Morgunblaðið - 08.10.1999, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 1999 23
ERLENT
Læknir í Suður-Afríku sakaður um að hafa skipulagt sýkla- og efnahernað
Segir áætlunina
byggða á bandarísk-
um upplýsingum
Reuters
Suður-afríski læknirinn Wouter Basson gengur út úr réttarsal í
Pretoríu eftir að gert var hlé á réttarhöldunum í máli hans. Hann hef-
ur m.a. verið ákærður fyrir morð á rúmlega 200 andstæðingum stjórn-
ar hvíta minnihlutans í Suður-Afríku.
Pretoríu. Reuters, AFP.
SUÐUR-afríski læknirinn Wouter
Basson, sem hefur verið sóttur til
saka fyrir að skipuleggja sýkla- og
efnavopnahernað gegn blökku-
mönnum, kveðst hafa byggt hern-
aðinn á upplýsingum sem hann hafí
aflað sér í Bandaríkjunum.
Basson hefur verið kallaður
„Dauði læknir" og var heilinn á bak
við leynilega sýkla- og efnavopnaá-
ætlun stjómar hvíta minnihlutans í
Suður-Afríku á árunum 1982-92.
Hann er meðal annars sakaður um
að hafa tekið þátt í morðum á að
minnsta kosti 229 andstæðingum
stjórnarinnar í Suður-Afríku og
Namibíu.
Saksóknararnir segja að á meðal
fómarlamba Bassons séu um 200
liðsmenn SWAPO, frelsisissam-
taka sem börðust á þessum tíma
gegn yfimáðum Suður-Afríku yfir
Namibíu en era nú við völd í land-
inu. I ákæraskjalinu segir að eftir
að stjórn hvíta minnihlutans hafi
ákveðið að láta drepa fanga úr upp-
reisnarsveitum SWAPO hafi Bas-
son látið gefa Namibíumönnunum
stóra skammta af vöðvaslakandi
lyfi, sem olli því að lungun féllu
saman og fangarnir köfnuðu. Líkin
vora síðan sett í flugvél og þeim
kastað í Atlantshafið.
Basson er einnig sakaður um að
hafa séð útsenduram stjórnarinnar
fyrir vöðvaslakandi lyfjum og eit-
urefnum sem voru notuð til að
myrða tugi óþekktra blökkumanna,
að minnsta kosti einn liðsmann
Afríska þjóðarráðsins (ANC) og
nokkra suður-afríska lögreglu- og
leyniþjónustumenn sem yfirvöld
treystu ekki lengur. Hann er
einnig sagður hafa átt aðild að
samsæri um að myrða forystu-
menn ANC, sem er nú við völd í
Suður-Afríku.
I ákæruskjalinu segir ennfremur
að Basson hafi dregið sér andvirði
1,8 milljarða króna af því fé sem
hann fékk frá hemum til að kaupa
efni í vopnin erlendis. Þá er hann
sakaður um brot á fíkniefnalöggjöf-
inni, en hann er sagður hafa haft í
fóram sínum mikið magn eiturlyfja
þegar hann var handtekinn 1997.
Basson var leystur úr haldi gegn
tryggingu og hefur starfað sem
hjartasérfræðingur við hersjúkra-
hús í Pretoríu.
Aflaði sér efnanna í Evrópu
Basson hefur ekki neitað því að
hafa verið potturinn og pannan í
sýkla- og efnavopnaframleiðslunni
og kveðst hafa farið til Bandaríkj-
anna í því skyni að afla sér upplýs-
inga áður en hún hófst. Hann hafi
villt á sér heimildir, þóst hafa farið
til Bandaríkjanna í því skyni að
komast hjá herkvaðningu, til að
koma sér í mjúkinn hjá bandarísk-
um mannréttindasamtökum, er
höfðu komist yfir leynilegar upp-
lýsingar um vopn sem þau vildu að
yrðu eyðilögð.
Basson segir að heimildarmenn í
bandaríska hernum hafi einnig óaf-
vitandi veitt apartheid-stjóminni
upplýsingar um hvemig sýkla- og
efnavopnaáætlun Bandaríkjanna
var skipulögð, hverjir væra
viðriðnir hana og hvaða vopn væra
notuð.
Talsmaður bandaríska varnar-
málaráðuneytisins dró þessa stað-
hæfingu í efa. „Við höfum gert ör-
yggisráðstafanir sem hindra að
slíkt geti gerst,“ sagði hann.
Basson kveðst einnig hafa farið
til Bretlands, fleiri Vestur-Evrópu-
ríkja og kommmúnistaríkja í Aust-
ur-Evrópu til að afla þess sem
hann þurfti til að framleiða efna-
og sýklavopn fyrir stjórn hvita
minnihlutans.
Stjórnin er sögð hafa látið fram-
leiða eiturefni sem gætu orðið
milljónum manna að bana. Enn-
fremur hafa komið fram ásakanir
um að Basson hafi ætlað að fram-
leiða efni til að gera blökkumenn
ófrjóa.
Leyniþjónustumenn afhjúpaðir?
Réttarhöldin í máli Bassons
hófust á mánudag og búist er við að
þau standi í allt að tvö ár. Á meðal
200 manna á vitnalista ákæravalds-
ins er að minnsta kosti einn fyrrver-
andi leyniþjónustumaður frá Bret-
landi og líklegt þykir að í réttar-
höldunum verði flett ofan af erlend-
um leyniþjónustumönnum sem að-
stoðuðu Basson.
Þegar Sannleiksnefndin svokall-
aða yfirheyrði Basson um efna-
vopnaáætlunina í fyrra kvaðst hann
hafa fengið upplýsingar frá stjórn-
völdum nokkuna vestrænna og
asískra ríkja sem hafi gert honum
kleift að skipuleggja framleiðsluna.
Hann sagði þó ekki hvaða ríki það
voru.
William Hague á flokksþingi
breska íhaldsflokksins
Sakar Blair um
lygar og hræsni
Blackpool. Reuters.
WILLIAM Hague, formaður breska
Ihaldsflokksins, lýsti því yfir í ræðu
á flokksþingi íhaldsmanna í gær að
Tony Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, væri lygari og hræsnari.
Hann sakaði einnig Blair um að vilja
sterlingspundið feigt
og að vilja fórna sjálf-
stæði rfkisins. Ræða
Hagues, sem þótti
mjög persónuleg, sner-
ist einkum um atvinnu-
mál og glæpi í Bret-
landi og stöðu landsins
innan Evrópusam-
bandsins.
„Það er tími til kom-
inn að þeir sem geta
unnið fái að vinna,“
sagði Hague. „Ég heiti
skattgreiðendum því að
hver sá sem er atvinnu-
laus en vinnufær og
hafnar tilboði um starf,
muni missa atvinnu-
leysisbæturnar.“
Hague sakaði stjórn verkamanna-
flokksins um linkind gagnvart
glæpamönnum og sór að kæmust
íhaldsmenn til valda myndu þeir
segja glæpum stríð á hendur á þann
hátt sem engin ríkisstjórn í sögu
landsins hefði þorað. Hann lýsti því
yfir að fangelsisvist glæpamanna
yrði lengd, að eiturlyfjasalar fengju
lífstíðardóma og að allir fangar yrðu
látnir vinna fullan vinnudag í fang-
elsum.
Að mati Hagues vinnur Blair að
þvi að þurrka út sjálfstæði bresku
þjóðarinnar með stefnu sinni gagn-
vart Evrópusambandinu og hótaði
að kæmist Ihaldsflokkurinn í stjórn
yrði frekari tilraunir í átt til póli-
tísks samrana í Evrópu stöðvaðar.
Hann talaði þó ekki fyrir úrsögn
Breta úr ESB, enda þótt margir
fulltrúar á flokksþinginu séu henni
fylgjandi. „Það hlýtur að þjóna
hagsmunum okkar að snúa ekki baki
við meginlandi álfunnar heldur nýta
þá möguleika sem eru fylgjandi að-
ild okkar að ESB og
innri markaðnum. Það
hlýtur einnig að þjóna
hagsmunum okkar að
við vinnum að því að
skapa sveigjanlegt og
opið Evrópusamband
þar sem þjóðríkin hafi
tögl og hagldir," sagði
Hague. Hann bætti við
að kæmust íhaldsmenn
til valda yrði þess kraf-
ist að sett yrðu sérstök
ákvæði til að skapa
sveigjanleika í upp-
byggingu og starfsemi
ESB.
Thatcher vinsæl
Fjölmiðlar í Bretlandi hafa látið
að því liggja að Margaret Thatcher,
sem nú er 73 ára gömul, sé ekki
ýkja hrifin af William Hague sem
formanni flokksins. Á flokksþinginu
þykir hins vegar hið gagnstæða
hafa komið í ljós. „Við höfum endan-
lega kveðið niður þann orðróm að
Tony Blair sé uppáhald hennar,"
var haft eftir einum ráðgjafa Hagu-
es í gær.
Thatcher hefur verið tekið með
kostum og kenjum á flokksþinginu
en hún beið ósigur í formannskjöri
flokksins fyrir níu áram og dró sig
að mestu í hlé frá flokksstarfinu eft-
ir það. Ákveðin hægri stefna hennar
og andstaða við ESB eiga nú vax-
andi fylgi að fagna innan flokksins
að nýju, einkum meðal yngri flokks-
manna og fylgismanna Hagues.
William Hague, formað-
ur íhaldsflokksins.
Eg greindist
tvisvarmeð
\MI®LANIR
ÍHJÓNA-
SÆNGINNI
Kynþátta-
fordómar
ÍSLENSKAR
KONUR,
k FRANSKIR
Ilginmenn
K ,v.9n<s<>vrnsnni
HALTU G