Morgunblaðið - 15.07.2000, Blaðsíða 54

-54 LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
Islensk talsetmng teiknimyndarinnar Titan A.E.
VEISLA ÞEGAR
VARIRNAR HVERFA
, m m £0: m MM ***
crnrnmmmmim'mwmmit
Chuck Mitchell er staddur hér á landi til að
hafa yfírumsjón með talsetningu teikni-
myndarinnar stóru Titan A.E. Skarphéðiim
Guðmtmdsson truflaði hann frá tökkunum
og komst m.a. að því að hann hafði yfír-
umsjón með rússneskri talsetningu á fyrsta
hluta Stjörnustríðsmyndanna.
,;ÁSTÆÐAN fyrir veru minni hér á
íslandi er sú að 20th Century Fox
réð mig til þess að hafa yfirumsjón
með íslenskri talsetningu myndar
sinnar Titan A.E., “ segir Chuck Mi-
tchell. Hann er fremur smávaxinn og
snaggaralegur maður á velli, krúnu-
rakaður með þriggja daga skugga í
kinnum. Glaðlegur og kurteis í meira
> lagi býður hann blaðamanni sæti á
heimavelli sínum hljóðverinu framan
við sæg af óteljandi tökkum sem
hann þekkir vafalaust jafn vel til og
lófa sinna. Það er kærkomið matar-
hlé hjá talsetjurum í Stúdíói Sýrlandi
- ein og hálf vika að baki og örfáir
dagar í að verkinu ljúki. „Þetta hefur
gengið eins og í sögu enda íslensku
talsetjararnir miklir fagmenn, koma
vel undirbúnir í hljóðverið og ráðast
á verkið af miklum eldmóð. Oft á tíð-
um tekur verk sem þetta einar fjórar
y vikur þannig að við erum vel á undan
áætlun."
Raddbræðurnir Hilmir
Snær og Matt Damon
Titan A.E. er vitræn teiknimynd
fyrir eldri börn og fullorðna sem
fjallar um æsilega baráttu milli góðs
og ills í himingeimi framtíðarinnar.
Ungur ofurhugi er eina von mann-
kynsins og til þess að koma því til
bjargar þarf hann að vera á undan
óvinveittum geimverum að hafa upp
á földu jarðskipi. Það er fríður hópur
stórstjama sem Ijáð hefur persónum
rödd sína í upprunalegri útgáfu
myndarinnar. Matt Damon talar fyr-
ir ofurhugann en kvenhetjan talar
með silkimjúkri röddu fyrrverandi
barnastjörnunnar Drew Barrymore.
Aðrir sem koma við sögu eru síðan
Bill Pullman, Nathan Lane og
rapparinn fornfrægi með striga-
röddina Tone Loc.
Það er orðinn siður þegar betri
teiknimyndir berast í kvikmyndahús
hérlendis að talsetja þær á okkar
ástkæra ylhýra og þykja íslendingar
orðnir nokkuð lunknir við þá iðjuna,
sérstaklega ef litið er til okkar litlu
talsetningarhefðar. Það eru líka eng-
in smásíli sem jafnan hafa verið valin
til þessa vandasama verks heldur
stórlaxar úr íslenskum leikhúsheimi;
stórskáld, margreyndir sviðsleik-
stjórar og ástsælustu leikarar þjóð-
arinnar. Hópurinn sem kemur að
talsetningu Titan A.E. er þar engin
undantekning því þýðandinn er Ólaf-
ur Haukur Símonarson, leikstjórinn
Þórhallur Sigurðsson, sem marg-
sinnis hefur haft umsjón með tal-
setningu teiknimynda, og leikararnir
eru heldur ekki af verri endanum;
Hilmir Snær Guðnason ljáir ofur-
huganum unga rödd sína og Þórunn
Lárusdóttir kvenhetjunni en aðrir
sem tala inn á myndina eru m.a.
Pálmi Gunnarsson, Laddi, Hjálmar
Hjálmarsson, Egill Ólafsson og Karl
Ágúst Úlfsson.
Vann með upptökustjóra
Pink Floyd
Mitchell er hljóðmaður, upptöku-
stjóri og tónlistarmaður. Hann hefur
vasast víða. Byrjaði á að reyna fyrir
sér sem tónlistarmaður, leiddist síð-
an út í upptökustjórn, kynntist við þá
vinnu nafntoguðum mönnum á borð
við Thomas Dolby og Bob Ezrins,
sem hvað frægastur er fyrir að hafa
verið upptökustjóri Pink Floyd síð-
ari árin, þar með talið á The Wall.
Með þessum köppum vann Mitchell
að tón- og hljóðsmíðum fyrir tölvu-
leiki og rekur í dag eigið tölvuleikja-
fyrirtæki sem heitir Voice of the
Árts.
Það var í gegnum tölvuleikina sem
Mitchell leiddist út í talsetninguna
og hefur hann síðastliðin sex ár starf-
að sjálfstætt við að sendast um heim
allan fyrir kvikmyndarisana til að
hafa yfirumsjón með talsetningum,
ekki bara á teiknimyndum heldur
einnig leiknu efni en víðast hvar í
heiminum er nákvæmlega allt efni
talsett á móðurmálinu. Ferðaglaður
landinn hefur þannig vafalaust ein-
hvem tímann heyrt olíuómennið J.R.
brugga niðurrif sín á þýskri tungi,
Hómer Simpson ákalla kleinuhringi
á spænsku eða James Bond panta
drykkinn sinn hrista á hindí. „Tals-
etning er mikil kúnst og kallar á
mjög góða hljóðversþekkingu,"
skýrir Mitchell. „Eins og gefur að
skilja er mun erfiðara að talsetja
leiknar myndir en teiknimyndir.
Tækninni fleygir hinsvegar svo ört
fram að ég þori að fullyrða að ef vel
er að verki staðið þá ætti ekki að
sjást að um talsetningu sé að ræða,
meira að segja í leiknum myndum.“
Eitt af helstu verkum Mitchells
sem umsjónarmanns talsetningar
var að færa fyrsta hluta Stjörnu-
stríðsmyndanna The Phantom
Menace yfir á rússnesku: „Það var
sérlega mikil áskorun. Bæði vegna
þess hversu rússnesk tunga er erfið
og einnig - verð ég að viðurkenna -
vegna þess að framleiðendumir ætl-
uðu sjálfur að vera viðstaddur
framsýninguna sem var á Kvik-
myndahátíðinni í Moskvuborg og við
vildum að sjálfsögðu ganga í augun á
honum, sem og við gerðum.“
Veit ekki hvernig reiðin
hljómar á íslensku
Aðspurður hvort vélmenni eins og

Morgunblaðið/Arni Sæberg
Chuck Mitchell segir Svarthöfða og vélmennin félaga
hans draum allra talsetjai'a.
Titan A.E. er æsilegt geimævintýri sem væntanlegt er í bíóhús borgar-
innar með íslensku tali.
Svarthöfði - þar sem engar varir
sjást - sé ekki draumur hvers talsetj-
ara þá svarar hann glottandi að svo
sé sannarlega: „Bara ef allir væra
með grímur í bíómyndum, þá væri
lífið sko ljúft. Við talsetjarar þökkum
guði í hvert sinn sem varirnar hverfa
áhorfandanum úr augnsýn.“
Mitchell viðurkennir að það sé
vissulega erfitt að finna út hvort efni
sé vel talsett á tungumál sem hann
skilur ekki.: „Það er alltaf betra að
skilja málið sem talsett er á. Eg veit
t.d. ekki hvemig reiður maður
hljómar á íslensku. Þar kemur að
hlutverki leikstjórans og verð ég að
reiða mig á hans hæfni við að meta
og skynja slík gæði. Ég get hinsveg-
ar alltaf metið hvort um rétta hljóð-
klippingu og tímasetningu hljóðs og
myndar er að ræða. Sá þáttur er al-
gjörlega óháður því á hvaða tungu-
máli er mælt.“
Chuck Mitchell segir að Titan
A.E. verði í heild talsett á yfir tutt-
ugu tungumálum og fullyrðir að ís-
lenska talsetninginn sé fyrir langs-
mæsta markhópinn: „Ég hélt að
katalónska talsetningin væri ætluð
fámennum hópi en sá skiptir milljón-
um þannig að hinn íslenski er lang-
smæsti hópur sem ég veit til að
myndir séu talsettar fyrir.“ Héðan
heldur hann síðan til Grikklands í
sömu erindagjörðum, til að hafa yfir-
umsjón með talsetningu Titan A.E. á
grísku en þaðan heldur hann til Dan-
merkur til að vinna lokahljóðvinnu á
bæði íslensku og grísku útgáfunum.
„Síðan er mjög annasamir tímar
framundan," segir Mitchell mæðu-
legur en þó af áhuga. „Ég verð á fullu
að kynna framleiðslu tölvufyrirtæk-
isins og síðan býst ég við að koma
með einum eða öðram hætti að
næstu Stjörnustríðsmynd.“
ERLENDAR
oooooo
Skúli Helgason kynnti sér
fyrstu sólóskífu Richards As-
hcrofts Alone With Everybody
Hrotur
Messíasar
HLJÓMSVEITIN The Verve varð
mörgum harmdauði þegar hún lagði
upp laupa í apríl 1999, með hendur
fullar fjár eftir metsöluplötuna Urban
Hymns. Viðbrögð flestra vora fyrst
og fi*emst undrun, þessi hljómsveit
sem svo nýlega hafði skotið upp á
stjömuhimininn var nú horfin að því
* er virtist jafnskjótt og hún kom.
Reyndar vora The Verve búnir að
hamra jámið í nokkur ár áður en hitn-
aði en hljómsveitin var stofnuð í Wig-
an á Englandi árið 1989 af fjóram
köppum 18 og 19 ára gömlum. Strax
með fyrstu plötunni Storms in Hea-
ven (1993) var sveitin hyllt sem
stjama morgundagsins í bresku
pressunni og næsta plata: A northem
soul var lofuð bæði austan hafs og
vestan og seldist nægilega vel til að
setja mark á vinsældalista. Strax eftir
Norðursál hætti sveitin fyrra sinni
vegna deilna Ashcrofts, söngvara og
Nick McCabe gítarleikara. The Verve
komu þó saman á ný nokkram miss-
eram síðar og gerðu Urban Hymns,
sem seldist í 7 milljónum eintaka.
Urban Hymns var hlaðin frábæram
lögum, Bittersweet Symphony hrein-
asta perla sem fyrir miÚigöngu
kexraglaðra lögfræðinga malar nú
gull fyrir Rolling Stones bræðurna
Jagger og Richards því verkið styðst
við smalað undirspil úr gömlu Stones
lagi. Þetta mál er svartur blettur á
skrá tvímenninganna, því það nær
„Nei Ríkharður - við hljótum að
fara fram á miklu meira en
þetta.“
auðvitað ekki nokkurri átt að allar
tekjur af þessu lagi The Verve renni í
drekkhlaðnar ldstur Rollingana þó
þeirra grannur sé mikilvægur hluti
lagsins. Urban Hymns er ein besta
platan sem kom frá Bretlandi á síð-
asta áratug og því talsverð eftirvænt-
ing í loftinu nú þegar leiðtogi hennar
Richard Ashcroft sendir nú frá sér
fyrstu sólóplötuna. Það kemur enda
fram í því að platan fór beint á topp
enska breiðskífulistans í síðustu viku.
Nafnið boðar ekkert gott: Aleinn
með öllum var greinilega pantað úr
innkaupalista frá auglýsingastofu.
Sama framleika leggur því miður af
tónlistinni á plötunni. Ashcroft er hér
í afspymu luralegu formi, hann hefur
ekki nennt að skipta um upptöku-
stjóra frá Urban Hymns og allt yfir-
bragð plötunnar er afar kunnuglegt.
Það er víða eins og rólegu lögin af
Urban Hymns hafi hreinlega verið
klónuð og svo klædd í föt af ömmu
sinni. Einn með öllum verkar á mann
eins og Ríkharður hafi tekið hana upp
í silkislopp og flókum liggjandi í hom-
sófa með skemli um hádegisbil á
sunnudegi. Útsetningar eru svo syk-
urstráðar að maður fær tannverk og
einhver undarleg miðöldran í gangi
eins og hjá mönnum sem hafa verið í
hljómsveit í áratugi og er svo skyndi-
lega ýtt út á sólóbrautina nauðugum
viljugum. Ef ég á að finna samsvöran
detta mér í hug léttvægari sólóplötur
manna eins og Tom Verlaine (Televis-
ion) eða Ian McCulloch (Echo & the
Bunnymen).
Áður en lesendur sökkva í hyldýp-
isfen örvæntingar og draga upp í
huga sínum mynd af lúsugum ef ekki
holdsveikum aumingja tel ég rétt að
reka þann vamagla að Aleinn með öll-
um er plata þar sem benda má á ýmis
áferðarfalleg lög. Upphafslagið: A
song for the lovers stendur upp úr,
falleg laglína og dramatík sem því
miður skortir víðast á plötunni. Brave
World og On the beach eru snotur en
minna mjög á Sonnet og Luck Man af
Urban Hymns og sá samanburður
verður alltaf erfiðui- fyrir þessi nýju
lög. Lokalagið Everybody er alvöru-
lagasmíð og ÚMon People er heil-
steypt lag þrátt fyrir að vera hefð-
bundinn popprokkari en það minnir
mann að minnsta kosti ekki á Urban
Hymns. Það er hins vegar einkenni-
legt að flest lögin era orðin langdreg-
in strax um miðbikið og byggjast upp
á eilífum endurtekningum fyrirsjáan-
legra stefja. Niðurstaðan er sú að Al-
einn með öllum er eins og slímug
fylgja Urban Hymns og fölnar í öllum
samanburði.
Richard Ashcroft fékk Messíasar-
meðferðina hjá bresku poppblaða-
mönnum eftir Urban Hymns og hefur
reyndar verið á stalli hjá þeim kump-
ánum megnið af síðasta áratug. Slíkur
maðui’ þarf að skila kraftaverki til að
halda stöðu sinni og Aleinn með öllum
mun því valda mörgum miklum von-
brigðum. Hér er ekkert nýtt, þetta er
bara venjulegt popprokk, fínt sem lull
í útvarpi eða við uppvaskið en algjör-
lega ósamboðið manni sem margir
líta til sem leiðandi í breskri rokktón-
list. Þetta er hálfgerð heimaslátran
eins og fyrsta sólóplata Paul
McCartneys eftir að Bítlarnir hættu
árið 1970. Snotur en smá.
Ég verð að lokum að vekja athygli á
ummælumRíkharðs í nýju viðtali sem
annað tveggja era vísbending um
hreinan geðklofa eða þá mannleg mis-
tök í plötupressufabrikkunni. Þar
lætur hann þau orð falla að þessi plata
hafa verið slík píslarganga fyrir sig að
minni helst á Víetnamvíti Coppolas:
Apocalypse Now! Eftir að lögin höfðu
verið tekin með logandi töngum tók
við tímabil þar sem þau fór í gegnum
hreinsunareld skynörvunar og geð-
veiki. Sjaldan heftir syfjulegum sófa-
ketti verið lýst með tilþrifameiri
hætti.
Nei Ríkharður - við hljótum að fara
fram á miklu meira en þetta. Aleinn
með öllum er gamaldags, bitlaus plata
frá manni sem getur miklu betur.