Morgunblaðið - 13.05.2000, Blaðsíða 59

MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
_____________LAUGARDAGUR 13. MAÍ 2000 59^
UMRÆÐAN *
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Auður Kristinsdóttir fyrir hönd Tinnu-Prjónablaðsins Ýr afhenti Ás-
laugu Ólafsdóttur, fyrir hönd Kvennafangelsisins, gullpijóna ársins
2000.
Kvennafangelsið hlaut
gullprjóna ársins 2000
GARNBÚÐIN Tinna-Prjónablaðið
Ýr veittu í fyrradag gullpijóna árs-
ins 2000. Að þessu sinni hlaut
Kvennafangelsið á Kópavogsbraut
17, Kópavogi, viðurkenninguna en
þar hefur Aslaug Ólafsdóttir haft yf-
irumsjón með handmennt.
„Undanfarin ár hafa fjölmargar
fallegar flíkur orðið til innan veggja
fangelsisins og er það ekki síst fyrir
atbeina Áslaugar að margar konur
hafa aftur tekið upp íslenska hand-
verkið. Að hennar sögn hefur slíkt
hjálpað, ekki bara viðkomandi,
heldur hka haft jákvæð áhrif á
starfsandann," segir í fréttatilkynn-
ingu frá Gambúðinni.
Viðurkenningin eru innrammaðir
24 k gullprjónar sem þýski prjóna-
framleiðandinn ADDI gefur. Þetta
er í sjöunda sinn sem gullpijónamir
em afhentir en þeim er ætlað að efla
handmennt landsmanna bæði sem
áhugamál og list, segir ennfr emur.
Gullsmári f Kópavogi
Vorsýning á handverki
eldra og yngra fólks
VORSÝNING á handverki eldra
fólks verður um þessa helgi í félags-
heimilinu Gullsmára, Gullsmára 13.
Á þessari sýningu getur að líta sýnis-
horn af handavinnu sem unnin er í
Gullsmára og einnig við eldhúsborð
eldra fólks í Kópavogi.
Margir haglega gerðir nytja- og
skrautmunir getur að líta á þessari
sýningu sem er önnur sýning eldra
fólks í Kópavogi í Gullsmára. En það
er ekki bara sýning eldra fólksins
sem um ræðir því einnig sýna leik-
skólabörn frá Leikskólanum Amar-
smára.
Sýningin verður opin laugardag og
sunnudag kl. 14 til 18. Vöfflukaffí á 300
kr. verður selt báða dagana til kl. 17.
Sýning leikskólabarnanna verður
opin í tvær vikur á opnunartíma
Gullsmára frá kl. 9 til 17 alla virka
daga.
BSRB hvetur til aðhalds
í verðlagsmálum
STJÓRN BSRB hvetur til laga-
setningar sem spornar gegn fá-
keppni og hringamyndun á sam-
keppnismarkaði.
„Á undanförnum árum hefur
þróun í átt til fákeppni á markaði
aukist verulega. Þetta á ekki síst
við samruna stórra verslunarkeðja
sem selja matvæli og aðrar nauð-
synjavörur. Sömu tilhneigingar
gætir á sviði fjármálastarfsemi,
lyfsölu og víðar. I kjölfar samruna
stórra fyrirtækja í verslun hefur
komið í ljós að verð á nauðþurft-
um hefur hækkað talsvert umfram
almenna verðlagsþróun í landinu
og það þrátt fyrir sterka stöðu ís-
lensku krónunnar gagnvart er-
lendum myntum um þessar mund-
ir. Þessi þróun hefur haft
umtalsverð örvandi áhrif á verð-
bólguna.
BSRB hvetur til aðhalds í verð-
lagsmálum og minnir á að hækkun
á vöru og þjónustu rýrir kaupmátt
launafólks. Mikilvægt er að mark-
aðinum sé búinn lagalegur rammi
sem stuðli að eðlilegri samkeppni á
þeim sviðum sem hún á við,“ segir
í samþykkt BSRB.
Opið hús í Hlaðhömrum
OPIÐ hús verður í leikskólanum
Hlaðhömrum, Mosfellsbæ, í dag,
laugardaginn 13. maí, milli kl. 11 og
14.
Leikskólinn verður til sýnis fyrir
fjölskyldur leikaskólabarna og aðra
gesti. Einnig verður listasýning,
þemaverkefni og vinna barnanna
kynnt. Foreldrafélagið bakar vöfflur
og verður með kaffisölu.
Efldar almennings-
samgöngur - er það
eitthvað fyrir mig?
VAXANDI bílaum-
ferð á höfuðborgar-
svæðinu og fyrirsjáan-
leg stórfelld auking
hennar á næstu árum,
verði ekkert að gert
og allur sá vandi er
þeirri þróun fylgir, er
sameiginlegt úrlausn-
arefni allra lands-
manna. Fyrir liggur,
hvað varðar byggða-
þróun á höfuðborgar-
svæðinu, að á næstu
fimmtán til tuttugu ár-
um muni umferð auk-
ast um fimmtíu prós-
ent og til þess að
halda uppi sama umferðarflæði á
götum og nú er, verði að byggja
margvísleg umferðarmannvirki á
svæðinu fyrir a.m.k. fjörutíu millj-
arða króna!
Þeir fjármunir munu ekki falla af
himnum ofan, heldur verða þeir
teknir af sameiginlegum sjóðum
landsmanna, fjármunir, sem svo
sannarlega væri betur varið til ann-
ars. Fyrir utan þjáningarnar, sorg-
ina og hið ótrúlega tjón sem verður
af völdum umferðarslysa hér á
landi árlega. Að ekki sé talað um
allt það landsvæði sem fer undir
þau mannvirki, spillingu náttúru og
stóraukna mengun, sem er þegar
orðin okkur áhyggjuefni.
Er eftir einhverju
að slægjast?
Svo makalaust sem það er, verð-
ur ekki enn vart við að mönnum sé
neitt sérlega brugðið við þessar
upplýsingar. Staða einkabílsins er
gífurlega sterk í okkar þjóðfélagi
LEIÐRÉTT
Og ofaukið
Með frétt um tónleika Landsvirkj-
unarkórsins í blaðinu í gær tók
tengiorðið og við af kommu og mátti
skilja sem svo, að tvær hljómsveitir
kæmu fram með kórnum. En það er
hljómsveitin Stormur, félagar úr
Harmonikkufélagi Reykjavíkur, sem
leikur nokkur lög á tónleikunum.
Beðist er velvirðingar á mistökun-
um.
Atvinnu-
flugmenn 1959
Mynd af nýútskrifuðum flugnem-
um með atvinnuflugpróf, sem birtist
með viðtali við Þórólf Magnússon
flugstjóra sl. sunnudag, mun hafa
verið tekin 1959 en ekki 1962, eins og
sagði í myndartexta.
Frumsýningin
frestaðist
Fyrir misgáning barst tilkynning
um breytingu á frumsýningaráætlun
Regnbogans ekki í tæka tíð, og í Bíó-
blaðinu í gær var því gengið út frá að
myndin Music of the Heart með
Meryl Streep í aðalhlutverki yrði
frumsýnd nú um helgina. Frumsýn-
ingu myndarinnar hefur hins vegar
verið frestað fram til haustsins.
Nafn leikara
féll niður
í frétt um 50. sýningu á Glanna
glæp í Latabæ í blaðinu í gær féll
niður nafn Margrétar Eirar Hjartar-
dóttur í upptalningu á leikurum, en
hún hefur leikið Stínu símalínu.
og hann hefur notið
óskoraðs forgangs um
langt árabil. Menn
hafa í raun ekki rekið
upp neitt ramakvein
vegna þeirrar framtíð-
arsýnar, að umferð
aukist um fimmtíu
prósent og að verja
þurfi fjörutíu milljörð-
um í nýja vegi.
Miklu líklegra er, að
alla hefði rekið í roga-
stans ef lagt hefði ver-
ið til að setja tíu millj-
arða í að efla almenn-
ingssamgöngur á
næstu fimm árum!
Við höfum enda lengi búið við
ríkisvald, sem gert hefur einkabíl-
inn og allt sem honum fylgir, að
einum þýðingarmesta skattstofni
sínum og til að bíta höfuðið af
skömminni innheimtir ríkisvaldið á
annað hundrað milljónir í skatta og
gjöld árlega af almenningssap-
göngum á höfuðborgarsvæðinu. Ár-
legur kostnaður við almennings-
samgöngur á svæðinu er um 1.350
milljónir og sveitarfélögin verja til
þeirra úr sínum sjóðum um 630
milljónum.
Það er hins vegar mjög áleitin
spuming, hvað verulegt átak í efl-
ingu almenningssamgangna gæti
fært okkur í frestun eða samdrætti
í vegaframkvæmdum, sem fyrir-
hugaðar eru. Ef reiknað er með sjö
prósenta ávöxtun, er ljóst að fjár-
magnskostnaður vegna fjörutíu
milljarða er 2,8 milljarðar króna á
ári. Ef hægt er, t.d. með að efla al-
menningssamgöngur, að fresta tíu
milljörðum af fyrirhuguðm fram-
kvæmdum í tíu ár, mun sú frestun
skila þeirri upphæð að fullu í formi
lægri fjármagnskostnaðar.
Nærtækur er svo kostnaður
heimilanna af fleiri en einum fjöl-
skyldubíl. Rekstrarkostnaður
venjulegs bíls er á bilinu fimm til
sjö hundruð þúsund á ári fyrir utan
kaupin sjálf og allir sjá, að mikið
mætti á sig leggja til þess að kom-
ast hjá því að reka tvo bíla, - hvað
þá þrjá, eins og stefnir í víða.
Gleymum því ekki, að það erum
við, almenningur í landinu, sem
borgum allan brúsann.
Forgangur og önnur stýring
Það, sem helst fælir viðskiptavini
frá því að nýta sér almennings-
samgöngur er skortur á stundvísi
og mat á þeim tíma sem fer í ferð-
irnar. Fjörutíu prósent aukning á
fjölda einkabíla á götum borgar-
innar á undanförnum átján mánuð-
um eða svo, með tilheyrandi
þrengslum og umferðarteppum og
sívaxandi fjöldi hraðahindrana og
30 km svæða, segir auðvitað til sín
í vaxandi erfiðleikum við að standa
við akstursáætlanir, sem kemur
niður á þjónustunni.
Öll nágrannaríki okkar hafa grip-
ið til umfangsmikilla ráðstafana til
þess að tryggja almenningssam-
göngum forgang í umferðinni og í
raun þrengt mjög að einkabílnum.
Til þess að taka á þeim vanda sem
við blasir, verðum við að venja okk-
ur við sérstakar akreinar fyrir
strætisvagna a.m.k. á álagstímum,
tölvustýrðan forgang þeirra á um-
ferðarljósum og annað almennt til-
lit, sem allar þjóðir í kringum okk-
ur hafa fyrir löngu tileinkað sér í
nafni þjóðhagslegrar hagkvæmni,
Samgöngur
Efling almennings-
samgangna er tæki til* •
þess, segir Helgi Pét-
ursson, að draga úr
stórkostlegum fyrirsjá-
anlegum kostnaði sam-
félagsins af aukinni bíla-
umferð.
umhverfismála og heilbrigðrar
skynsemi. Þar tíðkast, að strætó sé
mun fljótari í förum en einkabíllinn
á álagstímum og er raunverulegusL'-
valkostur í samgöngum.
Stýring á aðgengi og fjölda og
gjaldi fyrir bílastæði er einnig lyk-
ilatriði. Þúsundir bíla með að jafn-
aði einum ökumanni, streyma inn í
borgina á hverjum morgni og þekja
hvern einasta lófastóran blett, sem
hægt er að finna. Það hlýtur að
vera stjórnendum fyrirtælq'a mikið
áhyggjuefni, að víða eiga viðskipta-
vinir þeirra í miklum erfiðleikum
með að finna bílastæði, því starfs-
menn fyrirtækjanna hafa komið
snemma og lagt í öll laus ókeypiSf *
stæði í mörg hundruð metra rad-
íus. Erlendir menn í samgöngu-
fræðum verða alltaf jafnhissa þeg-
ar þeir sjá bílafjöldann við
framhaldsskólana í ókeypis stæð-
um. Sú vissa, að með einum eða
öðrum hætti muni menn ná í
ókeypis stæði, ef þeir kjósa að fara
á bílnum, dregur úr notkun al-
menningssamgangna. Slíkt líðst
ekki þar sem menn telja sig hafa
stjórn á þróuninni.
Spurning um hugarfar
Eitt af því skemmtilegasta sem
íslendingar gera erlendis er að
taka strætó og lestir út um allar
trissur. Þegar þeir lenda síðan ó*
Keflavík, lenda þeir í mikilli sálar-‘
kreppu, ef þeir þurfa að taka rút-
una.
Þessi sálarkreppa kemur einnig
fram í viðhorfi til almenningssam-
gangna: „Eg læt ekki sjá mig á
strætóstoppistöð - menn gætu
haldið, að ég hefði misst prófið“
sagði einn kunningi minn við mig á
dögunum. Raunar má rekja þetta
viðhorf til afar slysalegrar auglýs-
ingaherferðar Umferðarráðs gegn
ölvunarakstri fyrir nokkrum árum,
en þetta viðhorf um að almennings-
samgöngur séu „ekki fyrir mig“, er
býsna ríkt í fólki og breyting á
þessu viðhorfi er að mínu viti stór
hluti af því verkefni, sem framund^
an er.
Verkefnið felst í því að fá allan
almenning og ríkisvaldið til að
skilja, að efling almenningssam-
gangna er tæki til þess að draga úr
stórkostlegum fyrirsjáanlegum
kostnaði samfélagsins af aukinni
bílaumferð, tæki til þess að standa
við stóru orðin hvað varðar um-
hverfið og umgengni við náttúruna
og ekki síst tæki til þess að draga
stórlega úr útgjöldum heimilanna.
Höfíindur er borgarfulltrúi Reykja-
vikurlistans og formaður stjórnar 'jjT
SVR.
Helgi Pétursson