Morgunblaðið - 13.05.2000, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 13. MAÍ 2000 57
undirritaður, 14 ára, ára og Jónína
Salný, 12 ára. Jón Björgvin var
mest hjá Pálínu systur og Guð-
mundi en einnig hjá Einari bróður
okkar og Sigríði konu hans.
Tengdaforeldrar Zóphóníasar flytja
svo í Mýrar árið 1941.
Þegar ég læt hugann reika aftur
til minna fyrstu kynna af Immu (en
svo kölluðum við hana innan fjöl-
skyldunnar), kveið ég mikið íýiir
því að nú hæfust breyttir tímar. En
mikið var ég ánægður með hvað við
vorum heppin með viðhorf þeirra
Soffa og Immu til okkar ungling-
anna, því stundum vildum við láta
ljós okkar skína og ráða líka. Einnig
var Amalía, móðir Immu, mér alveg
sérstaklega hjálpsöm og góð. Oft
heyrði ég talað um að Soffi, bróðir
minn, væri með allra duglegustu
mönnum og tel ég það ekki ofmælt.
Hann var mjög félagslyndur og til-
lögugóður, gegndi mörgum opinber-
um störfum og skilaði þeim með
sóma. Eg vil þakka bróður mínum
fyrir hans hjálpsemi og liðlegheit í
gegnum árin.
Heimili þeirra Soffa og Immu
hefur ætíð staðið okkur opið, sem
hefur verið ómetanlegt í minning-
unni um bemskuheimili mitt. Þau
Zóphónías og Ingibjörg eiga fjögur
uppkomin börn. Þau em: Asrún
Amalía, Einar Arnþór, Jónína Stef-
anía og Ólöf. Barnabörn þeirra urðu
sjö, þar af sex á lífi.
Erla Kolbrún, dóttir okkar,
dvaldi hjá Soffa og Immu á Mýram
um tíma. Hún þakkar þeim fyrir
alla ástúð og umhyggju.
Árið 1977 hættu þau hjónin bú-
skap og við tóku dóttir þeirra Jón-
ína og maður hennar, Jón Júlíusson,
ásamt Einari Arnþóri, bróður Jón-
ínu, sem býr nú með móður þeirra á
Mýmm.
Zóphónías varð þeirrar gæfu að-
njótandi að halda virðingu sinni og
reisn til hinstu stundar.
Við biðjum algóðan Guð að
styrkja konu hans og fjölskyldu.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt
(V. Briem.)
Blessuð sé minning Zóphóníasar
Stefánssonar.
Svavar Stefánsson og Krist-
björg Sigurbjörnsdóttir.
Ég vil með nokkram orðum
minnast frænda míns Zóphóníasar
Stefánssonar, hreppstjóra og bónda
á Mýrum í Skriðdal. Hann er af
stómm hópi systkina frá Mýrum, en
móðir mín er yngst þeirra. Ég
minnist þess með hlýju er ég sem
10 ára stráklingur var sendur að
Mýram í sveit, til frændfólks míns
sem tók ákaflegá vel á móti mér, er
ég kom þangað fyrst. Ekki þurfti
maður að láta sér leiðast, nóg var að
gera við leik og störf í fögra um-
hverfi í Skriðdalnum. Zóphónías
gerði sitt til að kenna manni eitt-
hvað um sveitastörfin sem gátu ver-
ið æði fjölbreytt. Ævintýrin vora
við hvert fótmál og minnist ég
margra skemmtilegra atvika sem
við krakkarnir lentum í, ferða á
Atlavíkurhátíðina, veiðiferða, smala-
mennsku og ótal margs fleira. Gam-
an var að uppgötva fótsporið í fjós-
tröppunum sem hún móðir mín
hafði skilið eftir sig er hún steig í
blauta steypu mörgum áram áður,
þá var ég viss um að hún væri með
annan fótinn á Mýram.
Zóphónías rak búskap sinn af
mikilli snyrtimennsku, og vai’ góð
umgengni við dýr og umhverfi áber-
andi á Mýram. Zóphónías var fjöl-
hæfur og gekk að öllum þeim störf-
um sem búskap fylgja af alúð og
fagmennsku. Hógværð og einlægni
einkenndu Zóphónías.
Ég minnist með þakklæti veru
minnar á Mýram og ég efast ekki
um að þeir mörgu sem hafa fengið
að dvelja á þessum fallega stað gera
það líka. Ég sendi mínar innilegustu
samúðarkveðjur til allra aðstand-
enda með þakklæti fyrir liðnar sam-
verastundir.
Stefán Þ. Ingólfsson.
BJARNIGUÐMUNDSSON
JÓN GUÐMUNDSSON
+ Bjarni Guðmundsson
bifreiðarsljóri fæddist í
Túni í Flóa 26. janúar 1908.
Hann lést á Landakoti 4.
apríl siðastliðinn og fór út-
fór hans fram frá Fossvogs-
kirkju 12. aprfl.
Jón Guðmundsson, bif-
reiðarsljóri, fæddist í Túni
í Flóa 7. mars 1914. Hann
lést á Selfossi 4. mars sl.
Foreldrar hans voru Guð-
mundur Bjamason, f. 26.3.
1875, d. 8.6.1953, og Ragn-
heiður Jónsdóttir, f. 12.5.
1878, d. 4.3. 1931, og
bjuggu þau í Túni í
Hraungerðishreppi. Systkini Jóns
voru sex: 1) Bjami, sjá hér að
framan. 2) Guðrún, f. 28.12. 1910,
d. 27.4. 1996, húsmóðir í Hraun-
gerði, var gift Sigmundi Ámunda-
syni bónda þar, f. 12.3. 1906, d.
8.10. 1976, og eignuðust þau íjög-
ur börn. 3) Guðfinna, f. 3.9. 1912,
húsmóðir í Vorsabæ, gift Stefáni
Jasonarsyni bónda þar, f. 19.9.
1914, og eiga þau fimm börn. 4)
Bræðurnir frá Túni í Hraungerð-
ishreppi, Bjarni og Jón, sem báðir
vora kenndir við fæðingarbæ sinn,
Tún, létust nýverið. Hvorags þeirra
verður minnst án þess að nafn hins
komi upp í hugann, svo náið var
samstarf þeirra um dagana. Saga
samgangna í Arnessýslu verður
heldur ekki rakin án þess að nöfn
þeirra beri á góma. Lífsstarf þeirra
var samofíð sögu bílaaldar í landinu
en sá sem þetta ritar naut frænd-
semi við þá og samvistum frá
fyrstu tíð og langar að minnast
þeirra og þakka þeim liðsinnið og
samfylgdina og margt farið sem
hann fékk með þeim um dagana.
Bjarni í Túni var í farskóla í
Króki og fór ungur að vinna á búi
foreldra sinna og stundaði einnig
vinnu utan heimilis, náði að vinna
við Flóaáveituna sem var tekin í
notkun 1927 og við Mjólkurbú
Flóamanna sem var fullbúið 1929.
Sama árið fékk Bjarni fyrsta öku-
skírteinið, sem hann keypti í Eng-
landi fyrir 10 skildinga, en lærði
ekki á bíl fyrr en seinna. Sýslumað-
ur skrifaði upp á skírteinið og taldi
að hann hlyti að geta keyrt bíl hér
úr því að hann hefði getað það í
Englandi. En þar í landi var þá
hægt að fara inn á lögreglustöð og
kaupa sér skírteini án þess að
þurfa að sanna ökuhæfni sína.
Bjarni fór til Englands að heim-
sækja móðurbróður sinn, Helga
Jónsson frá Skeggjastöðum, sem
var togaraskipstjóri í Grimsby.
Bjami fékk síðan meiraprófsrétt-
indi á bíl 1933 og fór þá að stunda
keyrslu. Hann keypti sér þá notað-
an Ford hálfkassabíl árgerð 1930
og fór að aka fjórar ferðir í viku
austur að Skeggjastöðum og Gaul-
verjabæ í Flóa, bæði með fólk og
vörar. Jafnframt þessu var hann í
ferðum með fólk um helgar. Hann
var t.d. við vígslu Markarfljóts-
brúar 1933 með farþega, í Land-
réttum 1934 og inn á Hveravelli
kom hann fyrst 1935. Bjarni fékk
sérleyfísréttindi árið 1935, sá þriðji
í röðinni, og náði það til hreppanna
tveggja, Hraungerðis- og Gaul-
verjabæjarhrepps. Var þá ekið að
Þjórsártúni annars vegar og Gaul-
verjabæ hins vegar.
Bjarni hneigðist snemma til við-
skipta og er til marks um það, að
hann ræktaði spildu í túninu heima,
sem enn ber nafn hans, Bjarnatún,
og fékk systkini sín til aðstoðar við
grjóttínslu og borgaði þeim kaup
fyrir. Hann varð síðan innflytjandi
á tímabili og verslaði með íslensk
frímerki á innlendum og erlendum
vettvangi. í sérleyfisakstri sínum
var hann í ýmsum útréttingum fyr-
ir fólk, bæði í sveitum og fyrir
kaupmenn á Selfossi, og um tíma
átti hann hlut í versluninni Ingólfi
þar í bæ.
Bjarni eignaðist Bedford, bresk-
an herbíl, 1945 með sæti fyrir 22 og
byrjaði akstur á hálendinu 1946,
Einar, f. 17.9. 1915, d. 15.5. 1994,
húsasmiður í Reykjavík, ókvæntur
og barnlaus. 5) Stefán, f. 14.6.
1919, bóndi í Túni, kvæntur Jór-
unni Jóhannsdóttur húsmóður, f.
1.12.1920, og eiga þau sjö börn. 6)
Unnur, f. 30.7. 1921, húsmóðir í
Reykjavík, gift Herði Þorgeirssyni
húsasmíðameistara, f. 15.7.1917.
Jón kvæntist 21.9. 1963 Rut
Margréti Friðriksdóttur, f. Jansen
sem heillaði hann frá fyrstu tíð.
Hann kom í Herðubreiðarlindir
fyrst það árið, frá Akureyri. Marga
ferðina fór hann í Þórsmörk, þá
fyrstu 1948 eða 49 fyrir Ferðaskrif-
stofu rfldsins. 1950 fór hann að
keyra Farfugla á ferðum þeirra og
hélt því áfram um langt árabil.
Hann var ásamt Guðmundi Jónas-
syni frumkvöðull í hálendisferðum
upp úr miðri öldinni eftir að Guð-
mundur fann vað á Tungná 1950 og
urðu þeir fyrstir til að fara Gæsa-
vatnaleið, þ.e. úr Gæsavötnum nið-
ur að Kistufelli, 1954. Þetta var
lengsta óbyggðaferð sem þá hafði
verið farin hér að kílómetratölu til.
Bjarna líkaði vel að stunda þessi
ferðalög sem gátu verið nokkuð
slarksöm og reyndist farsæll bfl-
stjóri og úrræðagóður þegar á
rejmdi. Samferðamenn hans segja
sögur af því hvemig hann hinn ró-
legasti kveikti sér í pípu sinni sitj-
andi fastur í einhverri ánni og íhug-
aði næsta leik í stöðunni. )vAUt í
lagi“ var þá oft viðkvæðið hjá hon-
um þegar öðram sýndist að gæti
stefnt í óefni. Til eru ferðafrásagnir
af ýmsum ferðum sem hann ók um
hálendið, m.a. 1952 og 1955. Það
var Rauður, X-301, sem lengi dugði
vel í ferðunum á 6. og 7. ára-
tugnum, þó að ýmislegt bilaði, drif-
sköft og öxlar brotnuðu og annað
þess háttar kæmi uppá. Hann var
þaulkunnugur víða um hálendið og
þekkti vel örnefni á öræfaslóðum
og hafði yndi af að rifja upp frá-
sagnir af þeim. Afbragðs ferðafé-
lagi var hann og skemmtinn í góð-
um félagsskap. Félagarnir í Far-
fuglum minnast hans með þakklæti.
Bjami var því einn af þeim sem átti
drjúgan þátt í því að opna hálendið
fyrir almenningi með ferðum sínum
um það. Það var ánægjulegt að
vera með Bjarna í hringferð um
landið með hóp danskra stúdenta
sumarið 1978, bæði bfll og bflstjóri
nokkuð við aldur, en stóðu sig báðir
frábærlega vel. Það var líklega með
síðustu langferðum Bjarna með
hóp, því að bíllinn þótti ekki lengur
samkeppnisfær á hinum almenna
ferðamannamarkaði.
Bjarni hélt áfram vöruflutning-
um, m.a. fór hann reglulegar ferðir
með vörur inn á virkjanasvæðið við
Sigöldu meðan þær framkvæmdir
stóðu og einnig með áburð austur
yfir fjall á vorin þangað til hann
varð 85 ára og hafði þá keyrt í 60
ár. Hann hafði ótrúlega seiglu til að
bera og var mjög vel að manni og
einstaklega fylginn sér. Heilsu-
hraustur var hann alla tíð og hafði
ekki á sjúkrahús komið fyrr en 28.
febrúar sl. Bjami var ókvæntur og
barnlaus en við frændsystkini hans
nutum þess hve barngóður hann
var og æskujólin verða ekki rifjuð
upp án þess að ilmur af eplakassa
frá honum komi ekki upp í hugann.
Þó að hann hefði gaman af smá-
stríðni við krakka var það allt í
10.8.1934 í Hamborg. Börn
Jéns og Rutar eru: 1) Ragn-
heiður Elísabet, f. 22.7.
1963, húsfreyja á Litlu-
Reykjum, gift Þorvaldi H.
Þórarinssyni bónda þar, og
eiga þau fjórar dætur. 2)
Júdith, f. 30.4. 1965, hús-
freyja í Gíslholti í Holtum,
gift Sverri Kristinssyni
bónda þar, og eiga þau
fjögur börn. 3) Guðmund-
ur, f. 28.2. 1973, rafeinda-
virki. Sambýliskona hans
er Hildur Kristín Sveins-
dóttir íþróttakennari. Böm
Rutar af fyrra hjónabandi
eru: Hallfríður Dagmar Þórarins-
dóttir, f. 3.6.1956, sjúkranuddari í
Þýskalandi, gift Heinz Munch
hönnuði, og eiga þau þrjú börn. 2)
Friðrik Sölvi Þórarinsson, f. 9.4.
1960, búfræðingur, kvæntur Þór-
unni Óskarsdóttur og eiga þau
eina dóttur. Fyrir á Friðrik þrjár
dætur.
títför Jóns fór fram frá Hraun-
gerðiskirkju 11. mars.
góðu skyni gert. Bjarni barst ekki
mikið á í daglegu lífi sínu, bjó ekki
í neinum lúxus og var ekki sérstak-
ur tilhaldsmaður í klæðaburði, og á
ferðalögum svaf hann oftast í bílum
sínum. Hann var hinn frjálsi föru-
sveinn veganna og vegleysanna og
aksturinn var honum allt. Hann gaf
sér þó tíma til lestrar og hafði
áhuga á frásögnum af fjallaslóðum
og ævisögum, sömuleiðis af frásög-
um úr heimsstyrjöldinni síðari.
Hann hafði gott minni og hafði
gaman af að segja frá spaugilegum
persónum og atvikum. Gamli Speg-
illinn og Rauðka vora í miklu upp-
áhaldi hjá honum. En á síðari áram
horfði hann mikið á myndbönd sér
til afþreyingar. Bjarni fékk endur-
nýjaða augasteina fyrir nokkrum
áram sem gerði að hann gat haldið
áfram að aka bíl til hins síðasta, og
hann gat hitt gamla félaga á Bif-
reiðastöð Islands. Einn þeirra,
Bjarni Sigurðsson frá Geysi, tók
hann stundum með sér austur í
Biskupstungur og fyrrverandi bíl-
stjóri hans Alfreð Jónsson, kom til
hans daglega. Þessum félögum er
þökkuð tryggð við Bjarna. Um það
leyti sem Bjarni var að hætta sér-
leyfisrekstri sínum, um 1980, end-
urnýjaði hann gamlan kunnings-
skap sinn við Amalíu Þorleifsdóttur
og var vinátta þeirra honum mikils
virði. Hún lést 1993.
Jón í Túni gekk í farskóla í Króki
í sömu sveit og vann á búi foreldra
sinna heima. Hann stundaði auk
þess ýmsa vinnu, svo sem í vega-
vinnu sem kúskur. Hann var á ver-
tíð í Grindavík á árunum 1938-1940,
hjá Guðmundi Guðmundssyni í
Hvammi, og einnig var hann í
vinnu hjá setuliðinu. Jón lærði
snemma á bfl og tók meirapróf
1942. Þá hóf hann að keyra bíl hjá
Bjama bróður sínum á sérleyfis-
leiðum hans í Gaulveijabæjar- og
Hraungerðishreppa og stundaði
það starf með litlum hléum í 37 ár,
til ársloka 1979. Þá gerðist hann
húsvörður við Landsbanka Islands
á Selfossi og var það í fimm ár þar
til hann náði eftirlaunaaldri. Eftir
það annaðist hann ýmsar útrétting-
ar fyrir bankann í tæpan áratug.
Hann gerði hlé á akstri um tíma
meðan hann var að ná sér eftir að-
gerð á skjaldkirtli og vann þá létt-
ari vinnu í ullarverksmiðjunni
Framtíðinni.
A þessum áram sem Jón var
áætlunarbílstjóri gisti hann að jafn-
aði á heimili foreldra minna, fyrst á
Laugum á árunum 1942-1956 og
eftir það í Hraungerði fram til þess
tíma er hann gifti sig og setti sam-
an heimili á Selfossi 1963, nærri
fimmtugur að aldri. Fram að þeim
tíma hafði hann ekki átt sér sitt
eigið heimili en leigði sér herbergi í
Reykjavík.
Jón var dagfarsprúður maður og
hjálpsamur um alla hluti. Hann var
oft fenginn til að keyra fóik í ferðir
auk áætlunarferða sinna, hvort sem
var ungmennafélagið í sundferðir í
Hveragerði eftir annríka daga við
heyskap eða annað tildragelsi í
sveitinni og nutum við frændfólkið
þess, einnig var farin ein sunnu-
dagsferð síðsumars með skyldfólk-
inu í Túni. Þetta kom sér vel á ann-
ars bfllausu heimili.
Lipurð og háttvísi vora ein-
kennandi þættir í fari Jóns. Hann
hafði mikið yndi af hestum og oft
var farið í útreiðartúra á sunnudög-
um, og hann fór auk þess stundum
í fjallferðir á haustin og naut sín
vel í þeim ferðum. Hann var vel
handlaginn til smíða eins og fleiri
systkinin og snyrtimenni í allri um-
gengni. Mér er minnisstætt hvern-
ig hann hreinsaði og fægði stóran
ljósahjálm með ótal kristöllum í't'
Hraungerðiskirkju af mikilli nost-
ursemi. A síðari árum ferðaðist
hann nokkuð erlendis, bæði til
Þýskalands, á slóðir Rutar konu
sinnar og til ættingja hennar í Kan-
ada, og naut þeirra ferðalaga.
Hann gekk bömum Rutar, Hallfríði
og Friðriki, í föður stað og var
þeim góður uppalandi sem hans
eigin börn væra og var mikill fjöl-
skyldumaður.
Þó að Jón væri ekki í slarkferð-
um í Þórsmörk eða öræfaferðum
gat oft verið erfitt að halda uppi
áætlunarferðum yfir Hellisheiði á
veturna. Ég minnist fyrstu ferðar
minnar til Reykjavíkur með honum
yfir fjallið gegnum mikla snjóraðn- 1 '
inga veturinn 1949 og aftur heim
Krísuvíkurleiðina í mikilli dimmu.
En með þessum flutningum þeirra
bræðra færðu þeir heimilunum í
Flóanum björg í bú, þungavöru
jafnt sem hina smæstu hluti, sem
vantaði til búsins. Alltaf voru þeir
boðnir og búnir að útvega hvað sem
vai’ og ekki spöraðu þeir fyrirhöfn
að ná í það sem fólk vanhagaði um.
Afurðir fluttu þeir aftur, bæði
kartöflur og egg og annað það sem
kaupfélagið og mjólkurbúið tóku t
ekki við.
Jón barst heldur ekki á í einkalífi
sínu og lét ekki mikið fyrir sér
fara. Hann átti víða vinum að fagna
og er mér sérstaklega í huga fólkið
í Tryggvaskála á Selfossi og syst-
kinin frá Gaulverjabæ, börn Dags
og Þórlaugar, búsett á Selfossi.
Marga viðskiptavini átti hann og
víða þurfti að stansa og þurfti mað-
ur stundum sem ungur farþegi að
hafa þolinmæði þegar erindin vora
sem flest og manni fannst ekkert
lát ætla að verða á snúningunum.
Þeir bræður hétu eftir öfum sín-
um, Bjarni eftir föðurafa sínum,
Bjarna Eiríkssyni í Túni, sem
drukknaði frá konu og ellefu börn-
um árið 1897, því yngsta á fyrsta ~
ári, og Jón eftir móðurafa sínum,
Jóni Guðmundssyni á Skeggjastöð-
um í sömu sveit. Móður sína misstu
þeir 1931 en faðir þeirra hélt áfram
búskap með börnum sínum. Þeir
urðu hvorugur bóndi en hugur
þeirra beindist að hinum nýju at-
vinnutækifæram þeirra tíma, bílun-
um, og þeirri gerbyltingu atvinnu-
hátta sem varð um þessar mundir í
sveitum, er þeir vora að alast upp.
Vagnaöldin var að renna sitt skeið
og hesturinn að láta undan síga
sem þarfasti þjónninn, en bíllinn að
taka við. Þeir bræður tóku þátt í
þessu ævintýri sem mörgum fannst
bílaöldin vera. Þáttur þeirra í upp-
byggingu þessara ára í sveitunum <
og á Selfossi er ekki lítill og þeir
vora tryggir sínum heimahögum,
þar sem forfeður og formæður
höfðu búið, í Túni frá 1823 og á
Skeggjastöðum frá því um 1827.
Bjarni var lengst af skráður til
heimilis í Túni eða þangað til fyrir
um tíu áram og þar var hann lengi
vel vanur að halda jólin. Báðir fá
þeir nú sína hinstu hvílu í kirkju-
garðinum í Hraungerði, þai’ sem
lengi var þeirra sóknarkirkja, í
faðmi þeirrar sveitar er þeir unnu
megnið af sínu lífsstarfi. Þeir voru _
um margt ólíkir að gerð, Bjarni-*
meira maður einstaklingsframtaks-
ins en Nonni fremur maður sam-
vinnu en báðir öðlingar og bættu
hvor annan upp í því sameiginlega
lífsverki að þjóna sunnlenskum
byggðum. Blessuð sé minning
þeirra.
Svavar Sigmundsson.