Morgunblaðið - 14.04.2000, Blaðsíða 46

46 FÖSTUDAGUR 14. APRÍL 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ALBERT
GUÐMANNSSON
Albert Guð-
mannsson var
fæddur að Snærings-
stöðum í Svínadal í
A-Hún. 17. júní 1907.
Hann lést 4. aprfl síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Guðmann
Helgason, kennari og
bóndi að Snærings-
stöðum í Svínadal,
fæddur að Svínavatni
í Húnavatnssýslu 17.
desember 1868, d. 16.
október 1949 og Guð-
rún Jónsdóttir, fædd
að Ljótshólum í
Svínadal í A-Hún. 12. júlí 1881, d.
28. aprfl 1952. Systkini Alberts:
Jón Guðmannsson, yfírkennari í
Reykjavík, f. 10. janúar 1906,
d.ll. nóvember 1986, kvæntur
Snjólaugu Lúðvíksdóttur, handa-
vinnukennara og húsmóður, f. á
Akureyri 23. október 1912, d. 24.
mars 1989. Þau eignuðust tvær
dætur, Guðrúnu og Margréti;
Guðrún Jóhanna Guðmannsdóttir,
húsmóðir í Reykjavík, f. 24. febr-
úar 1909. Hennar maður var Jón
Á. Þorsteinsson frá Holti í Svína-
*- vatnshreppi, f. 14. júní 1910, d. 13.
maí 1987; Steingrímur Guðmann-
sson, lengst af bóndi að Snærings-
stöðum í Svínadal, f. 15. ágúst
1912, d.19 desember
1992. Kona hans var
Auður Þorbjarnar-
dóttir frá Brúsastöð-
um í Vatnsdal, f. 3.
desember 1923, d.
26. aprfl 1998. Þau
eignuðust fjögur
börn, Guðrúnu,
Benedikt, Guðmann
og Þorbjörn.
Albert lauk Sam-
vinnuskólaprófí í
Reykjavík vorið
1929. Guðrún og
Guðmann flytja til
Reykjavikur 1946,
og eftir það er Albert búsettur í
Reykjavík á vetrum og er í heimili
með foreldrum sínum og systur,
fyrst hjá Jóni bróður sínum í Með-
alholti og síðan að Mánagötu 22.
1951 kaupir hann íbúð að Mána-
götu 8 þar sem hann átti heimili
sitt æ síðan. Hann er samt alla tíð
hjá systur sinni að Mánagötu 22 í
fæði og þjónustu. Hann er lengst
af þingvörður í Alþingi á vetrum
en er norður í Svínadal á sumrum,
og rekur félagsbú með bróður sín-
um Steingrími að Snæringsstöð-
um til ársins 1970.
Útför Alberts fer fram frá Foss-
vogskirlq'u í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
Fótmál dauðans fljótt er stigið
fram að myrkum grafarreit
mitt er hold til moldar hnigið
máske fyrr en af égveit.
(Bjöm Halldórsson.)
Síminn hringir síðla kvölds, mér er
tilkynnt andlát vinar míns og sveit-
unga Alberts frá Snæringsstöðum.
Fyrr um kvöldið hafði hann veikst
skyndilega og litlu síðar var lífsbók-
inni lokað, langri ævi lokið. Hann var
mikið hraustmenni allt sitt líf, þótt
áldurinn væri farinn að segja tU sín á
ýmsan hátt. Snæringsstaðasystkinin
eru mér sérstaklega minnisstæð frá
barnsárum mínum norður í Svínadal.
Öll voru þau eldri en ég þótt ég sé
orðinn aldraður maður. Þau voru öll
myndarleg, þrír bræður og ein systir
vöktu athygli meðal samferðafólks-
ins, félagslynd, glaðvær og höfðu
gaman af að blanda geði í góðra vina
hópi. Nú eru þau öll horfin okkur
sjónum nema Guðrún systir þeirra,
en hún er mágkona mín. Hún var gift
Jóni bróður mínum en við vorum
samfeðra. Hann er einnig látinn. Eft-
ir að Snæringsstaðasystkinin fluttu
hingað til borgarinnar eitt af öðru ás-
amt foreldrum sínum, móðir þeirra
heilsutæp og faðirinn farinn að eld-
ast, urðu kynni okkar ennþá nánari.
Ég tel það mér mikinn ávinning að
hafa eignast vináttu þeirra, hún var
traust og sterk og á hana hefur eng-
inn skuggi fallið. Þegar við hjónin
héldum veislur voru þau alltaf gestir
okkar. Þau voru öll hófsöm en glað-
vær og settu svip sinn á hópinn með
myndarskap og fágaðri framkomu.
Albert var glæsimenni, stór og karl-
mannlegur og mikið hraustmenni,
bráðgreindur og skemmtilegur, eft-
irtektarsamur og sagði vel frá. Þótt
aldurinn væri orðinn hár var minnið
gott og alltaf jafn gaman að hlusta á
hann rifja upp minningar liðinna ára.
Hann var mikill og góður söngmað-
ur, hafði góða bassarödd, og naut
þess að syngja hvort heldur var í
kórum eða almennum söng þar sem
lagið var frjálslega tekið. Hann hafði
sérlega fallega rithönd svo eftir var
tekið, enda ekki langt að sækja það
þar sem faðir hans var frábær á því
sviði. Þegar við vorum ungir menn
norður í Svínadal var tækni nútím-
ans ekki búin að ryðja sér braut.
Engir vegir sem vegir gátu talist,
enginn sími nema Landssímastöð á
Auðkúlu, lélegir torfbæir og pen-
ingshús eftir því. Að maður tali nú
ekki um rafmagn sem kom ekki fyrr
en eftir 1960. Þá lögðu margir kapp á
að eignast góðan reiðskjóta og var
Albert einn af þeim. Hann var ágætis
hestamaður og naut þess að ferðast á
+
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
GRETTIR JÓHANNESSON,
Gullsmára 9, Kópavogi,
áður til heimilis á Skarði í Þykkvabæ,
lést miðvikudaginn 12. apríl sl.
Fyrir hönd aðstandenda,
Fanney Egilsdóttir.
+
JÓHANN PÉTUR KONRÁÐSSON,
Fellaskjóli,
áður Grundargötu 29,
Grundarfirði,
andaðist aðfaranótt miðvikudagsins 12. apríl á
St. Franciskussjúkrahúsinu í Stykkishólmi.
Börn, tengdabörn og aðrir aðstandendur.
ganggóðum gæðingi. Eftir að hann
hætti búskap á Snæringsstöðum
með Steingrími bróður sínum og
flutti alfarið hingað til Reykjavíkur
vann hann við þingstörf á Alþingi og
naut sín þar vel. Albert hafði gaman
af að kynnast þingmönnum þjóðar-
innar úr öllum flokkum með ólíkar
skoðanir. Báðir gengum við sömu
götu á pólitíska sviðinu. Ég var tíður
gestur á heimilum Snæringsstaða-
fjölskyldunnar síðustu fímmtíu árin
og rúmlega þó. Kom þar margt til,
frábær gestrisni og umhyggja í minn
garð, sem enn helst og veit að svo
mun áfram verða. Okkur Guðrúnu
mágkonu mína tengja sterk vináttu-
bönd sem aldrei munu bresta. Það
var hlýtt og bjart í skjóli Jóns bróður
míns og eiginkonu hans. Þannig varð
ég samofinn þessu góða fólki sem
hefur reynst mér vel. Þau systkinin
Albert og Guðrún bjuggu sitt í hvoru
húsinu á Mánagötunni og eyddu dög-
unum saman mest hjá Guðrúnu og
voru hvort öðru ómetanlegur styrk-
ur. Albert var ógiftur og bamlaus og
systir hans og bróðir minn einnig.
Bræðraböm þeirra hafa reynst þeim
mjög vel og veit ég að þau munu
reynast mágkonu minni ekki síður
hér eftir en hingað til. I síðasta mán-
uði kom Óskar sonur minn í stutta
heimsókn, en hann býr í Texas.
Hann tjáði mér strax að nú þyrfti
hann að heimsækja systkinin á
Mánagötunni. Ég sagði honum að
það skyldi hann endilega gera og
myndi skreppa með honum. Við fór-
um og heimsóttum systkinin og átt-
um þar langa og innilega samvem-
stund. Þar kvöddum við fegðar
Albert vin okkar hinstu kveðju. Nú
er það minningin sem leiftrar um
huga minn og skilur eftir glæður sem
ekki kulna, við það er gott að orna
sér á síðkvöldum langrar ævi. Inni-
legum samúðar- og þakkarkveðjum
skila ég frá börnum mínum og fjöl-
skyldum þeirra. Þau eiga góðar
minningar sem ekki fólna. Ég kveð
þig með söknuði og trega. Megi ást-
kæri æskudalurinn okkar standa
vörð um minningu þína.
Jakob Þorsteinsson.
„Þú hlýtur að sjá sporið eftir fót-
inn á skessunni þama uppi í fjallinu,
þarna suðr og upp af urðinni." Vísi-
fingur sterklegrar handar bendir í
átt til fjalls og fjögurra ára stelpu-
kornið, uppalið í Reykjavík, gónir og
reynir að átta sig og jafnframt að
láta ekki á því bera að hún veit
hvorki hvað er urð eða „suðrogupp".
Þetta er ein mín fyrsta minning
um frænda minn og eiganda hand-
arinnar góðu.
Við eram stödd sunnan við Snær-
ingsstaðabæinn í sólskini og brak-
andi hita, í minningunni er nú reynd-
ar alltaf sólskin og hiti sunnan við bæ
á þeim áram, fiskiflugurnar suða, ég
heyri niðinn í bæjarlæknum, en hug-
urinn er allur við söguna af trölla-
hjónunum og litlu skessunni dóttur
þeirra sem sífellt var að koma sér í
eitthvert klandur en þá kom trölla-
frændi oft og hjálpaði litlu skessu.
Hann Alli föðurbróðir minn er að
dytta að húsum og „hún Gunna litla
hans Nonna bróður“ stóð opinmynnt
og hlustaði - ég held, að ég hafi um
tíma verið farin að halda að ég héti
allt þetta, þau sögðu það svo oft föð-
ursystkini mín og í röddinni var þá
einhver sérstök hlýja.
Sögurnar vora margar og frábær-
ar og næstu 50 árin sóttu börn eins
og flugur í ljósið að sögumanninum
sem nú er kvaddur.
Það vora einkar ljúf forréttindi að
vera fyrsta barnabarn jafn elskur-
íkra hjóna og Guðrúnar og Guð-
manns á Snæringsstöðum og eignast
svo alls óverðskuldað ást og aðdáun
allra annarra á heimilinu - í því sam-
bandi angrar reyndar örlítið þetta
gamla með kálfinn og ofeldið.
Ég tel að það séu ekki neinar ýkj-
ur, að Snæringsstaðaheimilið hafi
verið fágæta gott heimili, þar ríkti
gleði og glaðværð, þar var sungið,
spilað á hljóðfæri, dansað, spjallað
og hlegið, en þó var sú mikla vænt-
umþykja og umhyggja sem þau afi
minn og amma og börn þeirra bára
hvert fyrir öðra athyglisverð og
óvenjuleg og það sem meira var,
þessi heimanmundur þeirra systkina
entist þeim öllum langa ævi. Sá inni-
leiki og hlýja sem ríkti alla tíð milli
föður míns og allra systkina hans
hvers til annars sá maður síðar, að er
ekkert sem er sjálfgefið.
Albert frændi minn hafði að mínu
viti til að bera flest „sem prýða má
einn mann“. Hann var svipfallegur
maður, myndarlegur á velli, einkar
vel viti borinn og hafði alla tíð frá-
bært minni, einstaklega sanngjarn
og réttsýnn og laus við hleypidóma,
bókhneigður og góður hagyrðingur,
þó hann flíkaði því lítt, hafði næmt
tóneyra, góða söngrödd og var mikill
dansari, kenndi mér á unglingsáram
styrkri hendi að dansa gömlu dans-
ana og sagði „góðan mín, þú þarft
auðvitað að geta dansað jafnt upp á
báða fætur“, honum fannst ungling-
urinn ekkert sérlega fimur. Hann
var sérlega hagur í höndum og lag-
inn við vélar og ég gæti haldið lengi
áfram, en það sem mér verður minn-
isstæðast frá uppvexti mínum og öll-
um kynnum af frænda mínum er
einkum tvennt, styrkurinn, eða
huggunin, sem stafaði frá honum á
erfiðum stundum, hvemig hann með
nærvera sinni einni gat gert erfiðar
aðstæður til muna bærilegri og svo
síðast en ekki síst hve skemmtilegur
hann var, það er nefnilega svo óskap-
lega gaman að umgangast skemmti-
legt fólk, fólk sem ekki er upptekið af
því að vera skemmtilegt heldur hefur
einfaldlega hlotið þessa náðargáfu í
vöggugjöf.
Frændi minn lauk Samvinnu-
skólaprófi 1929 með frábærum
árangri og ég er ekki í vafa um að
hæfileikar hans til bóknáms hefðu nú
til dags opnað honum leiðir og mark-
að honum annað lífshlaup en það sem
fjárskortur þeirra tíma markaði
mörgum ungum hæfíleikamannin-
um.
Einhverra hluta vegna kvæntist
frændi minn aldrei og má það soss-
um einu gilda en það er dapurlegt til
þess að vita að hann skyldi ekki hafa
eignast afkomanda, því að það barn
hefði átt einstöku föðurláni að fagna.
Ævistarf frænda míns var lengst
af við búskap en frá 1946 og þar til
hann hætti fyrir aldurs sakir starfaði
hann sem þingvörður á vetram en
var við búskap á sumram. Mun
heymæði sem hrjáði hann hafa átt
þátt í að málum var hagað á þennan
veg.
A þinginu eignaðist hann marga
góða kunningja og vini bæði meðal
starfsmanna og þingmanna og marg-
ar skondnar og skemmtilegar sögur
voram við búin að heyra frá Alþingi
íslendinga oft meistaralega sagðar
og leiknar.
Nú hefur sögumaðurinn frá æsku
minni sagt sína síðustu sögu en við
þökkum fyrir að hafa fengið að hafa
hann hjá okkur svo lengi sem raun
ber vitni og þá náðargjöf að hann
fékk að halda óskertum andlegum og
að mestu leyti líkamlegum kröftum
til síðasta dags. Systur sinni Guð-
rúnu var hann ætíð mikill styrkur og
er söknuður hennar sár, en minning-
arnar ylja og og einlæg trú á síðari
samfundi veitir huggun og líkn.
Ég kveð núna elskaðan frænda
minn að sinni og þakka honum allt
það sem hann ætíð var mér og systur
minni, Margréti, börnum okkar og
fjölskyldum þeirra, foreldram okkar
og eiginmönnum.
Guðrún Jónsdóttir.
Vorboðinn Ijúfi, fuglinn trúr sem fer
með fjaðrabliki háa vegaleysu
í sumardal að kveða kvæðin þín,
(Jónas Hallgr.)
Þessar ljóðlínur úr kvæði Jónasar
Hallgrímssonar koma í hugann þeg-
ar Alla á Snæringsstöðum er minnst.
Hann var sannkallaður vorboði fyrir
okkur sem ólumst upp á næsta bæ
við Snæringsstaði. Alli vann um
langt árabil hjá Alþingi og á vorin,
þegar gert var hlé á þingstörfum,
kom hann akandi norður í Svínadal
til sumardvalar. Þannig var það að
þegar við sáum „drossíuna" hans
Alla komna í hlaðið á Snæringsstöð-
um þá var sumarið komið.
AIli var afar vel af guði gerður,
glæsilegur á velli, hestamaður og
söngmaður. Hann var Ijúfur í um-
gengni og einstaklega hlýr í öllu við-
móti, ekki gefinn fyrir að trana sér
fram og hélt sig frekar til hlés. Mikill
samgangur var á milli Ljótshóla þar
sem við systkinin ólumst upp og
Snæringsstaða, en þeir vora miklir
vinir faðir okkar og Alli. Þeirra vin-
skapur hélst eftir að báðir voru flutt-
ir til Reykjavíkur fyrir fullt og allt og
bar þar aldrei skugga á.
Tónlistariðkun var mikil á þessum
bæjum og sungið og spilað við öll
tækifæri sem gáfust. Alli hafði ein-
staklega fallega bassarödd og söng í
Karlakór Húnvetningafélagsins í
Reykjavík í mörg ár.
Með þessum fáu orðum sendum
við Gunnu frænku, systur hans og
öðram ættingjum innilegar samúð-
arkveðjur og þökkum Alla fyrir allar
góðu samverastundimar.
Systkinin frá Ljótshólum.
Albert frændi minn tilheyrði alda-
mótakynslóðinni sem var um margt
ólík þeim kynslóðum sem á eftir
komu. Lífsbarátta hennar snerist
um nauðþurftir. Ef heilsu, klæði og
mat var að fá var fátt sem varnað gat
henni hamingju. Stolt fólksins var
óbugað og ekki leitað ásjár vanda-
lausra þó eitthvað á bjátaði. Hver
einstaklingur bar ábyrgð á sjálfum
sér en ef á þurfti að halda var fjöl-
skyldan það öryggisnet sem dugði.
Fjölskyldubönd hennar vora líka
hnýtt traustari hnútum en nú er al-
gengast. „Láttu ekki sólina setjast á
reiði þína“ - var viðkvæði hennar og
hún kunni því illa ef misklíð varð
milli afkomendanna.
Aldamótakynslóðin heilsaði sínum
og kvaddi með kossi. Handtök henn-
ar voru þétt og hlý. Hönd í lófa - og
hendi strokið yfir. Hlý orð. Hún
höndlaði hamingjuna öraggar og lát-
lausar en þær kynslóðir sem á eftir
henni komu. Hún ól upp börnin sín
með áherslu á fordæmi og eftir-
breytni. Hnjóðsyrði vora lítt eða
ekkl notuð en hvert tækifæri notað
til að vísa ungdómnum veginn með
hrósyrðum. Hvernig sú kynslóð
hugsaði um bömin sín ætti að vera
okkur afkomendum hennar verðugt
umhugsunarefni og meir til eftir-
breytni en raun ber vitni.
Ég kynntist Albert sem barn
heima hjá afa og ömmu. Það var eitt-
hvað í fasi hans sem krakkar löðuð-
ust að. Það var eitt og hið sama og
gerði Albert að auðfúsugesti hjá
frændgarði sínum og vinum, allt til
loka. Mild rödd, hjálpsemi, visku-
brannur, glettni og lífsgleði. En
þrátt fyrir ljúfa lund var karl-
mennska og manndómur ætíð það
sem einkenndi Albert. AUt til hinsta
dags stóð hann teinréttur, sjálf-
bjarga og stoltur.
Frændi var náttúrabarn. Hann
var einn af lokahlekkjunum í þúsund
ára sögu þjóðarinnar, þar sem lífsaf-
koma hverrar fjölskyldu var lögð í
hendur vorkomunnar. Allt er laut að
tíðarfari, skepnum og heyskap var
inngreypt í æsku. I þeim málaflokk-
um var aleigan, heilsan og framtíðin
lögð að veði. Frá slíku veðmáli varð
ekki auðveldlega komist síðar.
Albert hélt hesta í Reykjavík í
mörg ár og reið út. Þá kyssti golan
kinn, þá sömu og hún hafði leikið um
á fyrstu áratugum aldarinnar í leit-
um langt suður eftir Auðkúluheiði. I
þeim göngum var gist uppi á heiðum
í köldum byrgjum. Ef rigndi, eða
snjóaði, var vistin köld og hörð. Þar
urðu drengir menn - fyrir lífstíð.
Þrátt fyrir að líkaminn sýndi þess
nokkur merki í lokin að hann væri að
„streða tíunda tuginn", eins og Al-
bert lýsti því sjálfur, var Albert allt
til loka stálminnugur og þannig með-
vitaður um þjóðmál og samtímann að
okkur yngri mönnunum var til eftir-
breytni. Albert var vel máli farinn og
hafði sterka tilfinningu fyrir ís-
lenskri tungu. Þá hafði hann ljóð og
stökur á hraðbergi um allt milli him-
ins og jarðar. Oft var hlegið dátt og
lengi þegar umræður um eitthvert
málefnið kölluðu fram meitlaða
stöku hjá Albert. Þá kom iðulega
önnur - ekki síður skæð en sú fyrri.
Og enn bætti í hláturinn.
Alli minn, þú lifir í minningu okkar
sem hinn trausti bandamaður, vinur
og frændi. Við Kristín og bömin okk-
ar, Magnús, Albert og Guðrún, höf-
um notið tilsagnar þinnar og sjáum
nú á eftir þér yfir á lendur hins
ókunna. Þar verður þér vel tekið.
Jón Guðmann Pétursson.