Morgunblaðið - 13.05.2000, Blaðsíða 68

18 LAUGARDAGUR 13. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Lærum af
reynslunni
á
Samfylkingarinnar
voru tekin upp málefni
innflytjenda. Það er
sjaldan rætt um þessi
málefni í stjórnmála-
flokkum, og því fagna
ég þessari umræðu.
Hér vil ég sjálfur taka
þátt í umræðunni með
rs#>ví að deila reynslu
minni sem Japani, bú-
settur á Islandi.
Varðandi fordóma og
misrétti gagnvart fólki
af öðru þjóðerni og
menningu sem er öðru-
vísi en manns eigin,
eigum við Japanir sérstaka sögu.
Fyrri hluti sögu Japans á þessari öld
er saga hamslausrar föðurlandsástar
og misréttis gagnvart nágrannaþjóð-
um, sem endaði með gífurlegu of-
beldi í Asíulöndum, þ.á m. Japan
sjálfu.
Síðan árið 1945 höfum við Japanir
lært ýmislegt af þessari beisku
reynslu okkar. Það sem ég get bent á
er þetta: Fordómar og
misrétti koma í ljós hjá
þolendum þess, en ekki
hjá gerendum. Að læra
um fordóma eða órétt-
læti hefst með því að
hlusta á þolendurna,
þrátt fyrir að það geti
stungið hjörtu okkarv
Snúum okkur til ís-
lands. Mér sýnist að á
íslandi séu sýnilegir
fordómar litlir í saman-
burði við önnur
evrópsk lönd. En hvað
um hina hlið fordóma
og mismununar, sem
sagt ósýnilega fordóma
og mismunun? Þeir eru vissulega til
hér á landi.
Ósýnilegir fordómar eru nefndir
„duldir fordómar“. Þeir birtast á
ýmsan hátt í þjóðfélaginu eins og t.d.
í lélegri þjónustu við útlendinga í
stofnunum eða samskiptaleysi á
vinnustöðum. í stuttu máli sagt, að
mínu mati, eru ósýnilegir fordómar
það að líta niður á útlendinga yfir-
leitt. Það er almenn ímynd eins og að
allir frá Asíu- og Afríkulöndum séu
illa menntaðir og með fátækan upp-
runa, og þess vegna eigi þeir alltaf að
læra af evrópskum löndum. Ég held
að þess konar hugmyndaeinstefna sé
talsvert sterk í íslensku þjóðfélagi.
Það má segja að flóð upplýsinga
frá fjölmiðlum sem eingöngu fjalla
um fátækt eða önnur vandamál í As-
íu- eða Afríkulöndum búi til þessa
staðalmynd í huga okkar.
Ósýnilegt misrétti er svolítið öðru-
vísi en duldir fordómar. I lögfræði er
talað um eðlilega aðgreiningu. Það
þýðir að aðgreining sé ekki alltaf
mismunun eða misrétti. T.d. getur
eldra fólk notið ódýrari opinberrar
þjónustu, en við mótmælum því ekki,
þar sem okkur fmnst það hagsmunir
allra og réttlæti, þ.e. eðlileg aðgrein-
ing.
Aðgreini þjóðfélag hins vegar til-
tekinn hóp manna frá öðrum, án
skynsamlegrar ástæðu, er það mis-
munun. En við þurfum að vekja at-
hygli á því að oft er litið á slíka mis-
munun sem eðlilega aðgreiningu.
Tökum dæmi. Innflytjendur frá
löndum utan EES verða að sækja
um atvinnuleyfi í bytjun í gegnum
vinnuveitendur sína. Hér er um tvö
mál að ræða. Annað er að þetta er í
rauninni réttur atvinnurekanda til
að ráða erlendan mann í sína þágu en
ekki réttur hins erlenda manns til að
framfleyta sér.
Hitt málið er að viðkomandi erl-
endur maður verður að bíða eftir
svari frá stéttarfélagi og stéttarfé-
lagið skoðar vinnumarkaðinn fyrst
til að gefa íslendingum forgang.
Rökin eru að vernda þurfí hagsmuni
Islendinga fyrst og fremst, en er
þetta eðlileg aðgreining? Mér finnst
Innflytjendur
Fordómar og þjóðernis-
misrétti skaða að
sjálfsögðu þolendur
þess, segir Toshiki
Toma. En að lokum
skaðast einnig ger-
andinn sjálfur.
það ekki. Af því að þetta er á móti
þeirri einföldu staðreynd að útlend-
ingar þurfa að vinna til að borða al-
veg eins og íslendingar. Hvernig er
hægt að neita nokkrum um þessar
grunnþarfir? Einnig er hér mismun-
un til staðar milli útlendinga, aðeins
eftir því frá hvaða landi þeir koma.
Hvað eigum við þá að gera? Er
hægt að samræma hagsmuni og rétt-
indi bæði íslendinga og innflytj-
enda? Eins og við vitum vel eru
KRISTIN TRÚ
í ÞÚSUND ÁR
ÁRIÐ 2000
Kópavogshátíð
Kirkjudagur sunnudag 14. maí
íþróttahúsinu í Smáranum
SKRÚÐGÖNGUR • TÓNLIST • LOFGJÖRÐ • GOSPEL
GUÐSÞJÓNUSTA • BARNAKÓRAR • KIRKJUKÓRAR • KÓR ALDRAÐRA
BLÁSARAR • HLUTAVELTA • HESTAR • VEITINGAR
Dagskra: kl. 12.30 Skrúðgöngur leggja af stað frá Kópavogskirkju, Hjallakirkju
og Digraneskirkju, áleiðis að íþróttahúsinu í Smáranum.
Skólahljómsveit Kópavogs verður í göngunum.
kl. 13.00 Tónlist; lofgjörðasveitir KEFAS, Krossins og Vegarins
flytja lofgjörðar- og gospel-tónlist
kl. 14.00 Guðsþjónusta, prestar Kópavogskirkju, Digraneskirkju
og Hjallakirkju, þjóna fyrir altari og flytja predikun.
Kórar kirkjanna og organistar,ásamt blásumm annast tónlistina.
ld. 15.00 Söngur bamakóra, kórs aldraðra ásamt fleiri tónlistaratriðum.
Mætum öll hress og kát
í Smárann
sunnudaginn 14. maí
Aðalstyrktaraðilar kristnitökuliátíðar
Reykjavíkurprófastsdœma eru:
Seldar verða veitingar, einnig verður hlutavelta
og börnum gefin kostur á að komast á hestbak.
ÍSLANDSBANKI SÍMINN
mannréttindi kjarni stjórnmála í lýð-
ræðisþjóðfélagi. Forsendamannrétt-
inda er sú hugmynd að mannkynið
allt sé jafningjar, sem sagt jafnrétti
mannkyns.
„Jafnrétti mannkyns" eru stór
orð. Staða fólks sem birtist í raun-
veruleikanum er alls ekki jöfn. Hún
er ekki eins og Esjan, sem er alltaf
til staðar án tillits til þess hvort við
tökum eftir henni eða ekki. „Jafn-
rétti mannkyns" er eitthvað sem við
eigum að miða að og sanna í sögu
okkar. Stundum virðist jafnrétti
mannkyns vera á móti hagsmunum
íslendinga um stundarbil. Sumir
segja að íslendingar skuli læra af
reynslu bræðralandanna, og vera
meira lokað fyrir innflytjendum til
landsins. Það gæti verið hægt að
læra á þann þröngsýna hátt.
En mér sýnist betra að læra í víð-
ara samhengi og með víðara sjónar-
horn. Þjóð sem er áhugalaus um að
bæta lífsaðstæður í landi sínu mun
að lokum staðna. Þjóð sem er af-
skiptalaus um að vemda mannrétt-
indi annarra mun skaða sjálfsmynd
sína. Þjóð sem gefur engan gaum að
alþjóðlegri samvirkni mun þjást á
eftir. Saga Japans, Þýskalands, So-
vétríkjanna eða Iraks kennir okkur
það. Er ekki meiri fyrirhyggja að
læra svona atriði úr sögu alheims-
ins? Akvörðun sem byggist á jafn-
rétti mannkyns borgar sig að lokum
ef til langs tíma er lítið.
í þessu samhengi vil ég benda á
þrjá punkta sem ég tel nauðsynlega.
1. Innflytjendur eru jafningjar ís-
lendinga. Allt verður að byggjast á
þessari fullyrðingu. Þess vegna er
kjarni innflytjendamála jafnrétti á
milli innflytjenda og íslendinga.
Umburðarlyndi er mikilvægt í lifi
hvers og eins okkar, en við skulum
ekki blanda þessum tveimur hug-
myndum saman.
2. Hjá lýðræðisþjóð ber meirihlut-
inn alltaf ábyrgð á hagsmunum
minnihlutans. Ábyrgð segi ég, en
ekki stjórn á minnihlutanum. Þetta
er aðeins hægt með því að koma á
samræðum við innflytjendur. I
stefnumótun ríkisins vil ég meina að
enn sé litið á innflytjendur sem við-
takendur kannana, en ekki sem sam-
starfsaðila á jafnréttisgrundvelli. Og
jafnframt þurfum við innflytjendur
sjálfir að vera reiðubúnir að tjá skoð-
un okkar opinberlega til að opna um-
ræður fyrir alla.
3. Innflytjendamál endurspegla
sjálfsmynd íslendinga, hvers konar
samfélag vilja þeir byggja í landi
sínu, eða hverju eru þeir stoltir af
hjá sjálfum sér? Eins og ég sagði í
upphafi, á heimaland mitt beiska
sögu varðandi fordóma og misrétti.
Þessi beiskja situr ennþá eftir í
minni kynslóð, sem þó er fædd löngu
eftir að þessir atburðir áttu sér stað.
Fordómar og þjóðernismisrétti
skaða að sjálfsögðu þolendur þess.
En að lokum skaðast einnig gera-
ndinn sjálfur. Þess vegna verðum við
að berjast gegn fordómum og órétt-
læti á jörðinni til þess að vernda okk-
ur sjálf og börn okkar.
Guð hjálpi okkur.
Höfundur er prestur innflyljenda á
Biskupsstofu.
Fangaóu athygli!
HL Displeay göcuskilci
Margar geróir,
cilboósveró í maí
M
Háteigsvegi 7 Sími511 1100
Weleda hárvatn
gegn flösu og hárlosi
ÞUMALÍNA
Pósthússtræti 13 s. 5512136