frjálsíþrótta-
móta. Umfjöllun ein og sér bjargar þó ekki öllu. Stúlkur
verða líka að fá hvatningu heima fyrir en rannsóknir sýna að
þær fá hana síður en drengir. Þetta held ég að sé það atriði,
sem við þurfum að laga fyrst.“
Hildur Sveinsdóttir, sem er móðir tveggja stúlkna, sem
eru í hópi fremstu knattspyrnukvenna landsins, segir í við-
tali við Morgunblaðið í fyrradag: „Eg er afskaplega óánægð
með umfjöllunina. Hún hefur stundum engin verið um heila
umferð í deildinni hjá stúlkunum og stundum er bara einn
leikur tekinn fyrir. Það er eins og íþróttin komist ekki að,
hvort heldur sem er hjá fjölmiðlum eða félögum."
Það er ljóst af þessum ummælum og öðrum, að margar
konur líta svo á, að íþróttaþátttaka kvenna skipi ekki þann
sess í fjölmiðlum, sem eðlilegt geti talizt. Þetta er gagnrýni,
sem fjölmiðlar geta ekki horft fram hjá.
SAMSTAÐA UM
LISTASKÁLA
SAMSTAÐA, samsýning 61 listmálara, var opnuð sl. laug-
ardag í Listaskálanum í Hveragerði og mun standa til 1.
ágúst. Tildrög sýningarinnar eru þau, að listamennirnir vilja
vekja athygli á erfiðum rekstri Listaskálans, sem var byggð-
ur af Einar Hákonarsyni, listmálara, en hann taldi vanta sér-
hannaðan sýningarsal, sem uppfyllti þarfir listamannanna
sjálfra og myndlistarinnar. I formála sýningarskrár segir
Einar m.a.:
„Nokkrir myndlistarmenn ámálguðu við mig, hvort ekki
væri við hæfi að efnt yrði til samstöðusýningar með Lista-
skálanum í Hveragerði og til þess að vekja athygli á mál-
verkinu, sem listformi, og stöðu listamanna í íslenzku samfé-
lagi við aldarlok. Blóminn af listmálurum þjóðarinnar á öll-
um aldri hefur nú tekið sig saman og efnir nú til einhverrar
fjölbreyttustu og fjölmennustu málverkasýningar, sem sést
hefur hér á landi. Það væri stór skaði, ef þetta framtak á
sviði menningarmála verður ekki starfrækt eins og til var
stofnað í upphafi.“
Bygging og hönnun Listaskálans í Hveragerði er einstak-
lega vel heppnuð og ekki fer milli mála, að þar er einn bezti
sýningarsalur landsins. 011 aðstaða önnur fyrir sýningar-
gesti og vegfarendur er til fyrirmyndar. Vel búinn veitinga:
salur er fyrir hendi og ágæt aðstaða til veitinga úti við. í
byggingunni er einnig rúmgóð og sérhönnuð aðstaða listmál-
arans.
Ohætt er að taka undir með Einari Hákonarsyni, að það
værí stór skaði verði Listaskálanum lokað til frambúðar.
Full ástæða er fyrir Hveragerðisbæ, önnur sveitarfélög á
Suðurlandi og ríkisvaldið að tryggja áframhaldandi rekstur
þessa menningarseturs í samráði við frumkvöðulinn, t.d. í
tengslum við áætlun ríkisstjórnarinnar um menningarhús á
landsbyggðinni.
í Reykholti í Borgarfírði
stendur nú yfír fornleifa-
uppgröftur á vegum
-----------------7-------
Þjóðminjasafns Islands.
Helsta markmið þessa
áfanga er að fínna teng-
ingu Snorralaugar við
hinn forna Reykholtsbæ
en auk þess eru forn-
leifafræðingarnir hugs-
anlega komnir niður á
virkið sem Sturlunga
hermir að Snorri Sturlu-
son hafí látið reisa í
Reykholti. Orri
Páll Ormarsson brölti
um hugsanlegar bygg-
ingar Snorra í fylgd
Guðrúnar Sveinbjarnar-
dóttur stjórnanda rann-
sóknarinnar.
REYKHOLT í Reykholtsdal
er í röð merkustu sögustaða
íslands. Kunnastur er stað-
urinn vegna búsetu Snorra
Sturlusonar, 1206-1241, sem margir
telja mestan allra skálda og fræði-
manna sem Island hefur alið. Forn-
leifauppgröftur þar um slóðir hlýtur
því að teljast til viðburða og gera má
ráð fyrir að margur bíði niðurstaðna
með eftirvæntingu. Hvað skyldi koma
upp úr krafsinu?
Ög ekki vantar áhugann hjá fom-
leifafræðingunum sjö og íslensku-
nemanum sem leggur þeim lið, þar
sem þeir læðast um tóftimar, er
blaðamann ber að garði, líkt og þær
væru úr postulíni. „Við verðum að
fara varlega við þessar aðstæður,
hann hefur rignt svo duglega upp á
síðkastið,“ upplýsir Guðrún Svein-
bjamardóttir fomleifafræðingur og
stjómandi rannsóknarinnar, „annars
hættum við á skemmdir. Það er á
mörkunum að við getum athafnað
okkur héma í augnablikinu.11
Því getur blaðamaður vel trúað þar
sem hann stendur í forinni miðri, með
aurinn upp að hnjám, svo að segja, og
uppgötvar sér til skelfmgar að hann
hefur gleymt að skipta um skótau -
er enn í betri skónum. Að hugsa sér!
Veðrið skiptir sem sagt sköpum
þegar fornleifauppgröftur er annars
vegar. „Við vomm mjög heppin með
veður framan af,“ heldur Guðrún
áfram og starfssystir hennar, Mar-
grét Gylfadóttir, bætir við að hópur-
inn hafí þurft að leita skjóls í kaffitím-
um - fyrir sólinni. Það hlýtur að vera
millivegur?
Fornleifar fóra að finnast í Reyk-
holti þegar byrjað var að byggja hér-
aðsskólann á raslahaug gamla bæjar-
ins árið 1929. Síðan vora byggð fleiri
hús í tengslum við skólann, skóla-
stjórahús, fjós og íþróttahús og það
var við byggingu síðastnefnda mann-
virkisins að komið var niður á jarð-
göngin kunnu sem lágu frá Snorra-
laug að Reykholtsbænum.
Göngin vora grafin upp að hluta ár-
ið 1941. Að þeim uppgreftri, sem um
leið var fyrsta fomleifarannsóknin í
Reykholti, stóð Matthías Þórðarson
þjóðminjavörður. Lét hann byggja
upp göngin alveg að íþróttahúsinu. Sú
endurbygging var síðan gerð upp í
kringum 1960 og göngin þá stytt.
Ekki hefur göngunum þó verið haldið
við og undanfarin þrjú ár hafa þau
verið lokuð, þar sem ástand þeirra er
ekki upp á marga fiska. Guðrún bind-
ur hins vegar vonir við að úr því verði
unnt að bæta fljótlega. „Síðan dreym-
ir okkur auðvitað um að finna teng-
ingu ganganna við bæjarhúsið. Það er
forgangsverkefni okkar í þessari
lotu.“
Rannsóknir hófust 1987
Fleiri hús hafa verið reist í Reyk-
holti hina síðari áratugi og við þær
framkvæmdir hafa fleiri fornminjar
komið í Ijós. Það er hins vegar ekki
Á ÞESSU svæði í Reykholti fer uppgröfturinn fram í sumai
hún sinnir móttöku ferðamanna og fræðsl
Á SLÓÐ:
STURLl
fyrr en 1987 að farið
er út í skipulagðar
fomleifarannsóknir
á gamla bæjarstæð-
inu norðan héraðs-
skólans að undirlagi
menntamálaráðu-
neytisins. Á þeim
tíma fundust leifar af
gangabæ frá 17. - 18.
öld sem Guðrún seg-
ir að hafi verið for-
veri bæjarins sem
rifinn var um 1930.
Inngangur fyrr-
nefnda bæjarins
sneri til suðurs en
þess síðarnefnda til
vesturs, auk þess
sem eldri bærinn
hefur staðið nokkru
austar.
Ennfremur voru
gerðir prafuskurðir
1987 og komu þykk
mannvistarlög í ljós
á svæðinu sem unnið
er á núna. Á því
byggir Guðrún þá
kenningu sína að
þama hafi bær hugs-
anlega staðið allar
götur frá landnámi.
„Því er ekki að neita
að við geram okkur vonir um að finna
miðaldabyggð á svæðinu en við höfum
þegar fundið eldstæði og veggjabrot
frá þeim tíma.“
Guðrún segir rannsóknina sem
hófst árið 1987 hafa markað tímamót
varðandi fornleifarannsóknir í Reyk-
holti en því miður hafi hún aðeins
staðið í tvö sumur - þá þraut fjár-
GUÐMUNDUR H. Jónsson fornleifafræðingur grefui
laug. Stefnt er að því að finna tengingu
magn. Ekkert var aðhafst fyrr en árið
1997 að ljóst var að héraðsskólanum
yrði lokað. Fóra menn þá að huga að
uppbyggingu Reykholts og liður í
henni var áætlun til nokkurra ára um
umfangsmiklar fornleifarannsóknir á
staðnum. Ríkissjóður veitir fé til
verksins og var Þjóðminjasafnið feng-
ið til að annast framkvæmdina.