Morgunblaðið - 08.10.1999, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 1999 31
LISTIR
Svo stopult,
lágvært og
stuttaralegt
MYNÐLIST
ís1ensk grafík,
II a f n a r h ú s i n ii
LJÓSMYNDIR
Einar Falur Ingplfsson, Guðraund-
ur Ingólfsson, Ivar Brynjólfsson,
Spessi og Þorbjörg Þorvaldsdóttir
Til 10. október. Opið fimmtudaga
tii sunnudaga frá kl. 14-18.
LJÓSMYNDARAR eru huldu-
fólk íslenskrar myndlistar. Svo
sjaldgæfar eru ljósmyndasýningar
hérlendis að maður spyr sig hvort
þeim sé vísvitandi haldið utan við
sýningarsalina. Þá virðast það álög
á íslenskum ljósmyndasýningum að
varla fylgja þeim nokkrar upplýs-
ingar. Gestir eiga eflaust að vera
svo vel upplýstir að þeir þekki ljós-
myndarana og verk þeirra fyrir-
fram, eða svo „fínt fölende" að þeir
geti nálgast nauðsynlegar upplýs-
ingar eftir telepatískum leiðum,
andaglasi eða öðrum yfirskilvitleg-
um boðskiptakerfum. Það virðist til
of mikils mælst af sýnendum að þeir
miðli um sig og verk sín nauðsyn-
legum lágmarksupplýsingum.
Eitt sinn hélt ég að íslenskir lista-
menn væru svo hlédrægir að þeim
þætti það argasta framhleypni að
gefa eitthvað upp um sig og verk
sín. Síðan kenndi ég um almennu
úrræðaleysi þeirra, sjálfsagt út af
illri meðferð samfélagsins, en nú
veit ég hið sanna í málinu. Þeir - og
ljósmyndararnir fimm að öllum lík-
indum - eru að sveipa sig dularblæ,
líkan þeim sem erlendir kollegar
þeirra brugðu um sig fyrir tveim
öldum þegar hugmyndin um snilli-
gáfuna var enn í góðu gildi.
Jafnágæt sýning og sú sem hang-
ir í sýningarsal Islenskrar grafíkur
geldur með öðrum orðum talsvert
íyrir einkennilega tregðu sýnend-
anna fimm til að sinna sjálfsagðri
upplýsingaskyldu. Gott og blessað
að við fáum ekkert að vita um þá
sjálfa, feril þeirra né hugmyndir.
Verra er að engar tæknilegar upp-
lýsingar íylgja verkunum.
Þó vantar ekki metnaðinn í stór-
virki á borð við Smálönd, tvær áber-
andi ljósmyndir Guðmundar Ing-
ólfssonar. Látlaust og lítt
eftirtektarvert landslagið við borg-
armörk Reykjvíkur, með hvers-
dagslegum melum sínum og pollum,
er í frábærlega áhugaverðri mót-
sögn við dæmigerða íslenska lands-
lagshefð. Þó er þetta dapurlega eyð-
iland urnhverfi langtum fleiri
íslendinga en tíguleg fjöllin í mynd-
um Ásgríms og Jóns Stefánssonar.
Það þarf töluvert áræði til að gera
tilkomulitlu landslagi svo mónum-
ental skil því við viljum helst ekki
við það kannast að til sé íslenskt
landslag sem ekki teljist stórbrotið.
Allar götur frá því hann fór að
sýna hefur Spessi verið í hópi at-
hyglisverðustu ljósmyndara okkar.
Sex ljósmyndir hans af nútímaleg-
um varningi, og hann kallar Nature
morte, eða kyrralíf, ganga í svipaða
átt og verk Guðmundar. Þau hvers-
dagsgera með íronískum hætti þá
vinsælu tegund af myndgerð sem
við þekkjum sem uppstillingar. í
stað blómanna og ávaxtanna eru
komnir jafn „ólistrænir“ hlutir og
bandsög. Upphengi Spessa fylgir
hugmyndinni í æsar. Óinnrammað-
ar og heftar á vegginn eru myndir
hans glannalega auglýsingakennd-
ar í allri sinni kalddjörfu fegurð.
Þorbjörg Þorvaldsdóttir hefur
verið að hasla sér völl sem áhuga-
verður ljósmyndari íslenskrar
hversdagstilveru. Með því að bæta
innan sviga upplýsingum um eðli
mynda sinna gefur hún til kynna að
sannleiksgildi ljósmyndarinnar
verði að taka með fyrirvara. Þrjár
litmyndir hennar af bömum að leik
er eins konar óður til hversdagsleik-
ans og sakleysis bemskunnar. Það
er ef til vill býsna mótsagnakennt að
stilla upp börnum til að þau leiki sig
sjálf, en áhorfandinn getur varla
varist því að velta íyrir sér eðli at-
hafnanna; hvort það sé tilviljun ein
sem ráði því að myndimar þrjár
skuli fjalla um höfuðskepnumar,
loft, vatn og jörð. Er Þorbjörg að
fást við allegorískar táknmyndir
með aðstoð nútímalegrar tækni og
myndmáls úr íslenskri samtíð?
Gluggalandslag Einars Fals Ing-
ólfssonar er röð tólf svarthvítra
ljósmynda af vegalandslagi víða um
heim. Fimm myndanna era frá
Bandaríkjunum, þrjár frá Suður-
Ameríku, aðrar þrjár frá íslandi, og
ein frá Japan. Þessi skemmtilega
syrpa sýnir hvað akvegimir eiga
sameiginlegt, þótt menning land-
anna sé frábragðin. Nútíminn
hneigist til að upphefja allan menn-
ingarlegan mun með tækninni, og
hversu fjarlægt sem Japan er
Bandaríkjunum í hvívetna má sjá
áhrif vestrænnar menningar á land
hinnar rísandi sólar þegar Einar
Falur nálgast vegahótel, eða mótel
eins og fyrirbærið heitir á alþjóða-
máli. Ljósmyndarinn sýnir með
einkar næmum hætti hvernig heim-
urinn skreppm' saman gagnvart
tækninni þótt menningin haldi
áfram að viðhalda mismunandi
sérkennum landanna.
Eitt af afrekum Dieters heitins
Roth var að ljósmynda öll húsin í
Reykjavík. I tólf ljósmyndum, sem
hann kallar Söguleg ljósmyndun I,
festir Ivar Brynjólfsson ýmis hús á
filmu án frekari skýringa. Þótt ekk-
ert sé látið uppi vekur ljósmyndar-
öðin einhver undarleg viðbrögð hjá
sýningargestum, líkast því þeir
horfi í síðasta sinn á dæmdar bygg-
ingar sem bíði niðurrifs. Ef til vill er
það bara tilfinning sem mannvirki
vekja með okkur áhorfendum.
Byggingagerðir Bernd og Hillu
Becher - sem og allra hinna frægu
stúdenta þeirra - era nærtæk dæmi
um ógnvænleg og kaldranaleg graf-
hýsi okkar tíma. Sjálfsagt er það
mannleysið í myndum Ivars sem
hefur slík áhrif. Það virðist einmitt
vera lóðið sem setur huga okkar úr
jafnvægi. Mannlaus mannvirki era
með einhverjum undarlegum hætti
vígð dauðanum.
Reyndar er það sláandi að það
skuli einungis vera konan í hópi
sýnendanna fimm sem fæst við lif-
andi verar. Karlarnir horfa framhjá
mannlífinu til menningarlegra af-
urða mannskepnunnar. Skyldi það
vera hending, eða sannast hér hið
fornkveðna sem félagsfræðingar
samtímans þykjast hafa sannað; að
karlmenn séu ófélagslyndir einfar-
ar? Hvað sem líður slíkum vanga-
veltum er vert að ítreka að ljós-
myndasýningunni hjá Islenskri
grafík lýkur núna um helgina. Síð-
asti sýningardagur er 10. október.
Halldór Björn Runólfsson

ALLT FYRIR
Stillongs-ullarnærfötin. Bolur úr
100% ull með rennilás í hálsmáli.
RJUPNAVEDINA
^ Vorum að taka upp nýjar vörur frá Yesport
œ&SGBA
Ómissandi öryggisbúnaður.
Frá
□
Byssuólar, margar gerðir,
VERÐFRÁ 1.196-
Sérhönnuð rjúpnavesti, frá 3.989-
Attavitar frá 1.336-
GPS-staðsetningartæki
trá 11.900-
Skotbelti, margar gerðir. VERÐ FRÁ1.647-
Rétti hlífðarfatnaðurinn; legghlífar,
flíspeysur og úlpur.
Fóðraðir byssupokar úr leðri, margar gerðir,
VERÐ FRÁ 4.158
Einnig skotvettlingar, hanskar,
sokkar, húfur, treflar,peysur og margt fleira.
V i %, É "v M. '
Rjúpnakippur úrektaleðri.
Grandagarði 2, Rvík, sími 552-8855 og 800-6288
0PIÐ VIRKA DAGA 8-18 0G LAUGARDAGA10-14.
SENDUM EINNIG í PÓSTKRÖFU
Hágæða þýskir gönguskór frá Haix.
Nabuuk-leður, Goretex, Vibram-sóli.
Sjónauki í vasann, stækkun 10x25.
Hlífðartaska fylgir. VERÐ 2.606
Vasaljós og handluktir í úrvali.
Einnig hulstur í belti.
Bílaskóflur og dráttartóg. Splæsum Rjúpnaskot frá 595- krónum (25 stk.)
tóg á staðnum.