Morgunblaðið - 15.07.2000, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 2000 53.
FÓLK í FRÉTTUM
Dansgjörningur undir fullu tungli annad kvöld
Ósýnilegar
hreyfíngar
Annað kvöld ætla Butohdansarinn Tadashi
Endo og fjöllistamaðurinn Robin Von Hoeg-
en að fremja dansgjörning í malarfjörunni
neðan við Ljósaklif. Birgir Örn Steinarsson
hitti þá og fræddist m.a. um það af hverju
Butohdansarar kjósa að dansa naktir.
Listamennirnir koma sér notalega fyrir á sýningarstaðnum.
Tadashi Endo stígur dans.
EGAR FLESTIR íbúar
höfuðborgarsvæðisins
verða stynjandi síðustu
andvörpunum á sunnu-
dagskvöldið yfir andláti nýliðinnar
helgar verða tveir erlendir lista-
menn að gera sig klára til þess að
beisla krafta náttúrunnar í sam-
stíga dansi undir hinu sérstæða
hjónabandi fulls tungls og miðnæt-
ursólarinnar.
Mennirnir eru þeir Tadashi
Endo, sem er einn fremsti Butoh-
dansari heims, og Robin Von Hoeg-
on fjöllistamaður og hljóðfæraleik-
ari. Saman ætla þeir að flytja dans-
gjörninginn „Hikari“ á miðnætti
sunnudagskvöldsins á fullu tungli í
malarfjörunni neðan við Ljósaklif,
rétt neðan við Hrafnistu í Hafnar-
firði.
Japanar og
Svanavatnið
Butohdans er fyrirbrigði sem
reynist okkur íslendingum afar
framandi og líklegast það eina sem
nær athygli okkar meðalborgar-
anna í fyrstu er sú staðreynd að
dansararnir dansa við flest tæki-
færi án klæða.
„Butoh er dans sem þróaðist úr
klassískum og framúrstefnulegum
dansi,“ útskýrir Tadashi Endo.
„Þetta var frekar byltingarkennd
þróun sem braut sig frá eldri jap-
önskum hefðum.“
Fyrir þá sem hafa velt því fyrir
sér af hverju við sjáum sjaldan jap-
anska karlmenn dansa Svanavatnið
þá hefur Endo prýðisskýringu á
því.
„Butoh er hannaður fyrir jap-
anska líkama en þeir eru öðruvísi
en evrópskir. Við erum með stutta
fætur og hendur sem þykir ekki
fagurt í klassískum dansi.“
Endo segir að dansinn hafi komið
fram á sjónarsviðið um miðja síð-
ustu öld þegar japanskur dansari
að nafni Tatsumi Hijikata vildi sér-
hanna dansstíl fyrir japanska lík-
amsbyggingu.
Skúffur sálarinnar
Eins og svo margir japanskir
hlutir tengdir menningu þá kemur
þetta okkur spánskt fyi-ir sjónir.
Oftar en ekki eru huglægir sigrar
mun mikilvægari en þeir jarðnesku.
„Ég vil ekki sýna dansinn," segir
Endo. „Ég vil vera dansinn. Ég vil
ekki sýna tækni mína eða hve góð-
ur dansari ég er því ég trúi því að
allir séu Butohdansarar. Þegar ég
dansa er eins og ég opni skúffur í
sál minni og í hverri þeirra er að
finna demant. Þessir demantar eru
minningar úr fortíð minni. Ég rifja
upp misjafna hluti þegar ég dansa
og það eru þessar minningar sam-
blandaðar nærveru samstarfsaðila,
áhorfenda eða náttúrunnar sem
skapa dansinn. Þó að ég hafi aldrei
heimsótt suma staði sem ég dansa á
þá koma stundir sem mér finnst ég
hafa upplifað áður og það er sú
tenging sem er mikilvægust fyrir
dans minn en ekki hugsanir mínar,
hugtök eða lófaklöpp áhorfenda.“
„Þetta er eins með tónlist," bætir
Robin Von Hoegen við. „Þú átt að
láta líkamann ráða ferðinni, það er
mikilvægast. Þegar þú dansar þá
ertu ekki að spila tónlistina heldur
er tónlistin að spila með
þig. Ef áhorfendur ná
þessari tilfinningu þá
verður eins konar
árekstur, einhvers konar
tilfinningasprengj a.“
Ber þá að skilja þetta
á þann veg að Butoh-
dansarinn hreyfi í raun-
inni ekki líkamann held-
ur að líkaminn hreyfi
hann?
„Ef ég hreyfi útlimi
mína þá sérðu það en ef
ég hreyfi þá í huganum
sérðu það ekki,“ segir
Endo. „Ég framkvæmi
samt hreyfinguna í hug-
anum, þannig er ég að
hreyfa mig. Það eru til
sjónrænar hreyfingar og
ósýnilegar hreyfingar."
Blaðamaður er ein-
hvem veginn ekki viss
um hvort hann hafi feng-
ið svar við spurningunni
og framkvæmir því
margar ósýnilegar
hreyfingar til þess að
kióra sér í hausnum án
árangurs.
Landslag
mannslíkamans
Maðurinn er hluti af náttúrunni
þó svo að í eðli sínu nálgist hann óð-
fluga ónáttúrulega og jafnvel yfir-
náttúrulega hluti. Eins og marga
grunar eflaust þá er Butohdansinn
afar náttúrutengdur dans. „Jap-
önsku táknin sem mynda orðið
„náttúra" eru tvö,“ segir Endo.
„Það fyrsta er tákn sjálfsins og það
seinna stendur fyrir fordæmi.
Þannig að ég t.d. er náttúran.
Líkaminn okkar er landslag. Við
höfum t.d. ár, fjöll og skóga. Stund-
um gjósa fjöll okkar, t.d. bara þeg-
ar við fáum bólur, þannig að við er-
um líka fordæmi náttúrunnar. Það
eru þessi tengsl sem ég legg
áherslu á, það sem gerist í mér og
mínum líkama er það sama og ger-
ist í náttúrunni.“
Skyldi það þá vera náttúrutengt
að kasta af sér klæðum og dansa
um gólf nakinn?
„Við hyljum okkur frá degi til
dags en náttúrulegu umbúðir okkar
eru einungis sýndarveruleiki. Einn
hluti Butoh er að losna við þetta,“
segir Van Hoegen.
„Skinnið er minn búningur utan
um sái mína sem sést ekki,“ út-
skýrir Endo. „Ef ég nota klæðnað
við dansinn er það út af því að um-
hverfisaðstæðurnar leyfa það ekki.
Ég dansa þó best nakinn því þá
þarf ég ekki að fela mig bak við
neitt og er því algerlega heiðarleg-
ur gagnvart sjálfum mér.“
Dansgjörningurinn annað kvöld
er opinn öllum og eru danssporin
stigin til þess að kynna Butohdans-
inn fyrir áhugasömum en lista-
mennirnir verða með sýningar í
Bæjarbíói, Hafnarfirði, dagana 19.
og 21. júlí.
Forveri mótormera
Eftir að hafa verið boðið upp á þrá-
látan fótbolta og síðan kristnihátíð
mátti allt eins búast við mikilli ho
ho-hátíð um síðustu helgi. En nú
brást sjónvarpið. Hestar skeiðuðu
og töltu á völlum landsmóts hesta-
manna við Reykjavík
án þess að sæist nema
partur af þeim íþrótt-
um í sjónvarpi. Heiðra
átti Gunnar Bjamason
með því að reisa varða
um hann við leikvanginn, en erfitt
hefur reynst að fá það staðfest. Úr-
slitatölur voru nokkuð á reiki, en þó
fundust réttir sigurvegarar að lok-
um. Helsta púðrið í fréttum sjón-
varpa fólst í myndum og frásögn-
um af stóðhesti, sem er svona
samankýttur fitubelgur, eins og ís-
lenski hesturinn er að verða með
þrotlausri ræktun á háum herða-
kambi og brattri lend tii undh-bún-
ings keriingarganginum tölti, sem
þykir vera gæðingsteikn. Það sem
gerði þó útslagið með þennan stóð-
hest, sem verður eflaust stoppaður
upp að lokum, var að verð hans er
stöðugt að hækka í dollurum, svo
eflaust verður engin útigangsmeri
samboðin honum að lokum, þegar
ljóst er að afsláttarhrossið á að
ganga með tugi dollara í maganum
hvort sem hún er fylfull eða ekki.
Frá því snemma á tuttugustu öld
hefur verið unnið nær sleitulaust að
ræktun íslenska hestsins. Fyrst
var lagt kapp á að þeir yrðu miklir
skeiðhestar; legðust þannig á skeið
að tilsýndar virtust þeir eins og
strik lágt yfir landinu. Kioflangir
menn voru illir til
ásetu á slíkum
skepnum, þegar
þeir voru lagstir á
skeiðið og hefði
raunar átt að
byija á því að rækta knapana
styttri til klofsins. En það var nú
ekki gert enda henti það margan
manninn á þessum dögum að reka
tána illyrmislega í þúfnakoll við
reiðgötuna og svifu þá stundum
reiðskjóti og knapi bláa himinvegu.
Eftir skeiðtímabilið var svo farið að
tala jum notagildi hestsins til drátt-
ar. íslendingar höfðu aldrei verið
mikið fýrir kei-rur, en þegar sláttu-
vélin kom, sem var dregin af tveim-
ur hestum, þurfti sterka hesta og
stillta, lurka, til að mjaka henni fyr-
fr völlinn. Þá hættu menn að rækta
skeiðhesta og tóku að rækta lurka
fyrir sláttuvélar. Þeir hestar sem
fóru á tölti lifðu allt þetta brauk og
braml af. Töltið naut engrar sér-
stakrar virðingar. Það dugði illa í
langferðalög, þegar skeið og brokk
þóttu góðir kostir. Töltið gekk und-
ir nafninu kvengangur í sveitum og
þótti henta konum vel. Svo kom
bíliinn og hann fór nú á tölti þar
sem vegir leyfðu.
Nokkurt hlé varð á almennri
hrossarækt eftir að dráttarvélin
hafði leyst lurkinn af hólmi. Þá kom
til sögunnar ungur maður mennt-
aður í Danmörku og fór að annast
hrossadóma hérlendis. Þetta var
Gunnar Bjamason, sem fékk um
sig eða fékk ekki um sig minnis-
merki á landsmótinu. Hann gerði
sér lítið fyrir og ferðaðist á mótor-
hjóli á milli hrossasýninga fyrsta
kastið. Hann var maður nýrra tíma,
glaðlyndur og bjartsýnn og sýndi
það með ævistarfi sínu að hann
vildi veg íslenska hestsins sem
mestan. Bóndi í Eyhildarholti orti
vísu, þegar Gunnar kom á mótor-
hjólinu: Talaði bæði um tölt og
skeið / og tilþrif gæðinganna. /
Sinni mótormeri reið / á milli sýn-
inganna. Gunnar átti stundum í
karpi út af dómum, en hann stóð sig
vel. Af honum verður aldrei tekið,
hvort sem hann hefur fengið minn-
ismerki eða ekki, að hann lagði
grunninn að því sem íslenski hest-
urinn er í dag; augnayndi öllum og
fallega af guði gerður, sannkölluð
listasmíð, ef ekki tekst að koma
töltinu svo inn í vaxtarlagið, að
hann eigi ekki þaðan afturkvæmt.
Indriði G. Þorsteinsson
SJÓNVARP Á
LAUGARDEGI
Nœturga(inn
sími 587 6080
I kvöld leikur Hið eldhressa
Galaband ásamt Önnu Vilhjálms.
NœturgaMnn^ll^^ifand^^nstónlist^Jpr
Kryddið tilveruna
með nýjum giftingarhringum
s:568 6730