Morgunblaðið - 20.07.2000, Blaðsíða 43

Morgunblaðið - 20.07.2000, Blaðsíða 43
M U KG LiN B L A±J lt) FIMMTUDAGUR 20. JULí 2000 4i» X UMRÆÐAN Upplýsingahraðahindrun r&isslj órnarinnar RÁÐHERRAR Sjálfstæðis- flokks og Framsóknarflokks hafa verið duglegir við að básúna á tylli- dögum hversu mörg tækifæri upp- lýsingatæknin hafi í för með sér fyrir landsbyggðina. Síðastliðinn vetur kom íyrrverandi iðnaðar- ráðherra sér í fjöl- miðla með kynningu á skýrslu Iðntækni- stofnunar: „Nýsköpun í gagna- og fjarvinnslu á landsbyggðinni", þar sem tíunduð voru ótal ný atvinnutækifæri á landsbyggðinni sem upplýsingatæknin hef- ur upp á að bjóða. Þar kemur skýrt fram að „flutningsgeta og verðlagning hennar voru oftast nefnd sem aðalhindrun framþró- unar í upplýsinga- tækni hérlendis“. Lítið hefur sést til skýrslunnar síðan og eitthvað virðast atvinnutækifærin láta á sér standa. Á þessu sviði sem og á svo mörgum öðrum fara orð og athafn- ir ríkisstjórnarinnar ekki endilega saman. Landsbyggðarskattur Ég get tekið undir það að skynsamleg notkun upplýsinga- tækni og fjarskipta getur orðið til þess að treysta byggð og jafna að- stöðumun almennings og fyrir- tækja í landinu. Nú um helgina frétti ég hins vegar af sorglegu dæmi sem virðist ætla að breyta upplýsingahraðbrautinni í eina allsherjar upplýsingahraðahindrun á landsbyggðinni. I dag eru aðeins fáein hátækni- og tölvufyrirtæki starf- andi í hinum dreifðu byggðum landsins á stöðum eins og Akra- nesi, ísaflrði, Sauðár- króki, Akureyri, Eg- ilsstöðum og Vest- mannaeyjum. For- svarsmenn nokkurra þessara fyrirtækja hafa undanfarna mán- uði átt í viðræðum við Landssíma íslands um gjaldlækkun fyrir netþjónustu á lands- byggðinni - nokkuð sem skiptir sköpum fyrir rekstrargrund- völl og samkeppnis- stöðu þessara fyrirtækja gagnvart sambærilegri netþjónustu á höfuð- borgarsvæðinu. Staðreyndir málsins eru þær að netþjónustufyrirtæki úti á landi þurfa að greiða allt að 20 sinnum meira fyrir leigulínur (afnot af ljós- leiðara) Landssímans en fyrirtæk- in í Reykjavík. Núverandi verðskrá miðast við gamaldags kílómetra- gjald sem nær auðvitað ekki nokk- urri átt. Þannig greiða netþjón- ustufyrirtæki á höfuðborgar- svæðinu um 7.500-20.000 kr. fyrir afnot af línum Landssímans á með- Kristján Möller Upplýsingatækni N etþjónustufyrirtæki úti á landi þurfa að greiða allt að 20 sinnum meira fyrir leigulínur Landssímans, segir Kristján L. Möller, en fyrirtækin í Reykjavík. an sambærilegt fyrirtæki á ísafirði á að borga rúmlega 250.000 kr. á mánuði og á Egilsstöðum myndi fjarskiptaflaggskip ríkisstjórnar- innar rukka 372.000 króna mánað- argjald. Nú er svo komið að aðeins á þremur stöðum úti á landi er rek- in internetþjónusta með hefð- bundnu formi, aðrir hafa ýmist lagt upp laupana eða flutt starfsemina suður. Þetta er auðvitað ekkert annað en landsbyggðarskattur. Hver ræður? Eftir því sem ég kemst næst hafa tilraunir þessara frumkvöðla og baráttumanna á landsbyggðinni við að ná eyrum landssímatopp- anna og samgönguráðherra staðið í eina þrjá mánuði, reyndar án þess að eitt einasta formlegt svar hafi borist frá Landssímanum. Sam- gönguráðherra, Sturla Böðvarsson, og undirmenn hans virtust taka vel í málið, enda ekki við öðru að búast af landsbyggðarþingmanni. Raun- ar fengu Landssímatopparnir bein fyrirmæli frá handhafa hlutabréfs- ins um að bregðast við þessu á að- alfundi Landssímans í maí sl. En Þórarinn V. Þórarinsson, forstjóri Landssímans, virðist á öðru máli, því hann hefur nú gefið netþjón- ustufyrirtækjum á landsbyggðinni þau svör að þau geti með engu móti fengið „sérkjör“ af leigulínum Landssímans og málið sé hér með afgreitt. Nú á það svo eftir að koma í ljós hvor þeirra ætlar að úrskurða um framtíðarstarfsemi hátækni- og tölvufyrirtækja úti á landi, Þórarinn V. eða samgöngu- ráðherra, sem er jú handhafi eina hlutabréfs Landssímans. Til samanburðar skal þess getið að þessum málum er öðruvísi hátt- að í ýmsum nágrannalöndum sem við gjarnan berum okkur saman við. I Danmörku er gjaldskráin þannig að ekki er greitt kílómetra- gjald af stofnlínum eftir að 75 kíló- metra fjarlægð er náð. Þetta er hreinlega gert til þess að koma til móts við upplýsingatækni- og fjarskiptafyrirtæki í hinum dreifð- ari byggðum, þó varla sé hægt að tala um dreifbýli í Danmörku í samanburði við það sem við þekkj- um hér á íslandi. Kröfur hátækni- og tölvufyrirtækjanna á lands- byggðinni taka mið af því hvernig verðlagningu er háttað í öðrum löndum. Landssíminn hefur nú al- farið hafnað þessu sjálfsagða rétt- indamáli til að jafna aðstöðumun dreifbýlisfólks. Hann gerir jafnvel enn betur í skjóli einokunar og reiknar gjald sitt samkvæmt legu línunnar en ekki samkvæmt loft- . línu milli staða eins og norrænu símafélögin gera. Þetta hækkar I gjaldið út á land ennþá meira því loftlínan milli Reykjavíkur og ísa- ’ fjarðar er rétt rúmlega 220 km e;j línuleið Landssímans er um tvöfalt Iengri eða 435 km. Svona fer Landssíminn að því að fullyrða að km-gjald sitt sé með þvi lægsta sem gerist í Evrópu. Hver einasti dalur og fjörður er skattlagður. Framtíðarsýn Við lifum í upplýsingaþjóðfélagi og tækninni fleytir fram dag frá degi. Margir halda því fram að það sem mun skilja einstaklinga, þjóð- félagshópa og landsvæði að í fram- tíðinni sé aðgangur að upplýsing- um og tölvulæsi. Það er því óþolandi að ríkisstjórnin skuli enn auka þann ójöfnuð sem íbúar landsbyggðarinnar þurfa að búa við með því að hindra aðgang að sjálfsagðri nútímatækni og standa þannig í vegi fyrir nauðsynlegri at- vinnuuppbyggingu úti á landi. Á meðan upplýsingatæknin og Netið eru smám saman að eyða öllum landamærum nær víðsýni ríkis- stjórnarinnar ekki upp fyrir Elliða- árnar. Höfundur er alþingismaður fyrir Samfylkinguna. Hvað er þjóðkirkja Islendinga? ORÐIÐ þjóðkirkja kemur iyrst fyrir opin- berlega í stjómar- skránni frá 1874 og er bein þýðing á orðinu folkekirke eins og það er í dönsku stjórnar- skránni frá 1849. Þá þóknaðist íslendingum af gildum ástæðum ekki að láta hana yfir sig ganga. Svokallað þjóðkirkjufyrirkomu- lag var á stefnuskrá danskra þjóðfrelsis- manna sem vildu að kirkjan yrði annað og meira en deild í ríkis- kerfinu. Þeir vildu að hún væri sjálfstætt afl þar sem er- indi kristindómsins fengi að njóta sín á öllum sviðum mannlífsins. Um leið og hugtakið þjóðkirkja var innleitt í stjórnarskrána var Is- lendingum tryggt frelsi til að dýrka og tilbiðja Guð á þann hátt sem sam- ræmdist trúarsannfæringu hvers og eins. Það er misskilningur að þar með hafi leiðir ríki og þjóðar við kirkju rofnað. Það er staðreynd að með stjórnarskránni lýsir þjóðar- samkoman því yfir skýrt og skorin- ort að siðgæði, menning og þjóðlíf byggi á kristnum gildum og ríkinu beri því skylda til að vernda þjóð- kirkjuna og sjá til þess að hún sem stofnun geti sinnt erindi sínu. Um leið er staðinn vörður um trú- og samviskufrelsi einstaklinganna og það er eitt af hinum kristnu gildum sem evangelísk-lúthersk þjóðkirkja vill vernda. Þjóðkirkjan yfirheyrir ekki fólk um trúarafstöðu áður en það kemur til guðsþjónustu, þiggur blessun og líknarþjónustu enda segir Kristur konungur: Komið til mín allir. Þjón- ar hennar eru til taks fyrir alla, hvar sem er á landinu og hver svo sem staða þeirra og skoðanir eru. Þegar einstaklingar eiga við harm að búa þá ber þjónum kirkjunnar skilyrðislaust að bregð- ast við eins og þeir væru staðgenglar Krists. Þegar þjóðar- sorg ríkir á kirkjan að hugga heila þjóð, tala skýrt um fyrirheit fagnaðarerindisins og gefa öllum von og trú á framtíðina. í predikun sinni á kirkjan að ala þjóðina upp í kristnu siðgæði og segja henni til syndanna. Hún á einnig að líta í eigin barm og sífellt að minna sig á að þjónusta hennar byggir á eftirfylgdinni við Krist sem sagði: Fylgið mér. Innan hennar hljóta eðli málsins samkvæmt að rúmast ólíkar skoðanir og því kemur Trúmál Það er staðreynd, segir Pétur Pétursson, að ís- lenska þjóðin leitar til kirkju sinnar. upp ágreiningur. Kirkjan verður að vera vettvangur fyiár ólíkar skoðanir og hún verður að leysa úr ágrein- ingsmálum svo að til fyrirmyndar sé. Hátíðir og menningarhagfræði Ég ætla að minnast hér á annað hlutverk þjóðkirkju sem þó er ná- tengt þjóðaruppeldi. Það er að varð- veita og miðla menningu þjóðarinn- ar. Kirkjan á að hafa frumkvæði á þessu sviði enda hefur íslensk menn- ing orðið til, vaxið og dafnað í skjóli hennar. Hún á að vera í fararbroddi á þessu sviði og til fyrirmyndar. Það sem er sýnt, sagt og gefið út á henn- ar vegum á að vera í hæsta gæða- flokki því í menningunni er fólgin framtíðarvon hvers mannfélags sem gerir þjóðfélagið mennskt því vegna þess að hún laðar fram það besta í manninum. Menningin gefur stofn- unum og stjórn samfélagsins þann grunn sem nauðsynlegur er til þess að hún geti unnið heildinni til heilla. Hvað kostai' menningin? Hvernig á að verðleggja þetta „konsept“, þessa ímynd eins og auglýsinga- fræðingar myndu segja. í raun er það ósköp einföld menningarhag- fræði sem hér liggur undir og hún gefur svarið undir eins. Þetta er spurningin um lífið sjálft og tilveru þjóðar. Það er ekki auðvelt að vera manneskja, því fylgja þján- ingar, vonbrigði en einnig hamingja og ómældar gleðistundh'. Það besta í sannri menningu hreinsar, bætir og byggir upp og er trygging íyrir ham- ingju. Kristin trúfræði kennir okkur að þetta eru innviðimir hinnar góðu sköpunar Guðs. Það fegursta sem mannlegt vit og hæfileikar hafa skapað er einmitt honum til dýrðar. Ábyrgð fjölmiðla Áður fyrr var kirkjan sú stofnun sem treyst var á í sambandi við fjölmiðlun hvers konar en nú er öldin önnur, öld upplýsingar? Kristnihá- tíðin á Þingvöllum 1.-2. júlí 2000 var menningarviðburður af bestu gerð. Alþingi, ríkisstjórn og kirkjan tóku höndum saman og boðuðu til hátíðar sem var til fyrirmyndar að öllu leyti. Þar komu bestu listamenn fram og frumflutt voru mjög athyglisverð verk. Erlendir gestir og íslendingar sem tóku þátt í þessari hátíð eiga vart orð til að lýsa því hversu þeir nutu þess sem þar var á dagskrá. En við lesum enn greinar eftii' ábyrga blaðamenn og jafnvel ritstjóra þar sem hlakkað er yfir því að þjóðin hafi ekki mætt í messuna. Neikvæð um- Pétur Pétursson ræða í fjölmiðlum átti að hluta til þátt í því að margir tóku þá ákvörð- un að sitja heima - en nutu samt dagskrárinnar í útsendingu sjón- varps. í málflutningi og fréttum af þessari hátíð og undirbúningi hafa nokkrir fjölmiðlamenn afhjúpað al- gjöra vanþekkingu sína á því hvað um var að vera og segja má að þeir hafi skemmt þessa hátíð fyrir fjölda manns. Hvert er hlutverk fjölmiðla? Hafa þeir ekki skyldur við það fólk sem þeir eru að skrifa fyrir og miðla til? Auðvitað eiga þeir að vera gagnrýnir en þeir eiga að kynna sér hvað þeir eru að fjalla um og gefa réttar upp- lýsingar, leita eftir þeim og taka þær gildar. Það fjölmiðlafólk sem skemmdi hátíðina fyrh' þjóðinni með vanþekkingu sinni og fordómum ætti að biðja hana opinberlega af- sökunar. Vill þjóðin kirkjuna? Það er staðreynd að íslenska þjóð- in leitar til kirkju sinnar, bæði sem heild og sem einstaklingai- - á hátíð- um, á gleðistundum og eins þegai' sorg og áfóll steðja að. Ég hef áður bent á það í grein í Morgunblaðinu að tölur úr könnunum sem sýna að þjóðin vilji losa sig við þjóðkirkjuna eru rangar. Engu að síður hafa ábyrgir aðilar klifað á talnafölsun í þessu sambandi og gera enn. Það er engu líkara en þeir sem hér um ræð- V. ir vilji viðhalda vanþekkingu sinni og fordómum og þetta leiðir til þess að fjölmiðlar verða ekki trúverðugir þegar til lengdar lætur og þá eru ekki aðeins fjölmiðlamenn í vondum málum heldur þjóðfélagið og stofn- anir þess. Það er helst þegar einhveijir af starfsmönnum kirkjunnar eiga í per- sónulegum erfiðleikum að rætt er um þjóðkirkjunna og dregnar ályktanir af starfi hennar og hlutverki sem stofnunar í íslensku samfélagi. Fyrir þremur árum þegar um- ræða af þessu tagi var komin á svo lágt plan að fólki var farið blöskra átti ég ásamt Endurmenntunar- stofnun Háskóla íslands frumkvæði^- að því að bjóða félögum í Blaða- mannafélagi Islands upp á námskeið um kristni og kirkjudeildir á íslandi. Hugmyndin var kynna rannsóknar- niðurstöður, skilgreiningar og upp- lýsingar sem kæmu fjölmiðlafólki vel þegar fjallað yrði um kristni og kirkju á þúsund ára afmæli kristni sem opinben-a trúarbragða á íslandi - þ.e. koma umræðunni á það plan sem henni sæmdi. Námskeiðið var aldrei haldið því áhugi reyndist ekki nægur. Ég vil nú ítreka boð mitt til fjölmiðlafólks og boða til helgarnám- skeiðs í Skálholtsskóla um áður- greint efni. Höfundur er prófessor og rektor f - Skálholtsskóla. Smiðjuvegi 9 • S. 564 1475 Brúðhjón Allur borðbiínaður - Glæsileg gjaídvara - Briíðhjdnalistar /vf;R/)y(V\V VERSLVNIN Laugavegi 52, s. 562 4244.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.