Morgunblaðið - 05.02.2000, Síða 64

Morgunblaðið - 05.02.2000, Síða 64
J54 LAUGARDAGUR 5. FEBRÚAR 2000 GREINARGERÐ MORGUNBLAÐIÐ „Úr fjöreggi í fúlegg“ „Skemmdarverk minnihluta bæjarstjórnar Húsavíkur gagnvart uppbyggingu atvinnulífs staðarins“ MORGUNBLAÐINU hefur borist eftirfarandi greinargerð frá eig- endum Ljósavíkur hf. um þátt þeirra í fyrirhuguðum samruna við Fiskiðjusamlag Húsavíkur hf. „Mikið pólitískt moldviðri hefur geisað á Húsavík undanfamar vikur vegna fyrirhugaðrar sameiningar Fiskiðjusamlags Húsavíkur hf. og fyrirtækis okkar í Þorlákshöfn, Ljósavíkur hf. Stormurinn náði há- marki 11. janúar síðastliðinn, en þá var ákveðið á stjórnarfundum í báð- um félögum að falla frá samruna þeirra. Þar með var heiðarleg tiiraun til að skapa öflugt og arðvænlegt fyr- irtæki runnin út í sandinn. Okkur þykir afar miður að svona fór - ekki ' síst vegna þess að ástæðan virðist fyrst og fremst vera stjómmálalegar væringar á Húsavík, þar sem raun- vemlegum hagsmunum kaupstaðar- búa er fómað fyrir sjúkiega pólitíska metorðagrind örfárra einstakinga. Allnokkur æsileg blaðaskrif hafa orðið í kringum þetta mál. í þeim hefur mest farið fyrir sjónarmiðum minnihlutans í bæjarstjóm Húsavík- ur, andstæðingum samranans, og fulltrúar meirihlutans svarað fyrir sig eftir megni. Þannig hefur þetta einkum verið pólitískt deilumál og eins og svo oft gerist í slíkum þræt- um hafa þær mikið einkennst af rangfærslum, tilfinningasemi og rógi, en lítið farið fyrir yfirvegun og skynsemi. Við Ljósavíkurmenn höfum ekki blandað okkur í þann slag. Við eram útgerðarmenn og höfum engan áhuga á að standa í pólitískum rit- deilum. Okkur finnst við samt ekki geta horfið frá málinu án þess að gera grein fyrir hvernig hlutdeild okkar í því var háttað. Þetta hefur verið afar óþægileg reynsla fyrir okkur, kostnaðarsöm og tímafrek - en sérstaklega hefur okkur mislíkað að sitja undir óhróðri minnihluta- ;manna um að hafa ekki komið heið- arlega fram og reynt að sölsa undir okkur verðmæti í eigu Húsvíkinga á folskum forsendum. Hér á eftir verða rakin helstu at- riði þessarar raunasögu - pólitískrar raunasögu um hvemig ábyrgðar- lausum bæjarstjómarminnihluta tekst að bregða fæti fyrir uppbyggi- legar aðgerðir í atvinnumálum eins kaupstaðar og gera vonir íbúanna um eflingu atvinnulífs að engu. Af hveiju vildum við samruna? Ljósavík er tiltölulega lítið fyrir- tæki í eigu fjölskyldna okkar. Vegna þeirra aðstæðna sem nú ríkja í sjáv- arútvegi höfum við um nokkurt skeið verið að leita vænlegra leiða til að koma fyrirtækinu á hlutabréfamark- að. Smæð fyrirtækisins gerir að verkum að slíku verður einungis komið til leiðar með því að sameinast öðra eða öðram fyrirtækjum, en við höfum þó haft að leiðarljósi að ef til þess kæmi yrðum við að eiga það stóran hlut að við hefðum umtals- verð áhrif á stefnumörkunina. Síðastliðið sumar var okkur bent á að fysilegur kostur í þessu sambandi væri Fiskiðjusamlag Húsavíkur (FH). Það ætti að vísu brokkgengan rekstrarferil að baki og núverandi staða þess væri langt frá því góð, en að umfang og uppbygging þess hent- aði vel þeim atvinnutækjum sem við höfum yfir að ráða. Húsavíkurkaupstaður fór með ráðandi hlut í FH, eða 47%, og því lá beinast við að leita eftir viðræðum við fulltrúa hans. Væra þeir and- snúnir umleitan okkar næði málið ekki lengra. Þeir tóku strax vel í að hitta okkur og var fyrsti fundur haldinn á Akureyri 15. ágúst. Þetta vora almennar viðræður þar sem menn kynntu hvort fyrirtæki um sig og helstu óskir aðstandenda varð- andi framtíðina. Fljótlega lá fyrir að samstarf eða samrani FH og Ljósa- víkur byði upp á ýmsa hagstæða möguleika fyrir báða aðila, en eftir- ' talin atriði vógu þar þyngst: • Samsetning og uppbygging fyrirtækjanna fór sérlega vel saman. Ljósavík á tvö rækjuskip með afla- heimildum sem veiða á Islandsmið- um og eitt sem gert er út frá Færeyj- um og veitir því sóknarfæri utan landhelginnar. FH á engin skip, en ^hefur hins vegar yfir þróaðri land- vinnslu að ráða, bæði í rækju og bol- fiski, og aflaheimildir í hvoram flokki um sig. Sameining væri leið fyrir bæði fyrirtækin til stækkunar og aukinn- ar hagræðingar. • Bæði fyrirtæki hafa á að skipa traustu og vönu starfsfólki. í upphafi fundarins hafði sam- vinna fyrirtækjanna verið útgangs- punktur viðræðnanna, en eftir því sem á leið fóra menn að velta mögu- leikanum um samrana þeirra alvar- legar fyrir sér. Það var einkum tvennt sem við lögðum ríka áherslu á í því sam- bandi. Annars vegar töldum við að Húsavíkurkaupstaður ætti að minnka veralega hlut sinn í félaginu. Það er að verða liðin tíð að bæjar- félög eigi ráðandi hlut í atvinnufyrir- tækjum. Það gerir þau ótrygg að vera háð duttlungum stjómmálanna og þar af leiðandi þykja þau ekki áhugaverður valkostur fyrir fjár- festa á hlutabréfamarkaði. Hins vegar var skilyrði fyrir þátt- töku okkar í samrana fyrirtækjanna að rækjukvóti þeirra yrði metinn út frá langtíma sjónarmiðum, þar sem verð á rækju um þessar mundir væri í algjöra lágmarki. Fulltrúar Húsavíkurkaupstaðar vora sammála því að rétt væri að minnka hlut bæjarins í FH, jafnvel ætti að stefna að því seinna meir að draga hann alfarið út úr rekstrinum. Mestu skipti hins vegar að búa þann- ig um hnútana, að aflaheimildir FH færa ekki frá Húsavík, heldur nýtt- ust til atvinnusköpunar á staðnum. En það væri einmitt ein af jákvæð- ustu hliðum sameiningar FH og Ljósavíkur, að öll landvinnslan færi fram á Húsavík. Fulltrúum Húsavíkurkaupstaðar þótti skilyrði okkar varðandi mat á rækjukvótanum afar sanngjarnt og eðlilegt. Sveiflukennt eðli rækju- verðs væri alþekkt og sjálfsagt að taka tillit til þess. Niðurstöður þessa fyrsta fúndar Ljósavíkurmanna og fulltrúa meiri- hluta bæjarstjómar Húsavíkur má síðan draga saman í eftirfarandi: • Að Ljósavík keypti 20% hlut í FH af Húsavíkurkaupstað og bær- inn minnkaði þannig áhrif sín í félag- inu. Gert yrði samkomulag hluthafa í tengslum við þessi kaup. • Að Ljósavík kæmi sem fyrst til Húsavíkur með útgerð eins skips og önnur skip félagsins lönduðu á staðnum. • Að unnar yrðu grannupplýs- ingar um hugsanlega sameiningu Ljósavíkur og FH, sem lægju fyrir á næsta fundi er haldinn yrði mjög fljótlega. Samrunaferlið hafið Og sá fúndur var haldinn aðeins fjóram dögum síðar, 19. ágúst, á Húsavík. A þessum fundi var gengið frá eftirfarandi gögnum (sjá fylgi- skjöl): • Samkomulagi um hlutafjár- kaup og samvinnu. • Hluthafasamkomulagi. • Samkomulagi um samræmt mat á fyrirtækjunum og eignarhlut- um í sameinuðu fyrirtæki. Grann- hugsun matsins miðaðist við mats- reglur hlutabréfamarkaðarins, að teknu tilliti til árshlutauppgjörs fé- laganna 31. ágúst 1999. Hlutaðeigandi var gert Ijóst að forræði málsins yrði þaðan í frá í höndum stjóma félaganna og hlut- hafafunda. Hvað varðaði hlut FH átti Húsavíkurkaupstaður rétt á þremur stjómarmönnum af fimm er fylgdu málinu eftir. Til að tryggja nægilegan stuðning í stjórn og eig- endahópi FH yrði nú að kynna málið fyrir ráðamönnum Olíufélagsins hf. og eftir atvikum öðram stóram hlut- höfum í félaginu. Var Reinhard Reynissyni bæjarstjóra falin fram- kvæmd mála er varðaði hlutabréfa- sölu, samskipti við stjóm FH og aðra hluthafa, en Guðmundi Baldurssyni hjá Ljósavík gert að annast þau mál er lytu að félagi okkar. Eftir að þessum málum hafði verið komið í kring var 25. ágúst send til- kynning til Verðbréfaþings íslands (sjá fylgigögn) og svohljóðandi sam- eiginleg fréttatilkynning til fjölmiðl- anna: „Bæjarráð Húsavíkur hefur samþykkt að selja Ljósavík hf. í Þor- lákshöfn 20% hlut í Fiskiðjusamlagi Húsavíkur hf. Aðilar era sammála um að leggja fram tillögu til stjóma beggja félaganna um að strax verði komið á nánu samstarfi Fiskiðju- samlagsins og Ljósavíkur með það fyrir augum að fyrirtækin verði sam- einuð miðað við 1. september næst- komandi. Meginmarkmið þessara aðila er að til verði öflugt sjávarútvegsfyrirtæki á Húsavík, sem sótt geti fram á kom- andi áram. Sameinað fyrirtæki ræð- ur yfir um 7.500 þorskígildistonnum (m.v. fiskverð árin 1998/99). Það hef- ur sterka stöðu í vinnslu á rækju og bolfiski. Fiskiðjusamlagið og Ljósavík era fyrirtæki sem við samrana mynda sterka heild. Ljósavík er útgerðar- fyrirtæki rækjuskipa, en Fiskiðju- samlagið á vel búna rækju- og bolfiskvinnslu. Bæði fyrirtækin hafa yfir að ráða góðu og hæfu starfsfólki til sjós og lands, sem er ein af meginauðlindum sameinaðs fyrirtækis.“ Það vakti eft- irtekt, að í bæjarstjóm Húsavíkur urðu ekki miklar umræður um málið, hvað þá að minnihlutinn legðist gegn því. Hið almenna viðhorf til samein- ingar FH og Ljósavíkur var afar já- kvætt. Menn virtust sammála bæjar- stjómarmeirihlutanum um að þetta væri langbesti kosturinn fyrir Hús- víkinga, og til dæmis var haft eftir Sigurjóni Benediktssyni, helsta tals- manni bæjarstjómarminnihlutans, í Víkurblaði Dags 15. september, að hann væri ánægður með þetta sam- komulag og vonaði að það yrði lukkuspor og öllum til hagsbóta. Hann ítrekaði svo ánægju sína í grein í sama blaði 27. október og er hann hitti Guðmund Baldursson á fömum vegi um þessar mundir heils- aði hann honum með þéttu handtaki og bauð Ljósavíkurmenn sérstak- lega velkomna til atvinnurekstrar á Húsavík. Fór nú í hönd tímabil enn ná- kvæmari undirbúningsvinnu. Ræða þurfti við aðra hluthafa í FH um framkvæmdina, ganga frá mati á eignum og öðram verðmætum fyrir- tækjanna og semja áætlun fyrir end- anlegan samrana þeirra. Ekki er ástæða til að tíunda hér alla þá vinnu, en henni lauk upp úr miðjum nóvember. Á stjómarfundi í FH 26. nóv- ember var síðan samþykkt að leggja til við hluthafa félagsins að Ljósavík hf. yrði sameinuð Fiskiðjusamlagi Húsavíkur hf. frá og með 1. sept- ember 1999. Skiptihlutföll við sam- eininguna yrðu þannig að hlutur hluthafa FH væri 62,5% og hlutur hluthafa í Ljósavík 37,5%. Gert var ráð fyrir að næsti hlut- hafafundur yrði haldinn í janúar árið 2000, en öll gögn vegna fyrirhugaðs samrana, þ.e. samranaáætlun, sam- eiginleg greinargerð félagsstjóma, skýrsla matsmanna, yfirlýsing lög- giltra endurskoðenda ásamt stofn- efnahagsreikningi vora lögð fram á skrifstofu félagsins (sjá fylgigögn). Mönnum þótti nú sem málið væri í höfn, einungis væri eftir að ganga frá formsatriðum. Mikil bjartsýni ríkti á fundinum og var ákveðið, til þess að greiða enn betur fyrir gangi málsins, að kjósa nýja stjórn er tæki mið af skiptingu hlutabréfa eftir að sam- raninn væri um garð genginn. í hina nýju stjóm vora kjömir: Guðmundur Baldursson og Unnþór Halldórsson frá Ljósavík, Ingólfur Friðjónsson lögmaður, sem ekki er fulltrúi sérstaks hluthafahóps, Bjami Bjamason aðstoðarforstjóri Olíufélagsins og Reinhard Reynis- son bæjarstjóri á Húsavík. Pdlitiska moldviðrið En nú er það sem hið pólitíska moldviðri upphefst. Sigurjón Bene- diktsson, aðalsprauta sjálfstæðis- manna í minnihluta bæjarstjómar, virðist sjá sér leik á borði til að hefja stórátak í helsta áhugamáli sínu, að vinna meirihlutanum allt til miska og það án tillits til hvaða áhrif það hefði á viðleitni manna til að efla atvinnulíf staðarins. Sigurjón taldi sig væntan- lega einnig eiga harma að hefna á meirihlutanum vegna fyrri viðskipta um málefni Fiskiðjusamlagsins, eða frá þeim tíma er hann var þar sjálfur stjómarformaður. Þótt ekki verði það gert hér væri ærin ástæða til að rifja upp fjölmörg glappaskot Sigur- jóns á þeim vettvangi, en Húsvíking- ar era enn að súpa seyðið af þeim ósköpum. Sigurjón skrifaði grein í Víkurblað Dags 1. desember þar sem hann fer mikinn og slær um sig með gífuryrð- um og dónaskap í garð okkar Ljósa- vQomnanna. Hlýlegt handtakið nokkra áður hafði sem sé snúist upp í rýting í bakið! Efnislega snýst árás hans um að við hefðum sölsað undir okkur meirihlutann í fyrirhugaðri sameiningu og notið við það aðstoðar bæjarstjórans. Sigurjón fær þetta út með því að leggja saman 37,5% hlut okkar í sameiningunni og þau 20% sem við áttum fyrir í FH og skráð vora á dótturfyrirtæki okkar Jökulvík hf - en þetta gerir hlut okkar 57,5% að því er hann telur. En dæmið er rangt sett upp, því eldri 20% hlutur okkar í FH nemur 12,5% í sameinuðu félagi. Þannig hefði hlutur okkar í raun orð- ið 50% og það aðeins tímabundið. Við höfðum í upphafi gert samkomulag um að færi hlutur okkar yfir 47% í hinu sameinaða félagi yrðu gerðar ráðstafanir sem leiddu til þess að hann yrði ekki hærri en það. Þær ráðstafanir átti að gera í samráði við Húsavíkurkaupstað yrði samrani fé- laganna samþykktur á hluthafafund- inum í janúar - sem aldrei varð. Auð- vitað vissi Siguijón hvemig þessu var háttað þótt hann fullyrði annað gegn betri vitund. Siguijón hélt því einnig fram í þessari blaðagrein að samsetning nýju stjórnarinnar, sem kosin var 26. nóvember, væri óeðlileg vegna eign- arhlutfalla í félaginu. Hann vildi meina að við Ljósavíkurmenn réðum meirihlutanum og myndum misnota aðstöðu okkar í væntanlegri samein- ingu. Þetta var ekkert annað en tilraun til að gera okkur tortryggilega og skemma fyrir málinu. Öll atriði sam- einingarinnar höfðu verið afgreidd af fráfarandi stjóm, nýja stjómin hafði ekkert annað hlutverk í því sambandi en að boða til hluthafa- fundarins - sem aldrei varð - þar sem taka átti afstöðu til fyrirliggj- andi samranaáætlunar. Rökin fyrir því að skipa stjóm út frá „væntan- legum“ eignarhlutfóllum lutu að nauðsyn þess að huga þegar að rekstri hins sameiginlega félags fyrsta rekstrarárið, enda kosin út frá þeirri sannfæringu að einungis formsatriði væra eftir af samrana- ferlinu. í framhaldi af þessum fáránlegu árásum Sigurjóns kom nú hrina af allskyns enn fáránlegri ásökunum sem gengu út á að mat á eignum og öðram verðmætum fyrirtækjanna væri rangt, þannig að hlutur Ljósa- víkur væri metinn of hátt en hlutur FH of lágt. Þessar aðdróttanir sner- ust um atriði eins og verðmæti afla- heimilda hvors fyrirtækis um sig, verðmæti skipastóls okkar og verð- mæti ónýtts rekstrartaps FH, svo nokkuð sé nefnt. Alltof langt mál yrði að fjalla um þær reikningskúnstir sem beitt hef- ur verið í sambandi við þessa þætti. I sumum tilfellum er um bein ósann- indi að ræða, í öðram era hlutirnir slitnir úr réttu samhengi eða verið að velta upp atriðum sem koma megin- málinu ekkert við. Það eina sem við getum gert er að vísa á útreikninga matsmanna og endurskoðenda við undirbúning sameiningarinnar, en þeir vora Bjöm St. Haraldsson frá Pricewaterhouse- Coopers hf. fyrir FH og Biridr Leós- son frá Deloitte & Touche hf. fyrir Ljósavík. Þeir gáfu 19. nóvember út sameiginlega yfirlýsingu um að „skiptihlutfall það sem gert er ráð fyrir í samranaáætlun félaganna sé eðlilegt og sanngjamt". Hér má rifja upp að við gerðum viðsemjendum okkar þegar í upphafi fulla grein fyr- ir að grandvöllur samkomulags af okkar hálfu væri að rækjukvóti Ljósavíkur yrði metinn út frá meðal- talsverði liðinna ára, en ekki miðað við verð dagsins, sem væri í lág- marki. Þeir skildu það mætavel og samþykktu. Svo þegar Siguijón Benediktsson pantaði matsgerð Verðbréfastofunnar hf. á skiptihlut- fallinu og fékk það miðað við verð dagsins á rækju, var að sjálfsögðu ekki verið að vinna á forsendum samkomulags okkar og FH - heldur verið að þjóna pólitískum markmið- um Siguijóns. Þetta verður að teljast ansi aumkunnarverður vitnisburður um þekkingu Verðbréfastofunnar hf. á íslenskum sjávarútvegi. Þegar gagnrýni Siguijóns Bene- diktssonar á samranaáætlun FH og Ljósavíkur er skoðuð er auðsætt að hann hefur engan áhuga haft á efnis- legu innihaldi hennar. Hann hefur aldrei rætt við okkur Ljósavíkur- menn um einstaka þætti hennar né heldur þá sérfræðinga sem unnu að undirbúningi hennar. Allur málflutn- ingur hans frá 1. desember miðaðist einungis við að sá fræjum tortryggni og ótta meðal Húsvíkinga um að „vondir menn“ að sunnan ætluðu sér að hlunnfara þá - og það með aðstoð meirihluta bæjarstjómar og bæjar- stjórans! Við Ljósavíkurmenn höfð- um talsverðar áhyggjur af því að Siguijóni tækist að skemma sam- ranaáætlunina með óhróðri sínum, en viðsemjendur okkar í meirihluta bæjarstjómar töldu slíkt af og frá. Sameining fyrirtækjanna hefði verið samþykkt af meirihluta hluthafa og einungis var eftir að staðfesta hana formlega á næsta fundi þeirra, sem ákveðið hafði verið að halda 19. jan- úar. Tvennt gerðist hins vegar á enda- sprettinum, ef svo má að orði kom- ast, sepi kollvarpaði áætlunum okk- ar. í fyrsta lagi fréttist er líða tók að jólum að einn bæjarfulltrúi meiri- hlutans hefði snúist á sveif með Sig- urjóni eða vildi að minnsta kosti að nýtt mat yrði lagt til grandvallar sameiningunni. Minnihlutinn ætlaði að bera upp tillögu um slíkt á bæjar- stjórnarfundi 21. desember og hún yrði líklega samþykkt ef þessi ákveðni bæjarfulltrúi mætti á hann. Meirihlutinn gat hins vegar fengið manninn til að boða forföll sín á fundinum með því að vísa til sam- komulags við stofnun H-listans er miðaði að því að viðhalda einingu
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.