Morgunblaðið - 13.05.2000, Qupperneq 1

STOFNAÐ 1913
109. TBL. 88. ÁRG.
LAUGARDAGUR 13. MAÍ 2000 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Nefnd falið að úthluta jörðum
hvítra bænda í Zimbabwe
Mugabe krefst
þess að of-
beldinu linni
• •
Oflugur
jarðskjálfti
í Chile
Santiago. Reuters.
ÖFLUGUR landskjálfti reið yfir
Atacama-eyðimörkina í Chile og
norðurhluta Argentínu í gærkvöld
og varð að minnsta kosti einum
manni að bana.
Skjálftinn mældist 7 stig á Richt-
ers-kvarða að sögn bandarískra
jarðskjálftafræðinga. Rafmagns- og
símastaurar brotnuðu í skjálftanum
og vegir lokuðust.
Framkvæmdastjóri Almanna-
varnaskrifstofu Chile sagði að náma-
maður í Atacama-eyðimörkinni hefði
beðið bana. Margar stórar kopar-
námur eru í eyðimörkinni en þær
munu ekki hafa orðið fyrir miklu
tjóni samkvæmt fyrstu fréttum.
Harare. Reuters, AFP.
ROBERT Mugabe, forseti Zim-
babwe, skipaði í gær landtökumönn-
um að láta af ofbeldisverkum á bú-
jörðum hvítra
bænda og for-
dæmdi ofbeldið í
fyrsta sinn. Hann
tilkynnti enn-
fremur að komið
hefði verið á fót
nefnd sem ætti að
úthluta blökku-
mönnum jörðum
Robert hvítu bændanna.
Mugabe Forsetinn tók
fram að landtökumennirnir færu
ekki af býlunum íyrr en úthlutunin
hæfist.
Mugabe skýrði frá þessu eftir
fund með fulltrúum 4.500 hvítra
bænda og blökkumanna sem hafa
lagt undir sig hundruð bújarða og
orðið að minnsta kosti 19 manns að
bana.
Bretar greiði bændunum
bætur fyrir jarðirnar
Mugabe sagði að stjórn Zimbabwe
myndi greiða bændunum fyrir jarða-
bætur en ekki fyrir jarðirnar sjálfar,
enda hefði þeim verið stolið af
blökkumönnum á nýlendutímanum.
„Ekki verður greitt fyrir jarðirnar
sjálfar fyrr en nýlenduherrarnir
fyrrverandi leggja til fjármuni."
Stjóm Bretlands hefur boðist til
að veita allt að 44 milljónir punda,
andvirði 5 milljarða króna, í bætur
handa bændunum. Hún hefur hins
vegar sett það skilyrði að ofbeldinu
linni og jarðnæðislausir blökkumenn
í sveitunum fái jarðimar en ekki ráð-
herrar og embættismenn.
Nýja nefndin verður skipuð em-
bættismönnum, landtökumönnum
og hvítum bændum. Mugabe sagði
að nefndin ætti að hefja úthlutunina
„innan skamms “ og kvaðst ætla að
staðfesta breytta stjómarskrá, sem
heimilar stjóminni að taka jarðimar
eignarnámi, í næstu viku.
Aðalsamningamaður samtaka
hvítu bændanna kvaðst vera ánægð-
ur með jarðanefndina.
Leiðtogi landtökumannanna,
Chenjerai Hunzvi, hvatti einnig til
þess að ofbeldinu linnti en bætti við
að það gæti hafist á ný ef jarðnæðis-
úthlutunin hæfist ekki innan tveggja
til þriggja vikna.
Mugabe hefur ekki viljað for-
dæma ofbeldið fyrr en nú og hafði
ítrekað lýst yfir stuðningi við jarð-
nám blökkumannanna sem em flest-
ir í stjómarflokknum, ZANU-PF.
Páfa fagnað í Fatima
HUNDRUÐ þúsunda manna fögn-
uðu Jóhannesi Páli páfa II þegar
hann kom til bæjarins Fatima í
Portúgal síðdegis í gær. Páfi var
fluttur með þyrlu frá Lissabon og
lenti hún á íþrdttavelli í Fatima þar
sem María mey birtist þremur
börnum árið 1917. Páfi hyggst
syngja messu í bænum í dag og lýsa
þeim úrskurði sínum að tvö bam-
anna séu komin í samfélag hinna
blessuðu. Er það oft undanfari þess
að fdlk sé tekið í dýrlingatölu.
■ Lýsir börnin/32
Afríku-
ríkjum
boðin ódýr
alnæmislyf
Höfðaborg. AP, AFP.
STJÓRN Suður-Afríku fapiaði í
gær tilkynningu fimm alþjóðlegra
lyfjafyrirtækja um að þau myndu
lækka verð á alnæmislyfjum í Afríku,
sunnan Sahara-eyðimerkurinnar.
Talið er að um 10% íbúa Suður-
Afríku hafi sýkst af HIV-veirunm og
ríkisstjórnin hefur lýst því yfir að
hún hafi ekki ráð á því að bjóða sjúk-
lingunum viðurkennd lyf.
Akvörðun lyfjafyrirtækjanna
fimm er sögð vera árangur þriggja
vikna samningaviðræðna þeh-ra við
fulltrúa Sameinuðu þjóðanna. Á bak
við tilboðið standa fyrirtækin Boehr-
inger Ingelheim, Bristol-Myers
Squibb, Glaxo Wellcome, Merck &
Co. og F. Hoffmann-La Roche.
Samkvæmt henni verður alnæmis-
lyfið Comvibir fáanlegt fyrir jafn-
virði um 154 íslenskra króna á dag, í
stað rúmlega 1.200 króna, sem er
verð þess í Bandaríkjunum. Þrátt
fyrir þessa miklu verðlækkun mun
aðeins lítill hluti Afríkubúa hafa efni
á að kaupa lyfið. Einn stærsti vand-
inn er sagður vera sá að þróað heil-
brigðiskerfi og vel búin sjúkrahús
eru nauðsynleg forsenda þess að
hægt sé að stjórna lyfjagjöf til fjölda
sjúklinga. Sagt er að þau ríki sem
njóta munu afsláttarins geti ekki
nýtt sér tilboðið sem skyldi vegna
vanþróunar.
Áf þeim 33,6 milljónum manna
sem taldar eru smitaðar af alnæmi
búa um 70% í Afríku sunnan Sahara.
MORGUNBLAÐIÐ13. MAI 2000
690900 090000
Stjórn Indónesíu friðmælist við aðskilnaðarsinna í Aceh
Samið um þriggja
mánaða vopnahlé
Lögreglan berst
við námsmenn
í Jakarta
Genf. Reuters, AP.
FULLTRÚAR Indónesíustjórnar
og skæruliða sem berjast fyrir sjálf-
stæði Aceh-héraðs undirrituðu í gær
samning um þriggja mánaða vopna-
hlé með það að markmiði að binda
enda á tveggja áratuga átök í hérað-
inu. Samningnum var fagnað af
beggja hálfu sem mikilvægu skrefi í
átt að friði. Skæruliðarnir sögðust þó
ætla að halda áfram aðskilnaðarbar-
áttunni og stjórnin í Jakarta sagði að
ekki kæmi til greina að veita Aceh
sjálfstæði.
Samningurinn var undirritaður í
Genf eftir leynilegar viðræður. Hann
kveður á um að vopnahléið taki gildi
2. júní og verði endurskoðað með
reglulegu millibili.
Abdurrahman Wahid, forseti
Indónesíu, ítrekaði að stjórnin
myndi ekki verða við kröfu skærulið-
anna um sjálfstæði Aceh. Wahid
hyggst veita héraðinu aukna sjálf-
stjórn í von um að það sefi Aceh-búa
og aðskilnaðarsinna í öðrum héruð-
um landsins.
Margir Indónesar óttast að vopna-
hléssamningurinn leiði til upplausn-
ar Indónesíu, fjórða fjölmennasta
lands heims. Aðskilnaður Aceh yrði
mikið efnahagslegt áfall fyrir landið
því í héraðinu er mikil gasvinnsla og
einnig olía, gull og silfur.
Hassan Wirajuda, sendiherra
Indónesíu, sem undirritaði samning-
inn fyrir hönd stjórnarinnar, sagði
að ekki kæmi til greina að flytja
Námsmenn kveikja í mynd af Suharto, fyrrverandi forseta Indúnesíu, á
mútmælafundi við heimili hans í Jakarta í gær. Þeir kröfðust þess að
Suharto yrði súttur til saka fyrir spillingu.
indónesískar hersveitir úr héraðinu.
Óvíst er hvort vopnahléið haldist og
hvort yfirmenn hersins og leiðtogar
skæruliðanna hafi taumhald á mönn-
um sínum. Hermennirnir þykja óag-
aðir og mikil óeining er meðal
skæruliðanna.
Átök við heimili
Suhartos
Til átaka kom í Jakarta í gær
þegar hundruð námsmanna söfnuð-
ust saman við heimili Suhartos,
fyrrverandi forseta, í tilefni þess að
tvö ár eru liðin frá því hann neydd-
ist til að segja af sér vegna mót-
mæla tugþúsunda námsmanna.
Námsmennirnir köstuðu bensín-
sprengjum og grjóti á lögreglumenn,
sem svöruðu með því að beita tára-
gasi. Námsmennirnir kveiktu einnig
í bílum og ómannaðri lögregluvarð-
stöð.
Sjónarvottar sögðu að nokkrir
hefðu særst í átökunum, þeirra á
meðal tveir lögreglumenn, og sjö
námsmenn hefðu verið handteknir.
Suharto var bannað að ferðast út
fyrir höfuðborgina í síðasta mánuði
meðan ríkissaksóknari landsins
rannsakar ásakanir um að hann hafi
gerst sekur um spillingu og misnotað
vald sitt á 32 ára valdatíma sínum.