Morgunblaðið - 20.07.1999, Page 33
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚLÍ 1999 33
Morgunblaðið/Orri Páll
r. Efst til vinstri má sjá Rúnu Tetzschner á tali við gesti en
u um framgang fornleifarannsóknarinnar
SNORRA
JSONAR
erfíður og svo erum
við að rannsaka
bæjarstæði þar sem
byggt hefur verið
aftur og aftur og
byggingarefni end-
umýtt, meðal ann-
ars heilu veggimir
enda langt í grjóttak
frá Reykholti. Fyrir
vikið er þetta afar
brotakennt en okkar
verkefni er að raða
saman heildar-
mynd,“ segir Guð-
rún.
Nítján hús segja
heimildir
r frá jarðgöngunum góðkunnu sem liggja að Snorra-
na við hinn forna Reykholtsbæ í sumar.
Hófust rannsóknir af fullum krafti í
fyrra og hefur verið fram haldið í
sumar. „Við vomm hérna í sex og
hálfa viku í fyrrasumar og opnuðum
svæðin sem grafin vora 1988-89 og
stækkuðum þau. I sumar gerum við
ráð fyrir að verða hérna út þennan
mánuð. Þetta er mjög flókin vinna.
Bæði er íslenskur jarðvegur almennt
Segir hún hópinn
hafa opnað eins
stórt svæði og hann
taldi sig ráða við í
bili en í heimildum
frá 18. öld er getið
um nítján hús á
svæðinu, þannig að
hæglega má ímynda
sér að þau hafi náð
yfir stórt svæði.
„Við stefnum að því
að klára þetta svæði
í sumar og snúa okk-
ur þá að öðrum
svæðum, öðrum leyndardómum. Allt
veltur þetta hins vegar á því sem við
finnum en rannsóknaráætlunin er
tekin til endurskoðunar á hverju ári.
Vonandi fáum við að vera hérna í
nokkur ár til viðbótar."
Guðrún segir að best varðveittu
leifarnar séu af gangabænum frá 17. -
18. öld og svo líklega eldri leifar sem
Morgunblaðið/Tómas Tómasson
NOKKRIR torfhleðslumenn Torf- og gijóthleðslunnar við lileðslu útveggja
langhúss Eiríks rauða úr klömbru og streng. F.v.: Víglundur Kristjánsson,
Haraldur Karlsson, Kristján Guðmundson og Valdimar Ásgeirsson
SÉÐ yfír hluta langhúss Eiríks rauða þar sem útveggirnir eru komnir í
fulla hæð en gaflarnir eru óhlaðnir. I hlaði er íslenskur hestur en nokkrir
slíkir eru í Bröttuhlíð.
I FORGRUNNI eru útveggir Þjóðhildarkirkju, hlaðnir úr streng. Urmull
ísjaka er á Eiríksfirði en hæsta fjallið í fjarska er Búrfell. Umhverfis Þjóð-
hildarkirkju verður hlaðinn garður úr streng og gijóti að klukknaporti.
Bær Eiríks rauða
og Þjóðhildarkirkja
rísa í Bröttuhlíð
verið sé að koma niður á núna. „Við
vitum ekki fyrir víst hvaða leifar það
eru en í ljós era að koma byggingar
sem virðast mjög áhugaverðar. Eftir
svæðinu endilöngu virðist liggja
hryggur sem er um fjögurra metra
breiður. A parti má sjá veggjaundir-
stöður sitt hvoram megin við hann.
Utan í nyrðri veggjaundirstöðunni
era grjóthlaðnir stöplar með jöfnu
millibili. Þetta er óvenjuleg veggja-
gerð og okkur hefur dottið í hug að
hér gæti verið komið virkið sem nefnt
er í Sturlungu að Snorri hafí látið
gera í Reykholti, þó að of snemmt sé
að fullyrða það. Erfiðlega hefur
gengið að tímasetja minjamar þar
sem við höfum fundið mjög fáa muni
og gjóskulög era af skomum
skammti. Landnámslagið svokallaða
er að vísu hér - en fátt annað,“ segir
Guðrún og bætir við að öllu verði
safnað saman sem hugsanlega mætti
tímasetja leifarnar með. „Vonandi
verðum við einhvers vísari eftir þetta
sumar!“
Þó segja megi að seinni tíma bygg-
ingar hafi óbeint hrandið fomleifa-
rannsóknum í Reykholti af stað eru
þær einnig til miska. „Það er ekkkert
vafamál að seinni tíma byggingar
hafa skemmt töluvert'fyrir rannsókn-
um hér í Reykholti, fyrir liggur að
ýmislegt hefur glatast vegna þeirra.
Við þessu er ekkert að gera - þetta er
vandi íslenskrar fomleifafræði í hnot-
skmm.“
Fomleifafræðingarnir leggja frá
sér skóflur og skeiðar í lok mánaðar-
ins. Guðrún segir að auðvitað hefði
verið æskilegt að halda uppgreftrin-
um áfram lengur að þessu sinni en
ekki verði á allt kosið. „Fjármagnið
gerir okkur ekki kleift að vera lengur
á vettvangi en við látum það ekki á
okkur fá, heldur hefjumst handa við
úrvinnsluna. Það er ærið verkefni."
Við uppgröftinn í Reykholti í sum-
ar hefur verið bryddað upp á þeirri
nýjung að starfsmaður á vegum Þjóð-
minjasafnsins hefur sinnt móttöku
ferðamanna, innlendra og erlendra,
og veitt fræðslu um framgang fom-
leifarannsóknarinnar. Fékkst styrkur
úr Nýsköpunarsjóði námsmanna til
verkefnisins.
Rúna Tetzschner íslenskunemi,
sem sinnir starfinu, segir þessa ný-
breytni hafa mælst afar vel fyrir hjá
fólki. Það kunni vel að meta fróðleik-
inn og sé undantekningarlítið mjög
áhugasamt um uppgröftinn og forn-
leifafræði almennt. „Upphaflega stóð
til að ég legði fomleifafræðingunum
lið við uppgi’öftinn inn á milli en til
þess hefur vart gefist tími þar sem
straumur ferðafólks er svo mikill, allt
að hundrað manns á dag. Sumir
stoppa lengi og spyrja mig hreinlega
spjörunum úr, bæði Islendingar og
útlendingar."
Áhugi á fornleifarannsóknum
færist í vöxt
Guðrún segir viðbrögð ferðalanga
ekki koma á óvart - reynsla síðustu
ára hafi sýnt fram á þörf íyrir fræðslu
af þessu tagi. Áhugi á fomleifarann-
sóknum hafi færst í vöxt á liðnum
misseram.
Að uppgreftrinum loknum verður
tekin saman skýrsla um fræðslustarf-
semi á uppgraftarsvæðum og hafinn
undirbúningur að gerð fræðsluefnis tO
almennings um fomleifarannsóknir.
I tengslum við uppgröftinn stendur
yfir sýning, sem raunar er partur af
stærri sýningu, í safnaðarheimili
Reykholtskirkju, þar sem rannsóknin
er kynnt. Það er Snorrastofa sem
stendur að sýningunni og segir Guð-
rún stefnt að því að þróa hana áfram á
næstu áram. „Sem stendur era engir
munir á sýningunni, aðeins texti og
myndir, en vonandi stendur það til
bóta.“
Að sögn Guðrúnar er áhugi hinna
ýmsu fagmanna á Reykholti mikill og
dagana 20. - 21. ágúst næstkomandi
verður efnt til vinnufundar sem hefur
það að markmiði að koma á fjölfag-
legu verkefni tengdu Reykholti og
uppbyggingu staðarins. Munu þátt-
takendur koma úr röðum fornleifa-
fræðinga, sagnfræðinga, bókmennta-
fræðinga og náttúruvísindamanna.
„Það er mjög spennandi að tengja
þessi svið en til eru margar ritheim-
ildir um Reykholt og sögu staðarins,
bókmenntafræðingar hafa lengi rann-
sakað verk Snorra Sturlusonar og svo
bætast þessar fomleifarannsóknh’
við. Af nógu er því að taka.“
BYGGING bæjar EiiTks rauða og
Þjóðhildarkirkju í Bröttuhlíð gengur
samkvæmt áætlun en verktaki er
ístak og munu um 20 íslendingar
vinna fram á haust að byggingu hús-
anna. Þau era byggð að frumkvæði
Vestnorræna ráðsins, íslands, Græn-
lands og Færeyja, en í samvinnu við
grænlensku heimastjórnina.
Langhúsið og kirkjan verða nánast
fullbyggð í haust en um miðjan júlí
næsta sumar verða þau tekin í notkun
í tengslum við landafundahátíðahöld-
in á Grænlandi, Islandi og í Ameríku.
Aðalhátíðahöldin í Grænlandi verða í
Bröttuhlíð og munu þau standa í þrjá
daga. Meðal annars mun víkingaskip-
ið Islendingur koma til hátíðai’innar í
Bröttuhlíð á leið sinni til Ameríku á
vegum Islendinga.
Vinna við verkefnið í Bröttuhlíð
hófst í maí á vegum Istaks en um
þessar mundir er að Ijúka torfhleðslu
allra veggja í báðum byggingunum.
Nær 200 tonn af torfi, klumbra og
streng fara í verkið. Víglundur Krist-
jánsson, eigandi Torf- og grjóthleðsl-
unnar, sér um hleðsluna ásamt vösku
liði hleðslumanna. I næstu viku hefst
smíðavinnan en timbrið var forunnið
á íslandi síðastliðinn vetur. Smiðir á
vegum Istaks sjá um þá hlið verksins
en Guðmundur Jónsson smiður
stjórnar þeim þætti. Verkefnisstjóri
Istaks í Bröttuhlíð er Sveinn Fjeld-
sted.
Grænlendingar fagna verkefninu
Torfskurður, klambra og strengur
var á heiðum skammt frá Bröttuhlíð, í
mýrlendi. Heimamenn í Bröttuhlíð og
aðrir Grænlendingar hafa fagnað
mjög verkefninu og samvinna íslend-
inganna við heimamenn er mjög góð.
Forsendur verkefnisins era marg-
þættar: Búseta norrænna manna á
Grænlandi í aldir, landafundaárið
tengt Leifi heppna, aukin tengsl og
samskipti vestnorrænu þjóðanna og
efling ferðaþjónustu.