Morgunblaðið - 20.07.2000, Blaðsíða 44

44 FIMMTUDAGUR 20. JÚLÍ 2000
?----------------------
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Leiður laugardagur
FYRIR skömmu
samþykkti borgarráð
að heimila lokun bíla-
umferðar í miðbænum
á laugardögum í júlí
og ágúst. Hugmyndin
er sú að skapa „karni-
valstemmningu" í mið-
bænum á góðviðris-
dögum og stuðla
þannig að blómlegri
verslun og auðugra
mannlífi um helgar.
Þessi hugmynd er í
tijálfu sér góðra gjalda
verð en forsenda
„karnivalsins" hlýtur
að vera sú að gott
samráð sé á milli borg-
aryfirvalda og hagsmunaaðila á
svæðinu, þ.e. verslunareigenda og
annarra þjónustuaðila.
Þá er ekki verra að gott veður sé
á „karnivalinu“ og fólk á svæðinu til
að mynda umrædda stemmningu.
Öllum ætti að vera ljóst að það er
mjög vandmeðfarið að loka heilu
verslunarhverfi fyrir bílaumferð og
þegar það er gert þarf að kynna
staðsetningu og notkun bílastæða
og bflageymsluhúsa rækilega fyrir
almenningi.
Slæm byrjun
Fyrsta lokun miðbæjarins fyrir
bílaumferð sl. laugardag var í einu
orði sagt stórslys. Rétt er að minna
á að þennan dag ríkti slagveður í
miðbænum vegna krapprar lægðar
sem gekk yfir landið. Strax
snemma um morguninn var útséð
um „karnivalið“ enda hafa fáar slík-
ar hátíðir verið haldnar í roki og
rigningu.
Þetta gat hvert mannsbarn sagt
sér en eigi að síður var búið að loka
'ítórum hluta miðbæjarins eld-
snemma á laugardagsmorgun,
löngu áður en fólk lét almennt sjá
\ sig í bænum. Kaupmenn þekkja af
reynslu að á slíkum dögum er lítið
um gangandi umferð í miðbænum
en þeim mun meiri bflaumferð. En
þennan dag var því ekki að heilsa
þar sem búið var að
loka stórum hluta bæj-
arins fyrir bflum. Fólk
leitaði annað í staðinn
en verslunareigendur í
miðbænum urðu af
miklum viðskiptum
enda er laugardagur-
inn oft besti dagur vik-
unnar.
Allsherjarklúður
R-listans
Samkvæmt upplýs-
ingum frá Laugavegs-
samtökunum mætti
þessi hugmynd mikilli
andstöðu meðal hags-
munaaðila í miðbæn-
um. Bentu fjölmargir kaupmenn á
mikilvægi þess að ekki yrði rasað
um ráð fram og undirbúa þyrfti
slíka hugmynd vel áður en í hana
yrði ráðist. Ekki mætti undir
nokkrum kringumstæðum loka
miðbænum fyrir bflaumferð nema í
góðviðri og að undangenginni kynn-
ingu á opnum bílastæðum og bíla-
geymsluhúsum.
Verslunareigendur í miðbænum
ættu að vita hvað þeir eru að tala
um enda hafa þeir beinan hag af því
að sem flestir komi í bæinn og þar
sé sem líflegast. Margir þeirra hafa
stundað þar viðskipti áratugum
saman og gjörþekkja því þarfir við-
skiptavina sinna.
Þrátt fyrir þessar ábendingar
ákváðu borgaryfirvöld að loka stór-
um hluta Laugavegarins og fleíri
götum sl. laugardag hvað sem það
kostaði. Ekki var horfið frá þessari
ákvörðun þrátt fyrir slagveður og
ausandi rigningu. Verslunareigend-
um var tilkynnt með valdhroka
hvað til stæði en um raunverulegt
samráð var ekki að ræða.
Tómur miðbær
Afleiðingin varð sú að verslun í
miðbænum „hrundi" þennan dag og
fjöldi verslunareigenda sat eftir
með sárt ennið. Er reyndar ekki
bætandi á vandræði margra versl-
Miðbær
Miðbær Reykjavíkur,
segir Kjartan
Magnússon, á í
mikilli samkeppni
við önnur hverfi
og sveitarfélög.
ana í miðbænum sem hafa þurft að
horfast í augu við minnkandi við-
skipti að undanförnu. Því miður eru
mörg nýleg dæmi um að verslanir
þar hafi lagt upp laupana eða flutt í
önnur hverfi og þar sem verslunin
hopar er önnur starfsemi fljót að
hlaupa í skarðið, ekki síst skemmt-
anarekstur af ýmsum toga.
Blómleg verslun í miðbæ er sómi
hverrar höfuðborgar. Miðbær
Reykjavíkur á í mikilli samkeppni
við önnur hverfi og sveitarfélög og
má ekki við ótímabærum lokunum
eða öðrum vanhugsuðum aðgerðum
borgaryfirvalda. Borgarstjóri ætti
að bregða sér út í Austurstræti og
ganga jafnvel upp Laugaveginn og
eiga raunverulegt samráð við versl-
unareigendur.
Borgarstjóri ætti að biðja borg-
arbúa og hagsmunaaðila í miðbæn-
um afsökunar á því allsherjarklúðri
sem hlaust af lokun miðbæjarins
fyrir bílaumferð sl. laugardag og
sjá til þess að slíkt endurtaki sig
ekki í framtíðinni.
Miðbærinn hefur hingað til verið
skemmtilegur vettvangur iðandi
mannlífs, menningar og blómlegrar
verslunar. Hann hefur alla burði til
að vera það áfram og á svo sannar-
lega betra skilið en það hálfkák og
flumbrugang sem einkennt hefur
stjórn R-listans í málefnum mið-
bæjarins.
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
Kjartan
Magnússon
Jarðgöng og samgöngu-
bætur um Tröllaskagann
~r NÚ á vordögum
samþykkti Alþingi til-
lögu um gerð jarð-
ganga á norðanverðum
Tröllaskaga sem
myndu tengja Siglu-
fjörð og norðaustan-
verðan Skagafjörð bet-
ur við Ólafsfjörð og
Eyjafjarðarsvæðið.
Þetta getur orðið mikil-
væg samgöngubót ekki
aðeins fyrir Siglfirð-
inga, Ólafsfirðinga og
nærliggjandi byggðir í
Skagafirði og Eyjafirði
heldur allt Mið-Norð-
urland. Tekið hefur
»|verið af skarið um að
jarðgöngin skulu gerð og er nú verið
að ákveða endanlega legu þeirra og
aðra vegagerð. Hér eru nokkrir
möguleikar fyrir hendi sem verið er
að rannsaka og búa í umhverfismat.
Mikilvægt er menn bindi sig ekki að-
eins við eina lausn í þeirri vinnu því
að reynist hún ófær af einhverjum
sökum þurfa aðrir valkostir að vera
tilbúnir þannig að framkvæmdin tefj-
ist ekki.
Valáleið
___ Nú eru uppi fjórar megintillögur í
■"Yamgöngubótum um norðanverðan
Tröllaskaga. Tvær þeirra gera ráð
fyrir því að tengja saman Siglufjörð
og Ólafsfjörð í gegnum Héðinsfjörð
sem er eyðifjörður á milli þessara
tveggja staða. Það yrði gert með
tvennum göngum. Annars vegar yrði
borað frá Siglfirði inn í Héðinsfjörð
ujíí svo þaðan inn til Ólafsfjarðar. Ef
tórið verður í gegnum Héðinsfjörð
standa tveir verkmögu-
leikar til boða. Annar
gerir ráð fyrir 6,6 km
jarðgöngum og 20 km
heildarvegalengd á
milli Siglufjarðar og Ól-
afsfjarðar. Hinn gerir
ráð íyrir 10,2 km jarð-
göngum og 15 km heild-
arvegalengd á milli
þessara tveggja staða.
Til viðbótar þessum
tveimur tillögum liggja
fyrir tvær aðrar verk-
áætlanir um jarðgöng
frá Siglufirði til annarr-
ar áttar eða inn í Fljót-
in, nyrst í Skagafirði.
Þá væri annars vegar
hægt að gera önnur göng úr Fljótum
til Ólafsfjarðar og hins vegar bvggja
upp veginn yfir Lágheiði til Ölafs-
fjarðar. Fyrri kosturinn um Fljótin
felst því í tvennum göngum sem yrðu
samanlagt þrettán km löng og leiðin
milli Siglufjarðar og Ólafsfjarðar
yrði um 33 km. Seinni kosturinn felst
í einum stuttum göngum (4,7 km) en
síðan talsverðum vegabótum á Lág-
heiði. Vegalengdin á milli þessara
tveggja staða styttist þá niður í lið-
lega 40 km. Núverandi leið milli
Siglufjarðar og Ólafsfjarðar um
Öxnadalsheiði er 233 km en um Lág-
heiði er hún aðeins 62 km. Lágheiðin
er ekki rudd og því ófær meginhluta
vetrar.
HéðinsQörður eða Fyót
Kostir Héðinsfjarðarleiðarinnar
eru að með henni styttist vegalengd-
in mest á milli Ólafsíjarðar og Siglu-
fjarðar og vegurinn mun liggja að
Samgöngur
Jarðgöng og vegagerð
um norðanverðan
Tröllaskagann varða
samgöngur um allt Mið-
Norðurland, segir Jón
Bjarnason, en einskorð-
ast ekki við göng milli
tveggja staða.
mestu í jarðgöngum en mikil snjó-
flóðahætta er á þessu svæði. Kostir
Fljótaleiðanna tveggja eru hins veg-
ar þeir að þar opnast jarðgöngin
beggja megin í byggð og náttúru-
perlan Héðinsfjörður verður áfram
ósnortin. Jafnframt yrðu samgöngur
á milli Skagafjarðar og Siglufjarðar
mun öruggari en núverandi vegur
þar á milli er oft þungfær og mjög
erfiður í viðhaldi. Ljóst er að tenging
með jarðgöngum bæði úr Siglufirði
og Ólafsfirði inn í Fljót og áfram inn í
Skagafjörð tryggir betur allar sam-
göngur milli Skagafjarðar og Eyja-
fjarðar um norðanverðan Trölla-
skagann. Núverandi tenging um
Lágheiði er mjög snjóþung þótt nýtt
vegastæði og endurgerður vegur
gæti bætt þar miklu um.
Lágheiðin
Mikilvægt er að öllum undirbún-
ingi verði hraðað en aksturshæf jarð-
göng úr Siglufirði inn til Ólafsfjarðar
Jón
Bjarnason
Bannið eykur
vandann
ÞAÐ ER sorglegt
þegar ungmenni missa
stjórn á lífi sínu og leið-
ast út í vímuefnaneyslu
og þá glæpastarfsemi
sem henni fylgh’ gjarn-
an. Sum þeirra eiga
ekki afturkvæmt, sama
hvað skyldmenni leggja
á sig. Harmur þeirra
hlýtur að vera mikill.
Þess vegna verðum
við að leita allra ráða til
að lágmarka fíkniefna-
bölið. Það hefur verið
reynt, hér á landi sem
víðast annars staðar,
með hertum aðgerðum
og refsingum við fíkni-
efnaafbrotum. En er sú leið rétt?
Undanfarið hafa verið kveðnir upp
harðir dómar yfir tugum ungra
manna fyrir innflutning og sölu fíkni-
efna, en þrátt fyrir það hefúr fram-
boð eiturlyfja að sögn sjaldan verið
meira á markaðnum.
Stærsti dómurinn
Því er nefnilega þannig farið, að
allar tflraunir lögreglunnar til að
ráða við fíkniefnavandann eiu
dæmdar til að mistakast. Kannski er
það stærsti dómurinn í „stóra fíkni-
efnamálinu". Fólk mun ávallt neyta
fíkniefna, sama hvað lögreglan gerir.
Stór hluti fíkniefnabölsins, og
kannski stærsti, er hinir ýmsu óæski-
legu fylgifiskar bannsins við eitur-
lyfjum. I kringum sölu og neyslu efn-
anna hefur myndast neðanjarðar-
heimur, þar sem glæpir eru daglegt
brauð. Vegna hins háa verðs efnanna
verða fíklar að fjármagna neyslu sína
með glæpum og fíkniefnasalar grípa
til glæpa til að vemda hagsmuni sína.
Margir þessara glæpa eru aldrei
kærðir og koma ekki upp á yftrborð-
ið. Fíkniefnaneytandi er til að mynda
frekar ólíklegur til að kæra líkams-
árás til lögreglunnar, ef árásarmað-
verða ekki að veruleika fyrr en eftir
fimm ár. Aðrar samgöngubætur
mega ekki sitja á hakanum á þessum
tíma. Vegurinn um Lágheiði milli
Fljóta og Ólafsfjarðar er nú mikil-
væg samgönguleið ekki síst að sum-
arlagi fyrir ferðaþjónustuna á þessu
svæði. En með góðum vegi um norð-
anverðan Tröllaskagann milli Skaga-
Qarðar og Eyjafjarðar stækkar
Norðurland sem ferðamannasvæði.
Nú er unnið að endurbótum á vegin-
um um Lágheiði. Mikilvægt er að
þeim framkvæmdum verði flýtt, veg-
urinn styrktur og endurbættur niður
í byggð beggja megin, líka Ólafs-
fjarðarmegin. Þetta eru ekki dýrar
framkvæmdir og skynsamlegt er að
flýta þeim og ljúka eigi síðar en á
næsta ári. Lágheiðarvegurinn þarf
að koma sem fyrst að fullum notum
svo samgöngur batni og umferð örv-
ist um svæðið.
Einnig mætti taka upp reglulegan
snjómokstur um Lágheiðina þannig
að hún nýtist sem samgönguleið
lengstan hluta ársins.
Ákvörðunin varðar allt
Mið-N orðurland
Nú eru jarðgöng um Héðinsfjörð
efst á blaði en mikilvægt er að binda
sig ekki aðeins við eina leið fyrirfram
heldur meta alla þessa valkosti.
Vissulega ræður kostnaður við jarð-
gangagerðina miklu. En taka þarf
fullt tillit til berghruns, snjóa og ann-
arrar áhættu og meta áhrifin á nátt-
úruverðmæti, umhverfi, atvinnulíf og
aðra samfélagsþætti. Líta verður til
búsetunnar og umferðarinnar beggja
megin Tröllaskagans í heild og teng-
inguna milli Skagafjarðar og Eyja-
fjarðar en þessi tenging varðar allt
Mið-Norðurland. Markmiðið er að
ávinningurinn af þessum samgöngu-
bótum verði sem mestur þegar til
lengri tíma er litið.
Höfundur er þingmaður Vinstri-
hreyfingarinnar græns framboðs
Norðurlandi vestra.
urinn er fíkniefnasali
og ástæða árásarinnar
óuppgerð skuld.
Þar við bætist að
fíkniefnaneytandinn er
nánast búinn að segja
sig úr samfélaginu.
Hann á mjög erfitt með
að snúa blaðinu við;
hætta í dópinu og fá sér
almennilega vinnu, ef
hann hefur hlotið dóma
vegna fíkniefnaafbrota.
Andlát vegna fíkni-
efnaneyslu eru lang-
flest vegna óhreinna
efna eða mismunandi
styrkleika þeirra.
Fíkniefnaneytandinn
getur aldrei verið viss um að varan
sem hann kaupir sé sú sem selj-
andinn segir hana vera. Fíkniefnasal-
Fíkniefni
Bannið við fíkniefmim
gerir aðeins illt verra.
ívar Páll Jónsson legg-
ur til að leitað verði
annarra leiða.
ar drýgja efnin, og auka þar með
gróðann, með ófyrirsjáanlegum af-
leiðingum fyrir neytandann.
Fíkniefnaneytandinn getur heldur
ekki verið viss um að styrkleiki efnis-
ins sé hinn sami og síðasta skammts.
Því getur ein pilla í dag valdið sömu
eitrunaráhrifum og þrjár pillur í gær.
Hvað myndi gerast ef fíkniefni
yrðu allt í einu leyfð? Verðið myndi
hrapa. Starfsgrundvellinum yrði
kippt undan fíkniefnasölunum.
Framleiðslan myndi færast yfir til
lyfjafyrirtækja sem hægt væri að
hafa eftirlit með. Hið sama myndi
gilda um öll lyf; neytandinn gæti
treyst því að þau væru framleidd af
ábyi’gum aðilum, líkt og til að mynda
gildir um parasetamól nú. Glæpir
yrðu ekki lengur framdir, að minnsta
kosti ekki í sama mæli og nú, til að
fjármagna fíkniefnaneyslu, eða verja
ólöglega hagsmuni fíkniefnasalans.
Glæpum myndi því fækka mikið.
Bannið á að gilda um börn
Þó ber að taka fram, að ekki er ver-
ið að hvetja til þess að fólki undir lög-
aldri verði leyft að neyta fíkniefna.
Eflaust yrði ennþá til ólöglegur fíkni-
efnamarkaður fyrir unglinga, en þó
án margra áðumefndra fylgifiska.
Það er augljóst að margt hefur
breyst á því eina og hálfa ári sem liðið
er síðan einna fyrst var ljáð máls á
þeim möguleika að lögleiða fíkniefni.
Þeir sem það gerðu voru úthrópaðir
sem brjálæðingar og jafnvel vændir
um fíkniefnaneyslu. Nú hefur hins
vegar æ fleirum orðið ljóst, að barátt-
an gegn fíkniefnum hefur verið háð
með röngum formerkjum. Gríðarleg-
um fjármunum hefur verið varið til
löggæslu um allan heim, en þrátt fyr-
ir það er vandamálið meira en
nokkru sinni fyrr.
Því er aðeins tímaspursmál, hve-
nær fíkniefni verða lögleidd í heimin-
um. Bandaríkjamenn reyndu að
banna áfengi á sínum tíma, sem
leiddi til glæpaöldu á hinum svoköll-
uðu bannárum. Glæpum fækkaði
stórlega eftir að áfengi var leyft aft-
ur. Þeim hefur svo farið sífjölgandi,
eftir því sem meira hefur verið lagt í
stríðið gegn fíkniefnum.
Með þetta í huga er rétt að skora á
íslensk stjórnvöld að flýta fyrir þró-
uninni og taka málið upp á alþjóða-
vettvangi. Sennilega væri ekki
skynsamlegt fyrir íslendinga að
leyfa fíkniefni á meðan þau eru bönn-
uð í löndunum í kringum okkur, en
við eigum að hafa frumkvæði í þessu
máli og gera hvað við getum til að
binda enda á þetta árangurslausa og
dýrkeypta stríð gegn eiturlyfjum.
Höfundur er háskólanemi og
ritstjóri minimalstate.com.
Ivar Páll
Jónsson