Morgunblaðið - 19.05.2000, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 2000 5 7
Virða ber sjálfstæði
Háskóla Islands
NOKKRAR umræð-
ur fara nú fram um þá
ákvörðun viðskipta- og
hagfræðideildar Há-
skóla íslands að bjóða
svonefnt MBA-nám
sem endurmenntun og
heimta fyrir það gjald
af nemendum. Síðan
ákvörðun deildai’innar
um að bjóða námið var
kynnt í febrúar síðast-
liðnum hefur verið
unnið að því á vett-
vangi Háskóla íslands
að útfæra hana með
þeim hætti, að fram-
kvæmdin standist lög
og reglur skólans.
Ný lög um Háskóla íslands veita
honum meira sjálfstæði en áður á
öllum sviðum. Fjárhagsleg tengsl
ríkisins og skólans hafa tekið á sig
nýja og betri mynd með samningi,
sem ritað var undir í október 1999.
Ingjaldur Hannibalsson prófessor,
sem er formaður fjármálanefndar á
vegum háskólaráðs, fullyrti í tilefni
af nýlegri, norrænni ráðstefnu um
fjármögnun háskólastigsins, að
samningurinn um fjármögnun
kennslu við Háskóla íslands skipaði
skólanum í fremstu röð. Launakjör
prófessora við Háskóla íslands hafa
batnað undanfarin misseri og sömu
sögu er að segja um dósenta og
lektora. Gott samkomulag er um
það á vettvangi stjómar Lánasjóðs
íslenskra námsmanna, hvernig bæta
á hag lánþega með nýjum útlána-
reglum sjóðsins, sem taka gildi hinn
1. júní næstkomandi.
Markvisst er unnið að
því að ná samkomulagi
um að styrkja rann-
sóknaþáttinn í starfl
Háskóla íslands og
getu hans til að veita
nemendum fleiri tæki-
færi til að stunda
meistara- og doktors-
nám.
Ástæða er til að
minna á þessar stað-
reyndir, þegar rætt er
um fyrirhugað MBA-
nám við Háskóla ís-
lands, því að á pólitísk-
um vettvangi hafa tals-
menn Samfylking-
arinnar ítrekað fullyrt, að tillaga
viðskigta- og hagfræðideildar Há-
skóla íslands stafi af því, að stjóm-
völd hafi brugðist skólanum auk
þess sem ákvörðunin sé einhvers
konar áfellisdómur yfir mennta-
stefnu Sjálfstæðisflokksins, því að
illa launaðir prófessorar séu að leita
leiða til að drýgja tekjur sínar með
ofurálögum á nemendur. Er jafn-
framt gefið í skyn, að eitthvert
laumuspil af hálfu Sjálfstæðis-
flokksins ráði ferðinni hjá viðskipta-
og hagfræðideild.
Runólfur Smári Steinþórsson,
dósent við viðskipta- og hagfræði-
deild Háskóla Islands og forstöðu-
maður MBA-námsins, gerir lesend-
um Morgunblaðsins góða grein fyrir
rökunum að baki tillögu viðskipta-
og hagfræðideildar hinn 17. maí síð-
astliðinn. Þar sjá lesendur svart á
Menntun
Vilji samfylkingarmenn
Háskóla Islands vel,
segir Björn Bjarnason,
eiga þeir að virða sjálf-
stæði hans til að taka
ákvarðanir um fagleg
málefni sín og fram-
kvæma þær.
hvítu, að allar samsæriskenningar
samfylkingarmanna í þessu máli eru
úr lausi lofti gripnar. MBA-námið
er að mati Runólfs Smára nýtt
tækifæri til að efla Háskóla íslands.
Háskóli íslands á að leitast við að
styrkja stöðu sína í alþjóðlegri sam-
keppni, sem herðist jafnt og þétt.
Mestu skiptir, að hann sýni fram á
það með ótvíræðum hætti, að
ákvarðanir hans um þetta efni séu í
samræmi við lög og reglur, sem
byggjast á því, að ekki eru heimt
skólagjöld af nemendum í námi,
sem ekki flokkast undir endur-
menntun.
Vilji samfylkingarmenn Háskóla
Islands vel eiga þeir að virða sjálf-
stæði hans til að taka ákvarðanir
um fagleg málefni sín og fram-
kvæma þær.
Höfundur er menntamálaráðherra.
Björn
Bjarnason
Eru beljurnar mikil-
vægari en börnin?
MIKIÐ hefur verið rætt og ritað
á undanförnum mánuðum um
frumvarp til nýrra laga um fæðing-
ar- og foreldraorlof. Þeir sem eru á
móti þessu frumvarpi hafa haft sig
mikið í frammi og sérstaklega rætt
um hærri skattbyrði og forsjár-
hyggju vegna bindingar fæðingar-
orlofs.
Misskilningur hjá and-
stæðingum frumvarpsins
Svo virðist sem andstæðingar
frumvarpsins misskilji það að hluta
til. Þannig hefur því verið haldið
fram að réttur foreldra sé lagður að
jöfnu við skyldu þeirra til töku fæð-
ingarorlofs. Þetta er rangt, enda
vitum við öll að hvorki mæður né
Foreldraorlof
Eru menn með þessum
hrópum gegn frumvarp-
inu um fæðingarorlof
og með þögn sinni við
afgreiðslu búvörusamn-
ingsins, spyr Kristín
Pétursdóttir, aðsegja
fjármálaráðuneytis-
ins. Rétt er að það er
aukin skattbyrði.
Þetta eru hins vegar
ekki miklir fjármunir
miðað við mikilvægi
frumvarpsins og önn-
ur útgjöld ríkisins. Á
dögunum var t.a.m.
samþykktur nýr bú-
vörusamningur á Al-
þingi sem leiðir af sér
um 2,2 milljarða aukn-
ingu á ríkisútgjöldum
á hverju ári næstu sjö
árin, en þá heyrðist
lítið sem ekkert í and-
stæðingum aukinnar
skattbyrði. Eru menn
með þessum hrópum gegn frum-
varpinu um fæðingarorlof og með
þögn sinni við afgreiðslu búvöru-
samningsins að segja að beljurnar
séu mikilvægari en börnin?
Jafnrétti í raun
Það er mín skoðun að frumvarpið
muni leiða af sér jafnrétti í raun
bæði fyrir konur og karla. Með
frumvarpinu gefst körlum tækifæri
til þess að eyða þremur mánuðum
með barni sínu á fyrsta æviári þess.
Þá mun þetta jafna stöðu kvenna til
jafns við karla á vinnumarkaði svo
um munar. í dag líta
margir vinnuveitendur
á ungar konur sem
kostnaðarsama starf-
skrafta þar sem meiri
líkur eru á að þær
þurfi að vera frá vinnu
vegna barneigna. Með
nýja frumvarpinu er
verið að gera konur
samkeppnishæfari á
vinnumarkaði sem
mun skila sér í minnk-
andi launamun kynj-
anna.
Það er mjög mikil-
vægt að hver og einn
hafi frelsi og tækifæri
til að velja sér starf og
vettvang eftir því sem hugur og
hæfileikar standa til. í dag eru þær
aðstæður ekki fyrir hendi en til að
bæta úr því er brýnt að tryggt verði
að allir einstaklingar hafi, óháð
kynferði, sömu tækifæri á vinnu-
markaði og hljóti sömu laun fyrir
sambærileg störf. Frumvarpið um
fæðingarorlof, sem nú er orðið að
lögum, mun án efa greiða fyrir slík-
um tækifærum. Það er því bjartari
framtíð sem blasir við ungum
barnafjölskyldum.
Höfundur er lögfræðingur.
Kristín
Pétursdóttir
„Vitræn um-
ræða“ í Lagna-
fréttum
Morgunblaðsins
í Lagnafréttum
Fasteignablaðs Morg-
unblaðsins 9. maí sl. var
fjallað um gróðurhúsa-
áhrif og fleira undir yf-
irskriftinni „Hvaðan
kemur mengunin?"
Þar kemur meðal
annars fram að lítið hafi
„farið fyrir vitrænni
umræðu um þessi mál“.
Það kann að vera rétt,
og greinin í lagnafrétt-
um Fasteignablaðsins
dugar engan veginn til
að bæta úr því ástandi.
í greininni er sér-
staklega rætt um út-
streymi koltvísýrings.
Vissulega er koltvísýringur nauðsyn-
legur plöntum. Á hinn bóginn er hann
sjaldnast takmarkandi þáttur við
vöxt plantna. Koltvísýringur finnst í
andrúmsloftinu án tilstillis mann-
skepnunnar. Mengun af mannavöld-
um leiðir aðeins til þess að styrkur
hans eykst smátt og smátt. Því er al-
rangt að tala um mengun sem for-
sendu þess að skógrækt og land-
græðsla séu möguleg hérlendis.
En lítum nú nánar á'upphaf grein-
arinnar. Þar segir meðal annars:
„Það mætti ætla, eftir umræðum að
dæma, að við hérlendis séum að
sökkva í loftmengun og að svokölluð
gróðurhúsaáhrif séu að verða ógn-
vekjandi“. Eru þá gróðurhúsaáhrifin
bara plat? Hafa leiðtogar þjóða heims
látið draga sig á asnaeyrunum til að
búa til alþjóðlega sáttmála um eitt-
hvað sem skiptir engu máli? Hafa vís-
indamenn um allan heim gert sér leik
að því að hrella trúgjaman almúgann,
þar með talda forsvarsmenn Shell og
BP, með marklausu hjali um gróður-
húsaáhrif, sem þrátt fyrir allt geta
orðið íslenskri skógrækt og land-
græðslu til bjargar? Hafa mennimir
ekki lesið lagnafréttir Morgunblaðs-
ins til að fá smjörþefinn af „vitrænni
umræðu"? Gróðurhúsaáhiifin felast
ekki bara í hærri styrk koltvísýrings í
andrúmsloftinu. Ef ekkert annað
héngi á spýtunni gætum við andað ró-
lega.
Og ef við horfum á þennan eina
þátt án samhengis við aðra, erum við
örugglega ekki að „kryfja nokkurt
mál“, eins og það er orðað í lagna-
fréttum Morgunblaðsins. Líklega
væri nærtækara að tala um að
„rispa“.
í þessu sem öðra verðum við að
reyna að sjá samhengi hlutanna.
Aukning á styrk koltvísýrings í and-
rúmsloftinu um nokkra hundraðs-
hluta, er ef til vill ekki ein og sér „ógn-
vekjandi" fyrii- okkur íslendinga. Ef
til vill er sú hækkun hitastigs um
u.þ.b. 2°C, sem spáð hefur verið fram
til ársins 2100, það ekki heldur, þó að
við getum reyndar ekkert séð fyrir
um hver áhrifin yrðu.
Sjálfsagt væri miklu
verra að hitastigið
lækkaði um 10°C. Það
gæti alveg eins gerst,
því að spáin um +2°C á
við heimsmeðaltalið. Á
sumum svæðum má
vænta mun meiri hækk-
unar, en annars staðar
gætu gróðurhúsaáhrifin
leitt til veralegrar
lækkunar.
Hækkun yfirborðs
sjávar um u.þ.b. 50 cm
kæmi sér öllu verr, og
enn verr ef hækkunin
yrði 95 cm eins og
svartsýnni spár gera
ráð fyrir. Reyndar yrði þessi hækkun
ekld endilega vegna bráðnunar
Grænlandsjökuls eða heimskautaíss- ”
ins. Ef til vjll hefur hitaþensla heims-
hafanna meira að segja í þessu sam-
Gróðurhúsaáhrifin
Hafa vísindamenn gert
sér leik að því, spyr
Stefán Gíslason, að
hrella fólk með mark-
lausu hjali um gróður- ^
húsaáhrif, sem þó
gætu orðið íslenskri
skógrækt og land-
græðslu til bjargar?
bandi. En það er sama hvaðan gott
kemur, ekki satt, bara ef umræðan er
„vitræn".
Breytingar á úrkomu gætu líka
orðið Islendingum til leiðinda, hvort
sem um yrði að ræða mikla aukningu
eða mikla minnkun. Þó er breytt tíðni
óveðra og fellibylja vissulega meira
áhyggjuefni. Stórviðri hafa löngurn
verið okkur til ama, og ekld verða þau*
minna „ógnvekjandi" ef yfirborð sjáv-
ar hækkar til muna.
En vísindamenn hafa bollalagt um
fleira en það sem hér hefur verið talið.
Þannig telja menn að gróðurhúsa-
áhrifin muni hugsanlega hafa í för
með sér skyndilegar breytingar á
loftslagi, svo sem breytingar á haf-
straumum. Ef þessi „fyrirlitnu efni“,
þ.e.a.s. koltvísýringui' og kolsýringur,
verða til þess að Golfstraumurinn yf-
irgefur Islandsstrendur, þá er hætt
við því að lítið verði úr skógrækt og
landgræðslu á íslandi.
Höfundur er umhverfissljómunar-
fræðingur (M.Sc.) og verkefnisstjóri
Staðardagskrár 21 á Islandi.
Stefán
Gíslason
<ofi r^jyítarnin
^sockriOi tj Anótpkin
að beljurnar séu mikil-
vægari en börnin?
feður eru skyldug til að taka fæð-
ingarorlof, heldur er það valkvætt
frelsi hvers og eins hvort hann tek-
ur sér slíkt orlof.
Andstæðingar frumvarpsins hafa
einnig rætt mikið um þá auknu
skattbyrði sem leggjast mun á
landsmenn vegna frumvarpsins.
Áætluð heildarútgjöld vegna þessa
munu vera á bilinu 1,2-1,5 milljarð-
ar á ári samkvæmt upplýsingum
ÁCO
APOTtKSNB 00MP08ITA
20% kyn ningarafsláttu r í:
Lyf & hellsu Krlnglunnl í dag frá 14-17
Hversdagslína ACO er nútimateg lína sem mætir öltum
grunnþörfum þínum til aö viðhatda hetlbrigðri húð andlits,
líkama, handa og fóta. ACO notar hráefni sem valda ekki
ofnæmi og í flestum titvikum er hægt að vetja á milli húðvara
með eða án ilmefna.
20% kynningarafsláttur á Hversdagslinunni frá ACO