Morgunblaðið - 15.07.2000, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ n 1! ] LAUGARDAGUR 15. JULI2000 27

1
Rannsókn á reykingrim táninga
Þurfa hjálp
við að hætta
New York. Reuters.
MARGT reykingafólk á táningsaldri
reynir að hætta að reykja en tekst
það yfirleitt ekki fyrr en það er
komið yfir þrítugt, að því er banda-
rískir vísindamenn greina frá. „Við
sautján ára aldur hefur annar hver
reykingamaður reynt að hætta en
ekki tekist, tveir af hverjum þremur
sjá eftir að hafa byrjað og hátt í 40%
segjast hafa áhuga á einhvers konar
meðferð við tóbaksfíkn," segja vís-
indamennirnir í nýjasta hefti Journ-
al of the American Academy of
Child Adolescent Psychiatry.
Segja þeir að reykingafólk á tán-
ingsaldri kunni að þurfa á að halda
sérsniðinni meðferð til þess að
hjálpa því að hætta. Rannsóknin var
gerð á vegum bandarískrar rann-
sóknarstofnunar um fíkniefnavanda.
Er niðurstaða vísindamannanna sú,
að meira þurfi að gera til þess að
komast að raun um hvers vegna tán-
ingar byrji að reykja og finna leiðir
sem henti þeim til að hætta.
Könnun meðal 18 ára reykinga-
fólks sem vildi hætta leiddi í ljós að
helstu ástæður þess að það vildi
losna við fíknina voru þessar: Kostn-
aður (52%), heilsa (52%), líkams-
ástand (27%), óviðunandi eða slæm
ímynd (16%) eða félagslegur þrýst-
ingur (11%).
Ekki kemur á óvart að jafningja-
þrýstingur er sterkur áhrifavaldur
að reykingum unglinga, sérstaklega
þeirra sem eru á menntaskólaaldri.
Síðan ráða þættir á borð við reyk-
ingar foreldra og misklíð innan fjöl-
skyldu miklu um það hvort ungling-
ar fara að reykja reglulega. Könnun
meðal 11-13 ára barna sýndi fram á,
að a.m.k. annað foreldri 75% þeirra,
sem reyktu, var reykingamaður.
Þá kemur í ljós, að því fyrr sem
börn byrja að reykja því alvarlegri
Associated Press
Hjálpar þurfi?
verður nikótínfíkn þeirra. Tíðni
reykinga meðal unglinga færist í
vöxt. Rúmlega 36% menntaskóla-
nema í Bandaríkjunum reyktu 1997,
en 1991 var hlutfallið 27,5%.
Vísindamennimir segja að „brýna
nauðsyn“ beri til að gera frekari
rannsóknir, og einnig tilraunir með
lyf. Annars muni reykingar halda
áfram að vera aðlaðandi fyrir ungl-
inga og hafa alvarlegar afleiðingar í
för með sér.
TENGLAR
reyklausis
fþróttaiðkun ungmenna
Börn dreifi kröftunum
e New York Tiraes Syndicate.
BÖRNUM sem stunda íþróttir er
ráðlagt að dreifa kröftum sínum á
margar greinar fremur en að leggja
alla áherslu á eina og æfa sig í henni
daginn út og daginn inn. Kemur þetta
fram í yfirlýsingu sérfræðinga í júlí-
hefti læknaritsins Pediatrics.
Er barnalæknum ráðlagt að fylgj-
ast náið með bömum sem æfa sig ein-
göngu í einni íþrótt, t.d. sundi, skauta-
dansi, frjálsum íþróttum eða tennis.
Segja sérfræðingar að slíkt geti leitt
til líkamlegs og andlegs útbruna.
I yfirlýsingu frá Bamalæknaaka-
demíu Bandaríkjanna (AAP) eru enn
fremur lagðar fram leiðbeiningar fyr-
ir lækna um hvemig best sé að bregð-
ast við hugsanlegum vandamálum er
fylgi í kjölfar strangra æfinga bama í
einni íþrótt. Segir dr. Thomas Rowl-
and, meðlimur í AAP, að böm séu far-
in að stunda stranga þjálfun of
snemma.
Ungu íþróttafólki sem sérhæfi sig í
einni íþrótt sé hættara við meiðslum
og styttri keppnisferli. Til dæmis
verði þeir er æfi sund líka að stunda
lyftingar, og frjálsíþróttafólk kunni
að njóta góðs af þolþjálfun.
En andlega hiiðin er ef til vill sú
mikilvægasta, að sögn Rowlands.
„Það er ekki gott að sex, sjö, átta eða
níu ára böm tengi eigið ágæti við það
hversu vel þau standa sig.“ Þá geti
þátttaka foreldra verið tvíeggjað
sverð. „Það er þó margt gott að segja
um þátttöku foreldra, svo þetta er
Ýmsir hafa áhyggjur af því að
margt bamungt íþróttafólk
gangist undir of stranga þjálfun.
málum blandið."
Enn fremur nefnir hann að ólíklegt
megi telja að það stuðli að góðum
þroska að böm eyði miklum tíma án
samskipta við önnur böm og fjarri
skólabókum.
TENGLAR
Reuters
Efni í eplum
sögð sporna við
krabbameini
The New York Times.
EPLI innihalda efni, sem geta
hugsanlega hindrað krabbamein, ef
marka má rannsókn sem birt hefur
verið í tímaritinu Nature. Ekki er
þó vitað hvaða efni þetta era ná-
kvæmlega.
Vísindamenn við Cornell-háskóla
í New York segja í grein í Nature
að í eplum séu efni, sem hafi hindr-
að vöxt ristil- og lifraræxlisframna
sem ræktaðar vora á rannsóknar-
stofu.
Enginn vafi leikur á hollustu
ávaxta og grænmetis en vísinda-
menn vilja einangra heilnæmu efnin
til að geta þróað ný fæðubótarefni.
Rui Hai Liu, aðstoðarprófessor í
matvælafræðum og eiturefnafræði
við Cornell-háskóla, segir líklegt að
jurtaefni, svo sem flavónóíðar og
pólýfenól, hægi á oxun, þ.e. teng-
ingu efna við súrefni, og sporni við
vexti krabbameinsframna. Slík and-
oxunarefni dragi úr áhrifum sindur-
efna, skaðlegra súrefnissameinda
sem stuðla að framu- og vefja-
skemmdum, en þær geta leitt til
krabbameins.
Liu segir að blanda þessara efna
í eplaþykkni hafi dregið úr vexti
krabbameinsframna. Eplaþykkni
hafi verið sameinað krabbameins-
framum úr ristli manna og framu-
vöxturinn hafi minnkað um 43%
þegar þykknið innihélt eplahýði, en
um 29% þegar hýði var ekki notað.
Þegar sama tilraun var gerð á
lifrarkrabbameinsframum minnk-
aði framuvöxturinn um 57% með
eplahýðinu, en um 40% án hýðisins.
Vísindamennirnir komust einnig
að þeirri niðurstöðu að 100 grömm
af eplum hefðu sömu andoxunar-
áhrif í líkamanum og 1.500 millí-
grömm af c-vítamíni. „Ég mæli þó
með að fólk fái þessi efni úr ávöxt-
um og grænmeti, ekki töflum,“
sagði Liu.
En er öraggt að efni sem tefja
eða hindra oxun séu vörn gegn
krabbameini? Bandara Reddy,
sérfræðingur í manneldisfræði og
krabbamyndun við bandarísku
heilbrigðisstofnunina (AHF) í Val-
halla í New York, segir að ekki sé
enn vitað með vissu hvaða efni hafi
þessi áhrif á krabbameinsfrumurn-
ar.
„I þessari rannsókn er ekki brot-
ið til mergjar hvort þessi áhrif séu
vegna andoxunarefna eða annarra
þátta,“ sagði Reddy. „Rannsóknin
sýnir að meðhöndlun krabbameins-
framna með þessu þykkni stöðvar
eða hindrar framuæxlunina. Hún
sýnir ekki að þetta gerist aðeins
vegna andoxunaráhrifa. Aðrir þætt-
ir tengjast þessu.“
Liu viðurkennir að hann viti ekki
enn hvaða jurtaefni spomi við vexti
æxlisfrumna.
Sólþurrkaðir tómatar
MONTftMNI
Hámarks gcebi, einstakt hragð
Góðir með gríllmat!
Dreifing Heilsa ehf • sími 533 3232
Börn og íþróttameiðsli:
www.hands-on
heoling. com/children.htm
,/lfrnœlisþakkir
Þakka af alhug heillaóskir og gjafir á afmœlis-
degi mínum 4. júlí síðastliðinn.
Oddgeir frá Tungu.
Veiöivesti
k og töskur
ussmm

SKAPAEININGAR
KIHSUBERJAVIÐUR
BEYKI
(Hurðlr og ■kúHur)
BLÁR, QRÆNN, VANILLA, HLYNUR,
BEYKI OQ KIRSUBERJAVIÐUR
Margvíslegir
uppröðunarmöguleihar
HLYNUR
' 1.80(1-
TM - HÚSGÖGN
Síðumúla 30 -Sími 568 6822
- cevintyri lihust

tud. 10:00-20«