Morgunblaðið - 19.05.2000, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 2000 41
son RE 200 í heimahöfn í Reykjavík eftir fjögurra vikna siglingu frá Chile
tjóri í stjórnklefa vélarrúmsins.
Árni M. Mathiesen sjávarútvegsráðherra afhendir Jóhanni Siguijónssyni,
forstjóra Hafrannsóknarstofnunarinnar, skipið.
Fjölmargir gestir fögnuðu komu Árna Friðrikssonar til Reykjavíkur,
md - við erum komnir heim“
tnundur Bjarnason skipstjóri stjórnar Árna Friðrikssyni RE 200 til hafnar í Reykjavík.
Morgunblaðið/Þorkell
hafið og leggja grunninn að því hvernig
nýta ætti stærstu auðlind þjóðarinnar.
Því væri mikils vænts af starfi vísinda-
manna í skipinu. „Það er því með mik-
illi gleði og eftirvæntingu að ég afhendi
Hafrannsóknastofnuninni rannsókna-
skipið Arna Friðríksson og vil biðja
forstjóra stofnunarinnar Jóhann Sig-
uijónsson að taka við þessum skildi því
til staðfestingar."
Áætlaður kostnaður um
1.650 milljónir króna
Jóhann Siguijónsson, forstjóri
Hafrannsóknastofnunarinnar, sagðist
skynja mikilvægi þessarar stundar
fyrir íslenska þjóð sem falið hefði
stofnuninni hið vandasama verkefni að
varða veginn um vemd og skyn-
samlega nýtingu auðlinda hafsins.
„Skip þetta sýnir stórhug þjóðar sem
er svo mjög háð vexti og viðgangi fiski-
stofnanna við landið, skilning og stuðn-
ing útvegsaðila í landinu við haf- og
fiskirannsóknir, og það sýnir framsýni
og velvilja stjómvalda til rannsókna-
starfsins undir forystu ráðherranna
Þorsteins Pálssonar, sem ýtti smíði
þessa skips úr vör, og Árna M.
Mathiesen, sem kemur verkinu í höfn.“
Jóhann gat þess að skipið hefði verið
í ASMAR-skipasmíðastöðinni í Talchu-
ano í Chíle og að undangengnu útboði
hefði verið gengið frá samningi um
smíðina í byijun árs 1998. Aðalhönnun
skipsins var í höndum Skipasýnar und-
ir forystu Sævars Birgissonar, skipa-
tæknífræðings og áætlaður smíða-
kostnaður, að viðbættum sérútbúnaði,
væri um 1.650 milljónir króna.
„Það er nánast sama upphæðin og
gert hefur verið ráð fyrir eftir að
ákvarðanir um allan útbúnað skipsins
lágu fyrir og er þá einnig meðtalinn sá
kostnaður sem hlaust af seinkun smíð-
innar. Þess skal getið að skipið er
Lloyds flokkað, sem táknar að á bygg-
ingarstigi fylgdust fulltrúar þessa virta
skoðunaraðila með því að gæðastöðlum
væri fylgt.“
Jóhann sagði að margir hefðu komið
að smíði skipsins og of langt mál væri
að telja alla upp. Þó sagði hann ekki hjá
því komist að nefna smíðanefndina sem
skipuðu Eiríkur Tómasson, formaður,
Ari Edwald, þá aðstoðarmaður sjávar-
útvegsráðherra, og Jakob Jakobsson,
þáverandi forstjóri. Stjóm stofnunar-
innar hefði falið þáverandi forstjóra að
sjá um framkvæmd verksins en um
mitt ár 1998 tók Jóhann við því starfi.
Á byggingartímabilinu var Guðmund-
ur Svavar Jónsson, starfsmaður á
Hafrannsóknastofnuninni, verkefnis-
stjóri og tengiliður við ýmsa fram-
kvæmdaraðila og fulltrúi forsfjóra á
byggingarstað í Chile. Þar voru einnig
um lengri eða skemmri tíma við eftir-
litsstörf þeir Páll Reynisson verkfræð-
ingur og Bjami Sveinbjömsson yfir-
vélstjóri, ásamt aðstoðarmönnum.
Jafnframt var Gunnar Sæmundsson
véltæknifræðingur ráðinn sérstaklega
sem tæknilegur ráðgjafi síðari hluta
byggingartímans, m.a. við lokauppgjör
við ASMAR, en þar kom Vignir Thor-
oddsen, fjármálalegur aðstoðarfor-
stjóri, einnig að málum.
Hann færði öllum, sem lagt hafa
hönd á plóg, bestu þakkir fyrir gott
samstarf og þakkaði hafnaryfirvöldum
í Reykjavík fyrir nauðsynlegar dýpk-
unarframkvæmdir í höfninni, ásamt
úthlutun og endumýjun aðstöðu fyrir
hið nýja skip við Faxagarð þar sem
jafnframt hefði verið haft í huga það
svigrúm sem stofnunin þarf til starf-
semi sinnar á svæðinu í framtíðinni.
Jóhann áréttaði að Árni Friðriksson
RE 200 væri nefndur eftir fyrsta for-
stöðumanni fiskideildar atvinnudeildar
Háskólans, sem síðar varð Hafrann-
sóknastofnunin. Hann gat þess að gert
væri ráð fyrir að Ámi Friðriksson hinn
eldri, sem byggður var árið 1967, yrði
seldur á næstunni þannig að áfram
yrðu þrjú skip í rekstri stofnunarinnar,
þ.e. nýi Árni, sem er 4.500 hestöfl,
Dröfn og gamla flaggskipið Bjami Sæ-
mundsson, sem er 55 m langur og um
1.800 hestöfl. Jóhann sagði að hinn
hljóðláti vélbúnaður gæfi skipinu mik-
ilsverða eiginleika til bergmálsmæl-
inga og fellikjölurinn væri merkileg
nýjung. Skipið markaði því sannarlega
tímamót við mælingar og rannsóknir á
uppsjávarfískastofnum okkar, einkum
loðnu og síld. Með tilkomu þess gjör-
breyttust aðstæður til slíkrar vinnu
sem og vinnuöryggi starfsmanna.
Skipið gjörbreytti aðstöðu við aðrar
fisldrannsóknir á djúpslóð þar sem
toggeta þess væri sambærileg við
bestu veiðiskip Islendinga. „Togkraft-
ur og aðstaða gerir einnig kleift að
bera saman tvö veiðarfæri samtímis,
en Ijóst er að slíkt mun hafa mikla þýð-
ingu við rannsóknir og þróun útbúnað-
ar til veiða á komandi ámm. Mesta
nýmælið við komu skipsins er þó án efa
fjölgeisladýptarmælirinn, sem gerir
kleift að kortleggja með mikilli ná-
kvæmni botnlag niður á 2 til 3.000
metra dýpi, en sárlegur skortur er á
slíkum gögnum í dag, sem kalla mætti
almenna náttúrufarslýsingu hafs-
botnsins, jafnvel á grunnslóð. Átak á
þessu sviði mun bæði nýtast fiski-
mönnum í veiðihug og vera til öryggis
öllum sjófarendum ef rétt er á haldið
en áætlun þar um liggur nú þegar fyr-
Jóhann sagði ennfremur að jafn-
framt væri ljóst að vaxandi áhersla
yrði lögð á rannsóknir á hugsanlegum
áhrifum veiða á lífríki botnsins, en
miklir möguleikar væru í notkun mæli-
búnaðarins á því sviði. „Um allar þess-
ar rannsóknir viljum við nú sem fyrr
eiga sem nánast samstarf við sjómenn,
útvegsmenn og aðra rannsakendur,
svo öll reynsla og þekking sem til stað-
ar er leggist á eitt og árangur náist.“
Jóhann gat þess að fyrir tæpum eitt
hundrað árum hefði hinn kunni nátt-
úrufræðingur Þorvaldur Thoroddsen
skrifað mikilsvert rit um náttúru
landsins sem hann nefndi Lýsing ís-
lands. „Við lestur ritsins má sjá hve
fræðin um sjóinn voru takmörkuð þó
að viska og elja frumherjanna hafi
vissulega verið aðdáunarverð. Ekki er
vafi á að miklai' framfarir hafa orðið á
liðinni öld varðandi þekkingu á vist-
fræði sjávar. Enn er þó margt óþekkt í
hafdjúpunum og það er mikilvægt að
við gerum okkur grein fyrir takmark-
aðri þekkingu okkar og að okkur sé
jjóst hvert stefna skuli í leit að meiri
vitneskju. Víst er að með bættri tækni
og aukinni veiðigetu flotans eykst þörf-
in fyrir nákvæmari rannsóknaniður-
stöður og áreiðanlegri fiskveiðiráðgjöf.
Það er því okkur starfsmönnum á
Hafrannsóknastofnuninni hvatning og
fagnaðarefni að hafa nú fengið í hendur
nýtt rannsóknaskip. Án efa markar
Árni Friðriksson RE 200 þáttaskil í
viðleitni okkar til að Ijúka Lýsingu ís-
lands með sómasamlegum hætti á
komandi árum. Starfsmenn Hafrann-
sóknastofnunarinnar eru staðráðnir í
að nýta til hins ítrasta hið nýja skip til
sóknar á ný þekkingarmið öllum til
hagsbóta.“
Stuðningiir útvegsmanna
Séra Hjalti Guðmundsson dóm-
kirkjuprestur flutti blessunarorð en
síðan voru flutt þrjú ávörp.
Kristján Ragnarsson, stjómarfor-
maður LIU, var fulltrúi útvegsmanna.
Hann sagði að skipið myndi bæta alla
aðstöðu til hafrannsókna, og þá ekki
hvað síst aðstöðu til begmálsmælinga á
fiskistofnum og til könnunar á lítt
þekktri djúpslóðinni kringum landið.
„Hafrannsóknir hljóta ávallt að
skipa veglegan sess hjá þjóð sem á allt
sitt undir fiskveiðum," sagði hann.
„Góð umgengni við náttúruna og sjálf-
bærar veiðar, með góðum afla og stór-
um fiskistofnum, eru mikilvæg for-
senda stöðugleika í efnahagslífi þjóð-
arinnar. Þessum árangri verður ein-
ungis náð ef mikil og góð þekking er til
staðar á fiskistofnunum og umhverfi
þeirra í hafinu."
Kristján sagði að skoðanir hefðu
verið skiptar á fiskveiðiráðgjöf vísinda-
manna í gegnum tíðina. „Reynsla og
þekking fiskimanna kennir þeim að
fiskgengd er mjög mismunandi og oft
greinir þá og vísindamenn á um ástand
fiskistofna. Mikilvægt er að vísinda-
menn notfæri sér reynslu og þekkingu
fiskimannanna. En því má ekki
gleyma, að reynsla fiskimanns hlýtur
ávallt að miðast við þær aðstæður sem
hann þekkir og mótast af því hvar hann
stundar veiðar og hvaða veiðarfærum
hann beitir. Heildaryfirsýn verður ein-
ungis náð með því að stunda mælingar
með skipulegum hætti allt í kringum
landið og nýta upplýsingar veiðimanna
af öllu landinu og vinna úr upplýsing-
um á skipulegan hátt. Þetta er ekki á
færi annarra en sérfræðinga sem lært
hafa til verka, og þá aðeins að þeim sé
sköpuð góð vinnuaðstaða. íslenskir út-
vegsmenn telja mikilvægt að ákvarð-
anir um aflamark byggist ávallt á
bestu vísindalegri ráðgjöf."
Kristján sagði áhyggjuefni hversu
fátt ungt fólk hefur kosið að afla sér
menntunar á sviði sjávarútvegs undan-
farin ár. „Undanfarin tvö ár hefur
Landssamband íslenskra útvegs-
manna styrkt unga vísindamenn til að
halda út í lönd og afla sér þekkingar í
fiskifræði og skyldum greinum. Því
miður hefur engin umsókn borist um
slíkan styrk á þessu ári.“
Kristján sagði að íslenskur sjávar-
útvegur væri þróttmikil grein með
gnótt tækifæra og mikla þörf fyrir fólk
með sérþekkingu. Nýja rannsókna-
skipið myndi enn auka á tækifærin og
yrði vonandi til þess að hvetja ungt fólk
til að mennta sig til hafrannsókna.
Hann sagði ennfremur að íslenskir
útvegsmenn hefðu til margra ára sýnt
skilning og lýst stuðningi við störf
Hafrannsóknastofnunar. „Slíkur
stuðningur er einstakur af hálfu hags-
munaaðila þegar litið er til annarra
þjóða. Þennan stuðning undirstrikum
við með því að greiða þann hluta af
kostnaði þessa skips sem kemur í hlut
Þróunarsjóðs, en tekjur hans koma
eingöngu frá útgerðinni. Það er einnig
einsdæmi, þegar litið er til systursam-
taka okkar í nálægum löndum, að við
höfum ráðið vísindamann til starfa fyr-
ir samtök útvegsmanna og byggjum
þannig brú milli vísindanna og atvinnu-
greinarinnar.“
Fyrir hönd íslenskra útvegsmanna
færði Kristján Hafrannsóknastofnun
og allri þjóðinni hamingjuóskir með
þetta glæsilega skip. „Gefist stund
milli stríða er gott að tengja saman nú-
tíð og þátíð með því að bregða kvik-
myndinni „Verstöðin ísland“ í mynd-
bandstækið og bið ég því skipstjórann
að þiggja hana að gjöf.“
Einhuga þjóð
Helgi Laxdal, formaður Vélstjórafé-
lags Islands, flutti ávarp fyrir hönd sjó-
manna. Hann tók undir hamingjuóskir
þeirra sem á undan töluðu. Hann sagði
Islendinga þeirrar gerðar að mjög
breytilegt væri eftir einstaklingum, fé-
lögum og fyrirtækjum, hvað þeir létu
sig varða í lífinu. „Þrátt fyrir það er ég .
sannfærður um að þegar kemur að því
að varðveita lífríkið í hafinu umhverfis
landið þá er þjóðin einhuga um að láta
sig það varða. Einfaldlega vegna þess
að hafið umhverfis landið og það sem í
því býr er okkar langstærsta auðlind.
Auðlind sem gerir þetta land byggilegt
og skilar okkur tekjum sem eru með
þeim hæstu á mann í árum.“
Hann sagði að forsenda þess að auð-
lindin væri nýtt af skynsemi og henni
skilað til næstu kynslóðar væri að
halda úti öflugum haf- og fiskirann-
sóknum með vel menntuðu og hæfu
starfsfólki sem hefði yfir að ráða þeim j
tólum og tækjum sem nútímarann-
sóknir krefðust. Aðeins á grundvelli
faglegra upplýsinga sem unnar væru í
samstarfi við sjómenn og útvegsmenn
gætu menn vænst þess að nýta auð-
lindina af skynsemi þannig að hún
héldi áfram um ókomin ár að tryggja
landsmönnum lífskjör sem væru með
þeim bestu í heiminum. v