Morgunblaðið - 19.05.2000, Blaðsíða 44

44 FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Menning
óhófsins
Hófleysið, sem einkennir þessi hátíðar-
höld, er hirtingarform sama menning-
arskortsins og mótar„neysluœðið“.
Tölumar verða sífellt
ógnvænlegri. Þeir,
sem muna hörmungar
íslenskrar efnahags-
stjómunar, hverfa í
huganum aftur í tímann, þegar sí-
fellt bámst nýjar og skelfilegri töl-
ur. Þá var það verðbólgan, sem
æddi áfram stjómlaust, þannig að
ráðlegast var að eyða öllu, áður en
peningamiryrðu verðlausir. Nú
era það skuldir heimilanna, sem
þenjast út líkt og verðbólgupúkinn
forðum, með tilheyrandi við-
skiptahalla við útlönd.
Islendingar munu vera á
„neyslufylleríi".
Gáfaðir menn og vel menntir
segja að „neysluæði" hafi gripið ís-
lensku þjóðina. Afleiðingamar
verði skelfilegar; sumir ganga svo
langt að spá því að „hrun íslenska
hagkerfisins“ sé skammt undan.
Hagfræðingar og talsmenn at-
vinnulífsins gagnrýna stjómvöld
íyrir að grípa ekki til neinna þeirra
aðgerða, sem fallnar séu til að
stöðva
VIÐHORF
Eftir Asgeir
Sverrisson
„neyslufyll-
eríið“ og koma
viti íyrir al-
menning.
Ætla mætti að þessir ágætu
fræðimenn hefðu eytt stærstum
hluta ævi sinnar fjarri fóstuijörð-
inni.
„Neysluæði" hefur einkennt
samfélag Islendinga áram saman.
Margir halda því fram að djúp-
stæða efnishyggju landsmanna
megi rekja til ára seinni heims-
styijaldarinnar þegar útlendir
peningar tóku að streyma um hag-
kerfið. Líkt og framandi menningu
hafi verið þröngvað upp á ýmsar
frambyggjaþjóðir með skelfileg-
um afleiðingum hafi íslendingar
einfaldlega ekki fengið höndlað
þetta mikla stökk.
„Neysluæði" íslendinga kann
að eiga sér sögulegar skýringar en
mestu skiptir að í því birtist vera-
leikasýn þjóðarinnar. Sú sýn til
heimsins mótast aftur á móti af
mörgum þáttum, m.a. af sérlega
fjandsamlegu loftslagi sem kallar
á mikla inniveru með margvísleg-
um afleiðingum fyrir þjóðlíf, efna-
hag, verðmætamat og sálarheill.
Akveðin efnishyggja fylgir því
óhjákvæmilega búsetu við svo erf-
ið skilyrði.
Erfiðara er að greina nákvæm-
lega hvenær og af hvers konar
völdum neysluhyggjan verður
gjörsamlega stjómlaus. Hvað er
það, sem fær umtalsverðan hluta
almennings til að steypa sér í óvið-
ráðanlegar neysluskuldir? Hvers
vegna skilja íslendingar sig frá
flestum þeim þjóðum, sem teljast
þróaðar, að þessu leyti?
Með hvaða hætti verður menn-
ingarleysi hinnar hamslausu
neyslu skýrt á íslandi?
Við hæfi er að horfa til stjóm-
valda og framgöngu þeirra, þegar
þess er freistað að bregða ljósi á
þetta ástand, sem svo margir hafa
áhyggjur af. Hvaða fyrirhyggja og
verðmætamat felst í meðferð
stjómvalda á almannafé? Hvaða
forgangsröðun birtist í þeim
ákvörðunum sem teknar era um
útgjöld? Hvert er það fordæmi
sem ráðamenn skapa? Hvaða
„skilaboðum er komið á framfæri"
eins og sagt er á máli nútímans?
Innan ekki langs tíma munu
menn reka upp stór augu á ís-
landi. Þegar reikningar vegna
landafundahátíðarhalda, kristni-
tökuhátíðar, menningarhátíða og
-kynninga heima og erlendis liggja
fyrir verður spurt hvemig það gat
gerst, að milljörðum króna væri
varið í þessu skyni.
Islenskir ráðamenn hafa sumsé
einnig verið á óvenju heiftarlegu
„neyslufylleríi" þótt ólíkt al-
þýðufólki eyði þeir annarra manna
peningum. Og því fer víðs fjarri að
af þeim sé rannið.
Hvers vegna ætti almenningur í
þessu landi að taka þá, sem
stjóma, hátíðlega, þegar þeir
hvetja tfl aukins spamaðar? Hvers
vegna ætti alþýða manna að draga
úr neyslu sinni þegar fréttir fjöl-
miðla í landinu snúast flestar um
linnulaust fjárstreymi úr rfldssjóði
og þátttöku fyrirmenna í upp-
skrúfuðum og innihaldslausum há-
tíðum heima og erlendis? Hvers
vegna á almenningur t.a.m. að ef-
ast um réttmæti þess að fjár-
magna sumarleyfi erlendis með
rándýram lántökum þegar mökk-
ur fólks dvelst stóran hluta ársins í
útlöndum vegna land- og menn-
ingarkynninga af ýmsum toga á
kostnað skattborgaranna?
Hófleysið, sem einkennir þessar
hátíðir menningar og kristni, er
birtingarform sama menningar-
skortsins og mótar íslenska
„neysluæðið".
Meðferð stjómvalda á fjármun-
um almennings er jafnan til marks
um þá forgangsröðun, sem ákveð-
in hefur verið á hveijum tíma. í
henni birtist m.a. veraldarsýn for-
ustumanna þjóðarinnar og skiln-
ingur þeirra á siðrænum grand-
velli stjórnmála.
Heldui' einsleitur hópur ís-
lenskra valdsmanna hefur ekki séð
ástæðu til að breyta þeirri for-
gangsröðun að nokkra marki.
Kröfur um nýja forgangsröðun í
útgjöldum stjómvalda era raunar
yfirleitt hundsaðar, líkt og fram
kom glögglega í grein, er birtist í
Morgunblaðinu 16. þessa mánaðar
eftir Ólaf Ólafsson, fyrrum land-
lækni og formann Félags eldri
borgara í Reykjavík og nágrenni.
Þar fjallar Ólafur Ólafsson um þá
forgangsröðun, sem birst hefur í
framkomu við eldra fólk í þessu
landi á síðustu áram og virðist þá
engu skipta hverjir fara fyrir
menningarþjóðinni einstöku. í
þessari grein, sem er þvflíkur
áfellisdómur yfir núverandi og
íyrrverandi ráðamönnum, að
skömm þeirra ætti að vera yfir-
þyrmandi, segir m.a: „En við
bjuggumst við betri og sanngjarn-
ari afgreiðslu frá því miðaldra fólki
er tók við góðu búi af okkur og sit-
ur nú við stjómvölinn. Allar götur
reiknuðum við með því, að okkur
yrði ekki sýnd lítilsvirðing og yfir-
gangur. Svo lengi lærir sem lifir.“
Þessj er sú mynd, sem blasir við
fólki á Islandi. Virðingar- og
smekkleysi einkennir meðferð á
opinberam fjármunum. Tilbún-
ingi, ásýnd og yfirborði er haldið á
lofti í stað inntaks og veraleika.
Menningarlaus sýndarmennska,
upphafning hégómans og grát-
brosleg þjóðremba hefur breyst í
stórútgerð, sem rekin er á kostnað
almennings. Á sama tíma sér eldra
fólk á Islandi sig tilneytt til að
kvarta á opinberam vettvangi
undan þeini lítilsvirðingu, sem
ráðamenn sýna því.
í öðram löndum er framkoma
við eldra fólk höfð til marks um
menningarstig einstaklinga og
þjóða.
Á Islandi er „neyslustigið" eitt
mælanlegt.
MINNINGAR
INGIGESTS
SVEINSSON
+ Ingi Gests Sveins-
son fæddist í
Reykjavík 4. nóvem-
ber 1919. Hann lést
12. maí siðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Sveinn Helgason, f.
22. apríl 1890 á Ket-
ilsstöðum, Kjalarnesi
yfirprentari í prent-
smiðjumii Gutenberg
og kona hans Björg
Sigríður Þórðardótt-
ir, f. 15. nóvember
1890 í Sperlahlíð Arn-
arfirði. Þeirra börn
voru: 1) Sóiey, dó ný-
fædd. 2) Margrét, f. 16.12. 1913,
látin. 3) Helgi Kalman, f. 14.1.
1916, látinn. 4) Ingi Gests, f. 4.11.
1919, sem nú er kvaddur. 5) Guð-
laug Helga, f. 26.9.1929.
Árið 1941 kvæntist Ingi Guðrúnu
Gfcladóttur, f. 26.12. 1918, d. 17.2.
1988. Foreldrar hennar voru Gísli
Ólafsson, skáld frá Eiríksstöðum, f.
2.1. 1885 og Jakobina Þorleifsdótt-
ir, f. 28.6. 1890. Systkini Guðrúnar
voru: Ólafur, f. 16.3.1916, látinn og
Hulda, f. 8.8.1913, látin.
Ingi og Guðrún skildu.
Böm Inga og Guðrúnar eru: 1)
Jakobúia, f. 1.2. 1942, maki Erling-
ur Lúðvíksson, þau eiga þijú böm.
2) Sveinn, f. 3.1. 1947, maki Bima
Ólafsdóttur. Böm hans af fyrri
hjónaböndum era fimm, eitt er Iát-
ið. Böm Bimu af fyrra hjónabandi
era þijú. 3) Gylfí, f. 16.5.1949, hann
á þrjú böm. 4) Bjöm, f. 30.11.1950,
maki Elísabeth du Pond, þau eiga
eitt bam. Bjöm á eitt bam frá fyrra
hjónabandi og Eh'sabet tvö böm.
Eftirlifandi eiginkona Inga er
Lilja Eygló Karlsdóttir, f. 29.10.
1921. Foreldrar hennar voru Karl
Jónsson og Guðrún Eyjólfsdóttir.
Systur Lilju era Sigriður, Ingi-
gerður og Ingibjörg. Lilja á fimm
böm frá fyrra hjónabandi: 1)
Ragna Gísladóttir, f. 27.7. 1942,
maki: Bryngeir Vattnes þau eiga
þijú börn. 2) Karl Gíslason, f. 10.4.
Elsku pabbi minn. Mig langar með
nokkram orðum að kveðja þig og
þakka þér fyrir allt sem þú hefur gef-
ið og kennt mér. Þú varst sem klettur
í lífi mínu, stór og sterkur og barst
höfuðið hátt, alltaf traustur og trygg-
ur. Þú hafðir ekkert mörg orð um
hversdagslega hluti, hugsaðir þeim
mun meira um lífið og tilverana á
heimsvísu. Þú fylgdist alltaf vel með
öllum stjómmálum hér heima og úti í
hinum „stóra heimi“.
Ekki varst þú gamall þegar þú
fórst að sendast hjá Johnson & Kaab-
er á reiðhjóli með grind framan á og
þú fórst að læra morse aðeins 13 ára
gamall og grúska í radíóblöðum tfl að
geta búið til tæki svo þú gætir haft
sambönd úti í himingeimnum, þú
hugsaðir alltaf hátt og stórt. Þú lagðir
það einnig á þig að læra tungumál svo
þú gætir sinnt áhugamálunum.
Skátahreyfingin átti einnig hug
þinn á yngri áram og með þeim fórst
þú einnig að kanna heiminn. Þú fórst
einnig ungur að árum að iðka sund-
íþróttina þótt það yrði að æfa í sjón-
um til að byrja með. Og mikið fannst
manni kassinn flottur sem þú áttir
með öllum verðlaunapeningunum.
En þú varst ekki að hafa hátt um
afrekin. Ég man hvað þér þótti mikið
vænt um systkini þín og saknaðir allt-
af mikið Helga Kalman bróður þíns
sem var þremur áram eldri og dó að-
eins átta ára gamall úr heilabólgu,
hann var yndislegur lítill drengur sem
var í huga þínum allt til enda. Eg man
hvað þér þótti alltaf gaman að gefa.
Þú fórst nú ansi margar ferðimar til
útlanda, hafðir komið í nær allar
heimsálfumar og alltaf komst þú með
gjafir handa þínum nánustu.
Elsku pabbi minn, ég mun sakna
þfn mikið en þú munt alltaf verða í
huga mínum sem kletturinn og ég veit
að þú ert aðeins lagður af stað í hinstu
ferðina og búinn að hitta alla ættingj-
ana og vinina og að þér líður vel og að
við hittumst aftur.
Jakobúia Ingadóttir.
1944, maki María
Einarsdóttir þau
eiga tvö börn. 3) Ól-
afur Gi'slason, f. 10.3.
1946, maki: Sigur-
björg Þorleifsdóttir
þau eiga fimm börn,
Ólafur átti eitt bam
áður. 4) Jón Gunnar
Gíslason, f. 8.4. 1956,
maki Margrét Árna-
dóttir, þau eiga þijú
börn. 5) Gísli Gísla-
son, f. 16.6. 1957,
maki: Anna Haukdal
þau eiga fjögur böm.
Árið 1941 lauk
Ingi námi i' rennismíði frá
Landssmiðjunni í Reykjavfk,
meistararéttindi í vélvirkjun- og bif-
vélavirkjun hlaut hann síðar. 1945-
1947 sá hann um byggingu slippsins
á Neskaupstað. 1948 gerðist hann
verkstæðisformaður á vélaverk-
stæði Kaupfélags Skagfirðinga og
vann hann þar til ársins 1958 er
hann stofnaði eigið verkstæði.
Ingi kenndi eðlis- og efnafræði
við Iðnskólann á Sauðárkróki um
tíma. Árið 1963 var Ingi vélsijóri á
Hamrafellinu. 1964-1966 vann
Ingi við Búrfellsvikjum. 1967 hóf
Ingi störf hjá Islenska álfélaginu
er það hóf göngu súia og vann þar
sem verkstæðisformaður á far-
tækjaverkstæðinu allt til ársins
1989 er hann hætti störfum sökum
aldurs. Á yngri áram var Ingi einn
af bestu sundmönnum Islands. Ingi
tók mikinn þátt í skátastarfi sem
unglingur og ungur maður. Sótti
skátamót heima og erlendis. Árum
saman tók Ingi virkan þátt í Róta-
rýstarfí á Sauðárkróki. Aðal-
áhugamál Inga vora radíósam-
skipti sem hann var virkur í frá
yngri árum. Hann hafði náð sam-
bandi við öll lönd þegar hann
hætti. Ingi var heiðursfélagi í ís-
lenska radíóamatörafélaginu.
Útför Inga fer fram frá Fríkirkj-
unni í Hafnarfirði í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Ingi Gests Sveinsson fæddist í
Reykjavík 4. nóvember 1919. Foreldr-
ar hans vora Sveinn Helgason prentari
og Björg Þórðardóttir. Ingi var næst-
yngstur fjögurra systkina en eldri
bróður sinn missti hann í æsku og
mátti merkja, að allt sitt líf saknaði
hann Helga. Ingi byrjaði að keppa í
sundi ungur að árum og sagði hann
mér að súi fyrsta keppni hefði verið í
Örfirisey 1932. Ingi tók þátt í sínu síð-
asta móti árið 1944 og setti hann tugi
íslandsmeta á sundferli sínum. Ingi
varð snemma hugfanginn af radíóam-
atöram, og sinnti þessu áhugamáli sínu
nánast allt sitt líf meðan heilsa entist,
enda uppskar hann ríkulega, hlaut mn-
lendar og erlendar viðurkenningar,
enda eini íslendingurinn og einn ör-
fárra manna í heiminum, sem hefur
komið á staðfestu radíósambandi við öll
lönd veraldarinnar. Fyrir nokkram ár-
um sagði hann mér að fall jámtjaldsins
hefði bjargað þessu, þar hefði hann átt
eftir nokkur lönd þar á meðal Albaníu,
sem var alveg lokað þar til jámljaldið
féll.
Ingi lærði rennismíði og einnig vél-
virkjun og bifvélavirkjun. Hann starf-
aði við störf tengd þessum iðngreinum
aUt sitt líf. Hann starfaði við dráttar-
brautina í Neskaupstað, hjá Kaupfé-
lagi Skagfirðinga á Sauðárkróki, rak
srna eigin smiðju þar, vann við bygg-
úigu Búrfellsvirkjunar, en síðustu 20
árin starfaði Ingi sem verkstjóri hjá ís-
lenska álfélagmu. Þar voru Inga falin
ýmis sérverkefni, m.a. starfaði hann
um tíma á vegum móðurfyrirtækis IS-
AL, í Suður-Afríku og niður við Persa-
flóa.
Ingi var ákaflega dulur maður og
flíkaði nánast aldrei tilfinningum sín-
um við böm sín, samstarfsmenn eða
aðra. Þrátt fyrir þetta hafa samstarfs-
menn hans til fjölda ára sagt mér að
fáa yfirmenn hafi þeir þekkt sem hafi
haft betri skilning á mannlegum þátt-
um, og verið raunbetri að leysa úr
vandamálum, ef til hans var leitað.
Ingi dvaldi síðustu mánuðina á
hjúkranarheúnilinu Holtsbúð í
Garðabæ, þar naut hann umönnunar
góðs starfsfólks, einnig naut hann
ástúðar og hlýju eigmkonu sinnar,
Lilju Karlsdóttur, sem dvaldi lang-
túnum saman hjá honum er heilsu
hans tók að hraka.
Mig langar að kveðja þig, pabbi
minn, með þessum ljóðlínum.
Hvarégferumæviárm
aldrei gleymi ég þér.
Þegar hjartans svíða sárin
sælþínminninger.
Þótt ég heyri ei óm af orðum
ógni fjarlægðin.
Eg veit þú leiðir Ikt og forðum
litladrengmnþinn.
(Gísli Ólafsson.)
Sveinn Ingason.
Sásemeftirlifir
deyrþeimsemdeyr
enhinndánilifir
íhjartaogminni
mannaerhanssakna
Þeireruhimnarmr
honumyfir.
(Hannes Pét.)
Sendum öllum ættingjum ogvmurn
dýpstu samúðarkveðju.
Guðrún Birna
Gylfadóttir og fjölskylda.
Kveðja frá íslenskum
radíóamatörum
Merki Inga Sveinssonar, TF3SV,
hins mikla aldna öðlings okkar radíó-
amatöra, er hljóðnað á okkar bylgju-
lengdum. Ingi Sveinsson var heiðurs-
félagi Islenskra radíóamatöra, IRA.
Hann var um árabil í hópi okkar bestu
DX-manna og náði æðstu alþjóðlegu
viðurkennmgunni „DXCC Honor
Roll“ og var fremstur okkar á þeún
vettvangi.
Hann fékk áhugann 13 ára og lærði
þá mors hjá Gísla Ólafssyni loft-
skeytamanni, fór að ná sér í túnarit og
byggja tæki næstu árin. Hann mun
hafa verið virkur fyrir stríð, en 1943
flyst hann úr Reykjavík til Norðfjarð-
ar og þaðan til Sauðárkróks árið 1947.
Þar byggði hann fyrstur íslenskra
radíóamatöra loftnetstum með
snúanlegu stefnuvirku loftneti. Á
Sauðárkróki var hann virkur, með
heúnasmíðuð tæki eingöngu, eúikum
á árunum 1951-1956 undir kallmerk-
úiu TF5SV. Hann flyst aftur suður
1963, en um 1970-1971 gengur hann
til liðs við félagið og verður virkur aft-
ur, nú undir kallmerkinu TF3SV.
Fljótlega gnæfði endurbættur
loftnetsturninn hans yfir Hafnarfirði,
eða þar til hann flutti í Garðabæ, en
þá gaf hann félaginu tuminn.
Hann hafði meira gaman af morsi,
fannst það skemmtilegra og persónu-
legra. I upphafi, þegar hann var að
læra mors, tók hann á móti því ómót-
uðu. Hann notaði í þrjú ár viðtæki án
„beat oscillators," og sagðist í gegn-
um þá þjálfun ekki hafa átt í neinum
vandræðum eftir það.
Þjálfunin í hinum knappa en hnitm-
iðaða talsmáta morsins mótar með
vissum hætti hugsun og tjáningu í þá
vera að segja frekar það sem segja
þarf án óþarfa málskrúðs. E.t.v. átti
þetta þátt í að kjami hvers máls sem
hann tjáði sig um kom fram í skýrum
og skemmtilegum dráttum, settum
fram á hógværan og hnitmiðaðan hátt,
sem alltaf hitti í mark.
Við sem fylgdumst með Inga í loftúiu
tókum eftir hans íþróttamannslegu
framkomu í loftúiu og að hann var alltaf
með einn „stóran“ á hinum endanum.
Hvemig hann fór að þessu var okkur
hinum aðdáunar- og undrunarefni.
Nota eyrun rétt, hlusta meúa, kalla
minna og á réttum tíma, þekkja skil-
yrðin og vera með góð loftnet. Þetta
kunni Ingi öðram betur. Alltaf var
hann reiðubúinn að miðla okkur hinum
af reynslu súini og þekkingu í þessum
efhum, hvetja okkur hina og ryðja
brautína.
Við sem urðum þeúrar gæfú aðnjót-
andi að kynnast heiðursmanninum
Inga Sveinssyni munum aldrei gleyma
þeirri hugljómun sem hann veitti okkur
og þeúri íyrúmynd sem hann var okk-
ur.
íslenskú radíóamatörai- senda
aðstandendum Inga Sveinssonar
innilegar samúðarkveðjur.
Kristján Benediktsson, TF3KB.