Morgunblaðið - 20.07.2000, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Veitum ungum öku-
mönnum aðhald
EINS og komið hef-
ur fram í fjölmiðlum að
undanförnu eru það
ungir ökumenn sem
valda hlutfallslega
flestum tjónum í um-
ferðinni. Fram hefur
komið að hættan á því
að ökumaður á aldrin-
um 17 til 20 ára valdi
tjóni er sjö sinnum
meiri en ökumaður sem
er 30 ára.
Hver er ástæðan fyr-
ir því að ungir öku-
menn eru í svona mik-
illi hættu í umferðinni?
Það liggur ljóst fyrir
að eftir því sem reynsl-
an eykst minnka líkurnar á því að
ökumönnum verði á mistök og þá
minnka líkurnar á því að ökumenn
lendi í umferðaróhappi.
Akstur
Unglingur sem veit fyr-
ir víst að ökuferill hans
verður tekinn til sér-
stakrar skoðunar eftir
fyrstu tvö árin, segir
Sumarliði Guðbjörns-
son, hugsar væntanlega
alvarlega um það.
Það er ekki einungis reynslan sem
ræður úrslitum varðandi það hversu
illa fer hjá þessu unga fólki. Viðhorf
þess til meðferðar á vélknúnum öku-
tækjum er annað en hjá þeim sem
eru eldri og þroskaðri.
17 ára gamall unglingur sem er
nýkominn út úr grunnskóla hefur
ekki sömu ábyi-gðartilfinningu og
þeir sem eldri eru og gerir sér illa
grein fyrir þeirri ábyrgð sem fylgir
því að stjórna vélknúnu ökutæki og
vera þátttakandi í umferðinni sem
ábyrgur ökumaður.
I huga 17 ára unglinga er bifreiðin
leikfang frekar en farartæki sem
hefur það í för með sér að að meðferð
þeirra á þessu hættulega farartæki
einkennist af gáska og leikaraskap
frekar en ábyrgð.
Við ökunám og æfingaakstur hjá
foreldrum er þessum unglingum
veitt fræðsla um meðferð ökutækis-
ins og þær reglur sem gilda um akst-
ur bifreiða. í ökuprófi er þessi
kennsla tekin út af prófdómara sem
metur það hvort við-
komandi unglingur hafi
þá þekkingu sem til
þarf, þannig að hann
geti farið út í umferð-
ina einn síns liðs, án
eftirlits leiðbeinanda
eða ökukennara. Það er
á þessari stundu sem
þessi óreyndi ungling-
ur þarf í fyrsta skiptið
að bera raunverulega
ábyrgð og sýna að hann
hafi réttu viðhorfin til
þess að hafa samskipti
við annað fólk sem
stjórnandi ökutækis.
Þá er eftirlitið tak-
markað.
Þegar 17 ára gamall unglingur
tekur við ökuskirteininu fær hann í
hendurnar bráðabirgðaökuskírteini
sem gildir í 2 ár. Þessi tími er
reynslutími og til þess er ætlast að
viðkomandi einstaklingur komi aftur
til lögreglustjóra að liðnum þessum
tveimur árum til þess að fá útgefið
fullnaðarökuskírteini sem gildir þar
til hann verður 70 ára.
Samkvæmt þeim upplýsingum
sem ég hef fengið frá dómsmála-
ráðuneytinu hefur afar sjaldan eða
nær aldrei verið synjað um fullnað-
arökuskírteini við endurnýjun, þrátt
fyrir að viðkomandi unglingur hafi
gerst brotlegur við umferðarlög eða
orðið valdur að umferðarslysi.
Okuferill skoðaður
Unglingur sem hefur ekki öðlast
þá reynslu sem fylgir því að vera
ábyrgur þjóðfélagsþegn vegna ungs
aldurs og er á framfærslu foreldra,
þar með talin greiðsla sekta fyrir
umferðarlagabrot, þarf annað að-
hald en þeir sem eru komnir til vits
og þroska.
Ef vilji þeirra sem ráða þessum
málum í þjóðfélaginu er raunveru-
lega sá að stemma stigu við þá
óheillaþróun sem er hjá ungu fólki í
umferðinni, þá tel ég að þeir eigi að
láta verkin tala og nýta sér mögu-
leikann á öflugu aðhaldi við þetta
unga fólk með því að taka ökuferil
hvers og eins sem sækir um fullnað-
arökuskírteini til ítarlegrar skoðun-
ar. Þá verði skoðað hvort lögreglan
hafi þurft að hafa afskipti af viðkom-
andi eða hvort vátryggingafélögin
hafi þurft að bæta tjón sem hann hef-
ur orðið valdur að á þessu tímabili.
Hafi viðkomandi ekki staðið sig í
samræmi við væntingar verði honum
gert að taka próf að nýju og þá verði
viðhorf hans til umferðar og hæfni til
þess að hlíta settum reglum kannað
sérstaklega. Það liggur ljóst fyrir að
Sumarliði
Guðbjörnsson
unglingur sem veit fyrir víst að öku-
ferill hans verður tekinn til sérstakr-
ar skoðunar eftir fyrstu tvö árin sem
ökumaður og má gera ráð fyrir því
að hann þurfi að endurtaka ökupróf-
ið ef hann stendur sig ekki, hugsar
væntanlega alvarlega um það að
hann þurfi að ganga aftur fyrir próf-
dómara til þess að sanna hæfni sína.
Með skýrum reglum og með sér-
stöku eftirliti með ökumönnum með
bráðabirgðaökuskírteini, þ.e. upp-
lýsingum sé safnað saman frá öllum
aðilum er hafa upplýsingar um öku-
feril viðkomandi, þá virkar það til
viðbótar við löggæslu og mun móta
ökumenn er hafa bráðabirgðaöku-
skírteini. Væntanlega getum við séð
í framhaldinu fækkun á þeim fjölda
umferðaróhappa sem ungir öku-
menn lenda í. Einstaklingur sem
hefur vanið sig á góða aksturshætti í
2 ár hefur að miklu leyti mótað fram-
tíðina sem ökumaður.
Höfundur er deildarsijóri ökutækja-
tjóna.

Iðnbúð 1,210Garðabæ
sími 565 8060

S®* 1
UTIVISTAR ^HARKADUR
við Faxafen £ Reykjavik
■m
Ste**1,
b500
Hjá okkur eru Visa- og
Euro-raOsamningar
ávísun á stafgreiCElu
húsqöqn
Ármúla 8 -108 Reykjavik Sími 581-2275 ■ 568-5375
Hægt er að fá
"Stressless" borð
við flesta stóla,
hægt að draga
til og frá og
heldur stöðu
sinni eftir
stillingu stólsins.
/ / J_____________L j
Hörpusilki, miðað við 10 lítra dós og hvíta liti
HÖRPÖ
'SílkiA
&

Verð á lítra
FIMMTUDAGUR 20. JULI 2000
SUMAR-
TILBOÐ
A ÚTIMÁLNINGU
HARPA IMÁLNINGARVERSLUN,
BÆJARUND 6, KÓPAVOGI.
Sími 544 4411
HARPA MÁLNKNGARVERSLUN,
SKEIFUNNI 4, REYKJAVÍK.
Sími 568 7878
HARPA MÁLNINGARVERSLUN,
STÓRHÓFÐA 44, REYKJAVÍK.
Sími 567 4400
HARPA MÁLNINGARVERSLUN,
DROPANUM, KiFLAVÍK.
Sími 421 4790
MÁLHINOARVERSLAHIR