Morgunblaðið - 07.08.1999, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 7. ÁGÚST 1999 53
og hvað eina sem hægt var að
skiptast á skoðunum um. I lokin
vorum við alltaf sammála og orðnir
samherjar á móti Jóhönnu þegar
hún blandaði sér í málin. Er ég fór
frá Húsavík vorum við orðnir and-
legir félagar, sem sóttu stuðning
hvor til annars.
Helgi hringdi alltaf nokkrum
sinnum á hverjum vetri og sagði:
„SæU,“ með þungri drynjandi
röddu. „Með hverjum stöndum við
núna?“ Þá höfðu synirnir verið að
krefja hann svars um það með
hvaða liði hann héldi í ensku knatt-
spyrnunni. Við höfðum heitið því
að halda alltaf með sama liðinu, en
máttum skipta um lið nokkrum
sinnum á vetri, eftir því hvaða lið
var í efsta sæti það og það sinnið.
Margar ánægjulegar stundir
höfum við Helgi átt saman og alltaf
fór ég betri maður frá honum. Það
verður tómlegt að koma í Grafar-
bakka og niður í skúr til tengdaföð-
ur míns þegar Helga nýtur ekki
lengur við. En minningin um eftir-
minnilegan mann mun lifa.
Við Kristín sendum Jóhönnu og
börnum þeirra okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Helgi Ben.
Það er stutt milli lífs og dauða.
Vinur minn og félagi Helgi Bjarna-
son hefur skyndilega kvatt þennan
heim. Við sem eftir erum vitum
ekki hvaðan á okkur stendur veðr-
ið. Síðla dags dáðumst við að fugl-
um himinsins, fiskigöngum og blíð-
viðrinu. Hentum gaman hver að
öðrum og ráðgerðum mannfagnaði.
Daginn eftir er hann farinn í ferð-
ina miklu. Til stóð að hann færi
næstu daga að veiða lax suður í
Laxá eins og hann hefur gert und-
anfama áratugi. Af því varð ekki.
Helgi hafði sérstakt lag á að
njóta samskipta við annað fólk og
lifði sig inn í fegurð náttúrunnar og
umhverfisins. Hann tók virkan þátt
í fjölbreytilegustu félögum og sam-
tökum og naut þess að stunda úti-
vist og veiðar bæði á sjó og landi.
Hann var sjálfsagður foringi og
leiðtogi hvar sem hann kom og
hafði einstaka frásagnargáfu og
góða söngrödd. Þegar hann upphóf
raust sína á mannamótum hrifust
allir með.
Við áttum meðal annars samleið
í Stangveiðifélaginu Flúðum og
Safnahúsinu á Húsavík. í huga
hans var Stangveiðifélagið merki-
legur félagsskapur og hann lagði
sig allan fram um að veita því líf og
sál. Þannig tókst honum að auka
hughrif þess að vera þátttakandi í
veiðum í Laxá í Aðaldal. Sem for-
maður Flúða átti hann sæti í stjóm
Laxárfélagsins um langt árabil. St-
arfsemi Safnahússins var honum
og hugstæð. Þar er varðveitt sú
menningararfleifð sem fyrri kyn-
slóðir og samferðamenn Helga
hafa látið eftir sig. Hann hefur að
undanförnu verið í stjórn Safna-
hússins. Uppbygging sjóminja-
safns hefur notið starfskrafta og
áhuga Helga í ríkum mæli. Hann
hefur verið óþreytandi við að finna
og forða frá glötun ýmsum minjum
tengdum sjávarútvegi. Verk hans
koma til með að setja svip á safnið
um ókomin ár. Helga var lagið
hvar sem hann kom að örva aðra
og hvetja til virkrar þátttöku í
samfélaginu og því sem gefur lífinu
gildi. Það sem hann kom nærri
varð dýpra og merkingarmeira við
afskipti hans.
Helgi varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að eignast yndislega eigin-
konu, Jóhönnu Áðalsteinsdóttur.
Einstakur mannkærleikur hennar
og hlýlegt viðmót snerta viðkvæma
strengi í brjósti þeirra sem til
þekkja. Saman mynduðu þau heiid
sem ég mun aldrei gleyma.
í þessum fátæklegu orðum lang-
ar mig til að þakka fyrir að hafa
orðið þeirrar gæfu aðnjótandi að
eiga samleið með Helga Bjarna-
syni. Jóhönnu vinkonu minni og
öðrum aðstandendum sendi ég
mínar innilegustu samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu Helga
Bjarnasonar.
Halldór Kristinsson.
“|“ Kristján G.H.
Kjartansson
fæddist í Reykjavík
22. júní 1934. Hann
lést á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 30. júlí
síðastliðinn og fór
útför hans fram frá
Fríkirkjunni í
Reykjavík 6. ágúst.
I dag verður til
moldar borinn Kristján
G. Halldórsson Kjart-
ansson, sem kallaður
var Teddi í daglegu
tali. Hann var góður
fulltrúi þeiira Reykvíkinga sem
fæddust um miðja öldina og bar
með sér andblæ eftirstriðsáranna
þegar Reykjavík var að breytast úr
bæ í borg. Hann hafði einnig ferðast
víða um heiminn og kynnt sér ólíka
menningarheima. Þessi mikli
Reykvíkingur var því einnig mikill
heimsborgari og þegar við bættist
að hann var orðheppinn og sá ávallt
spaugilegu hliðarnar á tilverunni,
fór ekki hjá því að úr yrði afar
skemmtilegur persónuleiki. Teddi
gat verið hrjúfur í viðmóti en þar lá
þá yfirleitt gamansemi að baki því
honum var einkar lagið að undirbúa
jarðveginn fyrir grín með alvöru-
þrunginni setningu. Og gullkornin
hans Tedda misstu aldrei marks.
Menn þurftu ekki að þekkja hann
lengi til að kynnast því að í honum
sló hjarta úr gulli og hann var óspar
á góð ráð og föðurlegar ábendingar
þegar á þurfti að halda. Það var
vegna þessara mannkosta sem við,
félagar Bjössa, mátum Tedda svo
mikils.
Kynni mín af fjölskyldunni hófust
þegar við Bjössi, yngri sonur þeirra
hjóna, gengum saman í Hagaskóla
og nutum við félagar hans oft ein-
stakrar gestrisni á smekklegu og
vel búnu heimili hennar við Einimel.
Dvaldist okkur drjúgum í eldhúsinu
á spjalli við Tedda og Iðunni og
hefði einhver ókunnugur legið á
hleri, hefði hann vafalaust undrast
að aldrei var um neitt kynslóðabil
að ræða þrátt fyrir aldursmun.
Annaðhvort hefur fólk gaman hvert
af öðru og þá skiptir aldursmunur
ekki máli og það átti svo sannarlega
við um Tedda.
Kristján hafði brennandi áhuga á
þjóðmálum og ekki síður sögu lands
og þjóðar. Hann var mikill sjálf-
stæðismaður og sat lengi í fulltrúa-
ráði sjálfstæðisfélaganna í Reykja-
vík. Hann var mikill flokksmaður í
bestu merkingu þess orðs; fylgdi
Sjálfstæðisflokknum eindregið að
málum en var ófeiminn við að minna
á þau stefnumál, sem
flokkurinn var stofnað-
ur um, og gagnrýna
ráðamenn þegar hon-
um fannst þeir sveigja
af leið. Var það fastur
liður í heimsóknum
mínum á Einimelinn að
Teddi vildi ræða póli-
tíkina og var oft tekist
hressilega á um málin.
Það fór ekki hjá því
að heimsóknir okkar
félaganna á Einimelinn
yrðu stopulli í seinni
tíð þar sem Bjössi
dvaldist langdvölum
erlendis við nám og störf. En þótt
lengra yrði á milli heimsókna, ríkti
sama glaðværðin og gestrisnin á
heimúinu þegar Bjössi kom heim í
frí. Þau hafa verið ófá skiptin sem
við höfum hist á Einimelnum um
áramót til að áma hvert öðru heilla,
skála í kampavíni og ekki síður til
að hjálpa bræðrunum að skjóta upp
þeim aragrúa flugelda, sem þeir við-
uðu að sér, sumum nágrönnunum til
lítillar gleði meðan á því stóð. Þótt
Teddi ætti við þungbær veikindi að
stríða hin síðari ár, fylgdist hann vel
með gleðskapnum og heilsaði ætíð
upp á okkur.
Fyrir fjórum vikum hitti ég Kri-
stján í sumarbústað fjölskyldunnar
við Þingvallavatn en þar var sann-
kallaður sælureitur þeirra hjóna.
Þrátt fyrir að Teddi væri rúmfast-
ur, bar hann sig vel og var óspar á
gamanyrðin. Síðan fórum við út í
pólitíkina og fannst mér með ólík-
indum hve glöggur hann var og átti
auðvelt með að rifja upp 30-40 ára
gamla atburði og setja þá í sam-
hengi við nútímann. Ekki datt mér
því i hug að þetta yrði síðasti fundur
okkar enda hét hann því að skilnaði
að næst myndum við félagamir ekki
hitta á hann í rúminu og þá myndi
hann lyfta glasi með okkur.
Örlögin hafa nú hagað því þannig
að bið verður á þeirri skál. En
minningu um góðan dreng mun ég
halda í heiðri meðan mér endast
dagar.
Kjartan Magnússon.
I okkar huga var það ekki bara
ljóslifandi eftirmyndin, sem tengdi
Kristján við Bjössa, son sinn og vin
okkar, heldur einnig allt háttalag.
Kristján var alltaf eins og við ungu
mennimir. I huga Kristjáns vomm
við jafnmiklir vinir hans, eins og
vinir Bjössa. Vinaböndin við Krist-
ján voru líka sterk. f þröngum en
samstilltum hópi miðlaði hann víð-
tækri þekkingu og ótvíræðum skoð-
unum á alþjóðaviðskiptum, íslensk-
um stjórnmálum og málefnum
dagsins. Ég man sérstaklega eftir
fyrstu heimferð minni frá Hong
Kong. Eftir tuttugu klukkustunda
flug tóku Bjössi og Ari mig beint á
Einimelinn. Þar sátum við með Kri-
stjáni inni í eldhúsi langt fram eftir
nóttu að tala saman. Kristján aflaði
sér mikillar viðskiptareynslu og
þekkingar á ferðalögum. Ameríka
sú sem hann heillaðist af sem ungur
maður, var einnig sú Ameríka, sem
börn hans og Iðunnar, sem og við
vinir Bjössa, heilluðumst af. En
Kristján var janfmikill íslendingur
með útþrá og víkingur með heim-
þrá. Á íslandi fannst honum allt
best.
Ólíkt fólki af hans kynslóð, hins
vegar, var Kristján ekki heltekinn
af gömlu góðu dögunum, heldur
horfði fram á við. Hann hreifst sér-
staklega af öllum nýjungum. Krist-
ján var þannig einn fárra, sem brú-
að gat svo auðveldlega bilið milli
kynslóðar sinnar og okkar.
Það var líka auðvelt að vera vin-
ur Kristjáns. Hann var eindæma
hlýr og vinalegur og léttur á brún-
ina. Kristján sá mannlífið oft í
sama óvenjulega ljósinu og við vin-
irnir. Hann hélt upp á sama forset-
ann í Bandaríkjunum og við, og sá
einnig hæðnina í því að það fengist
kók í Ho Chi Minh-safninu í Hanoi.
Persóna Kristjáns endurspeglaðist
ekki bara í fjölskyldu hans og vin-
um, heldur einnig þátttöku í við-
skipta- og félagslífinu, þar sem
hann var gegn og heill þjóðfélags-
þegn. I starfi tók Kristján alltaf þá
skynsömu áhættu einkennandi fyr-
ir menn, sem ná svo góðum árangri
í viðskiptum: að hætta einhverju
fyrir framtíðar ágóða án þess að
leggja allt undir, sem unnist hefur.
Hann naut líka langvinnrar virð-
ingar hjá æðstu stjórnendum stór-
fyrirtækja, sem hann átti í við-
skiptum við.
Við biðjum Guð að veita Iðunni
og fjölskyldu styrk á erfiðum tínia-
mótum. Það er sárt að sjá eftir slík-
um manni sem Kristjáni. Við finn-
um huggun í því að vináttan við Kri-
stján endist okkur ævilangt. Með
reynslu sinni og viðmóti mótaði
hann framtíðarsýn og vonir margra.
Guð blessi minningu Kristjáns G.
Kjartanssonar.
Jón G. Jónsson.
„Vantar þig auglýsingu? Benti
Pétur á mig? Auðvitað höfum við
samúð með ykkur. Jöfnuður og
bræðralag er fögur hugsjón, al-
þjóðahyggjan líka, þótt hún blasi
ekki eins við. Einhver verður þó að
hugsa um veröldina, eins og þar
stendm’. Heimsvelferð og viðskipti.
Flokkurinn má ekki lognast útaf,
hann verður að vera til.“
Ljós yfirlitum, snar í snúningum,
bláu augun lýstu blíðu og kímni,
KRISTJAN G.H.
KJARTANSSON
+ á bænum Kálfa-
dal í Austur-
Húnavatnssýslu 12.
aprfl 1908. Hún Lést
á Hrafnistu í
Reykjavík 23. júlí
síðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Fossvogskirkju
4. ágúst.
Samskipti mín við
ömmu mína á Skúla-
götunni hófust ekki af
neinni alvöru fyrr en
nú á þessum áratug.
Sem barn hugsaði ég til hennar
sem ömmu en síðar sem mann-
eskju sem hafði tilfinningar, sögu
og reynslu. Lengi vel var amma á
Skúló, gamla konan sem hrærði í
risastórum pottum og las Morgun-
blaðið í græna stólnum. Mátti ætla
af stærð pottanna að hún hafi rekið
stórt heimili en svo var þó ekki.
Hinsvegar átti hún vini sem komu
gjarnan í heimsókn til hennar og
átti hún þá alltaf eitt-
hvað til að bjóða uppá.
Þegar ég og bróðir
minn, Gummi, komum
til hennar, plantaði
hún okkur í eldhúsið
og atti okkur í kappát
eða réttara sagt
magnát, þar sem hún
hafði óbilandi trú á að
matur væri allra
meina bót. Það komu
tímar þar sem mér
þótti nóg um þessa trú
hennar á mat. Það var
sumarið 1990 þegar
hún, þá áttatíuogtveggja ára, bjó
með mér og Gumma í vikutíma. Eg
þurfti að mæta í vinnu klukkan
fjögur á næturnar og Gummi um
áttaleytið. Hún vaknaði klukkan
þrjú á næturnar til að elda handa
mér hrísgrjónagraut áður en ég
færi í vinnu og aftur klukkan sjö til
að elda hafragraut fyrir Gumma
bróður. Við systkinin vissum varla
hvaðan á okkur stóð veðrið, en það
skipti ekki máli því í augum hennar
ömmu minnar var þetta hinn eðli-
legasti hlutur og urðum við að lúta
því.
Tvennt var mikilvægt fyrir
ömmu mina; að fylgjast með breyt-
ingum í nútímasamfélagi og
menntun. Vinahópur ömmu endur-
speglaði þessar áherslur hennar og
samanstóð hann af fólki á öllum
aldri, konur sem karlar með próf,
eins og hún kallaði það sjálf, úr
hinum og þessum greinum. Amma
mín hafði oft á orði að ef hún hefði
verið á mínum aldri í dag þá hefði
hún menntað sig, þrá hennar eftir
þekkingu og menntun var mikil.
Þegar ég og Lena frænka hófum
háskólanám með ársmillibih, sam-
gladdist hún okkur mikið og sýndi
námi okkar mikin áhuga. Sjálf
hafði hún lokið skyldunámi á sínum
tíma en það þótti eðlilegra þá að
undirbúningur húsmóðurhlutverk-
isins tæki við að því loknu. Hún
sagði mér þó að hún hefði „stolist"
í kvöldskóla í Reykjavík og lesið.
Lengi vel hélt ég að amma mín
væri svolítil karlremba en þegar ég
fór að kynnast henni betur kom á
daginn að réttindi kvenna skiptu
hana miklu máli þótt hún hefði ekki
GUÐMUNDA
ÁGÚSTSDÓTTIR
ræðinn og traustur. Svona menn
vilja allir eiga að vini.
„Þarftu að fá auglýsinguna borg-
aða? Vantar þig upp í laun fyrir
prentarana? Þá verðum við nú að
koma í næsta herbergi og tala við
hann Ingólf frænda þinn. Athuga
hvort hann sé nógu róttækur til að
eiga tékkhefti. Það er nú töggur í
þessum Veiðivatnamönnum."
Á veggnum fyrir ofan skrifborðs-
stólinn var falleg mynd af fjölmenni
í veislu á Waldorf Astoria í New
York. Prúðbúið fólk og hátíðar-
stemmning.
„Svona veislur héldu Islendingar
í Bandaríkjunum um miðja öldina.
Þá voru mikil viðskipti. Hérna er
pabbi. Ætli hann hafi ekki átt næst-
um aðra hverja innflutningsskýrslu
til landsins á þesum tíma. íslend-
ingar voru fljótir að rísa úr
öskustónni, þegar þeir gátu.
Heyrðu annars. Það er auglýsing
hjá mér niðurfrá. Taktu hana bara
líka.“
Orðin og umhverfið, fjölmargar
heimsóknir í marga áratugi. Hjá
Kristjáni var alltaf einskonar hátíð-
arandi, stundum blik af ameríska
draumnum, sem breytti veröldinni.
Þá leið mér eins og í þá góðu gömlu
daga, þegar stóri Plymouthinn kom
í fjölskylduna og mamma horfði á
pabba og bílinn og sagði, - að þetta
væri það besta í heimi.
í rauninni sameinaði Kristján
hugmyndir okkar um göfug-
mennsku og heiðursmanninn. Ein-
staklega við hæfi að hann stýrði hér
frægasta fyrirtæki veraldar.
„Ætlarðu að taka myndir af henni
Vigdísi Finnbogadóttur í Banda-
ríkjunum? I ferðinni með öllu nor-
ræna kóngafólkinu? Þú ert bjartur
og aldrei komið til Bandaríkjanna.
Komdu annars heim til mín í kvöld,
ég á nokkra dollara. Auralaus á
enginn að fara héðan til Bandaríkj-
anna, jafnvel Joótt forsetinn, Ronald
Reagan, sé Islendingur og forseti
Islands tali þar í nafni þjóðhöfð-
ingja allra Norðurlandanna.
Vináttan er yndisleg tilfinning og
sumir menn eru einfaldlega þannig
að bara vitundin um þá skapar það
geislablik í sálinni og öryggi, sem
við finnum svo glöggt í vináttunni.
Heilindi og góðmennska ber hana
uppi. Þeir eðliskostir einkenndu
fyrst og fremst Kristján, þótt sjálf-
sagt hafi stundum reynt á varð-
veislu þeirra í nöprum næðingi al-
þjóðaviðskipta og fjármálastjómun-
ar.
Nú syrtir að. Við syrgjum vin, en
sárastur er þó missir eiginkonu og
barna, sem Kristján talaði oft um og
unni heitt. Ég votta þeim mína
dýpstu samúð, sem og ættingjum
öllum, vinum og vandamönnum.
Minningin lifir og yljar. Guð dreng-
lyndis og gleði taki Kristján minn
sér að hjarta og veiti honum sinn
frið.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson.
hátt um það. Þegar við ræddum
um málefni kvenna og hvernig þau
hefðu verið hafði hún margt að
segja og lá ekki á skoðunum sínum.
Samt sem áður tók hún fyrir munn
sér þegar henni fannst hún ganga
einum of langt og hló, eins og hún
væri að stelast til að hafa sína
skoðun á málefnum kvenna.
Amma mín lifði tíma breytinga.
Hún fæddist á tímum fátæktar og
sjúkdóma. Þegar hún fæddi föður
minn og tvíburabróður hans komst
læknirinn ekki til hennar þar sem
mikill vöxtur var í ánni og engin
brú hafði verið byggð yfir hana.
Hún lifði tíma stríða, tæknivæðing-
ar og uppbyggingar. Hún vai-
óhrædd við nýjungarnar í nútíma-
samfélaginu og reyndi eftir megni
að fylgjast með. A níræðisafmæli
sínu nýtti hún sér nýjustu fjar-
skiptatæknina, GSM símann, og
talaði við Gumma bróður sem þá
var staddur í Noregi.
Lengi var amma búin að bíða
eftir að fá að fara og „hitta Guð-
mund minn“ eins og hún sagði sjálf
og nú loksins, eftir langa ferð um
lífsins vegi, er ferðin á enda.
Hvíl í friði.
Guðrún Eyþórsdóttir.