Morgunblaðið - 20.07.2000, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR20. JÚLÍ200U
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Lífsorka
MYJVDLIST
Ásmundarsafn
YFIRLIT ÁSMUNDUR
SVEINSSON
Opið alla daga firá 12-18. Til 1. nó-
vember. Aðgangnr 400 krónur
EFTIR nokkuð sýningaumstang
hefur verkum Asmundar Sveinsson-
ar (1893-1982) aftur verið lyft á stall í
húsi hans og er mikið vel.
Með aliri virðingu fyrir yngri kyn-
slóðum hefur sú spuming vaknað
víða um heim og ekki að ástæðulausu,
hve langt núlistamenn geti gengið í
þá veru að gera eldri meistara að
þjónustu listar sinnar, marka ágæti
þeirra í Ijósi eigin naflaskoðunar og
sértækra viðhorfa á eðli myndlistar.
Engan veginn er skrifari á móti sýn-
ingum í húsinu, telur þó skipta máli
hvemig að þeim er staðið, en margt
það sem er undantekning annars
staðar virðist oftar en ekki regla hér
er svo er komið.
Vitaskuld við hæfi að verk lista-
mannsins, og ekkert annað en allt
sem þeim heyrir til, sem og maðurinn
að baki þeim, séu á oddinum yfir sum-
armánuðina, Ásmundur Sveinsson í
það heila. Þeir gestir flestir, sem
sækja safnið af hvað mestri forvitni
og koma frá öllum heimshomum, satt
að segja fátíðara að hitta þar á ís-
lendinga, nema þá skipulagða hópa
ferðalanga frá landsbyggðinni, eldri
borgara og skólana. Þetta er og hlut-
skipti staðbundinna einkasafna víðast
hvar, einnig Milles-safnsins í Stokk-
hólmi, en Carl Milles var lærimeistari
Ásmundar, ennfremur Munch-safns-
ins í Ósló, Bourdelle- og Zadkine-
safnanna í París og enn má lengi upp
telja ef vill. Hvað Munch-safnið
snertir get ég trútt um talað eftir að
hafa dvalið í húsinu á flestum árstím-
um. Ef til vill er Maillol-safnið í París
nokkur undantekning, sem afar líf-
legt safn í lifandi umhverfi, en það er
einkaframtak og hugmynd Dinu
Viemy, ber nafn hennar; Fondation
Dina Viemy. í blóma lífs síns var hún
fyrirsæta meistarans, og seinna einn
af mörgum metnaðarfullum og fram-
sýnum listhöndlurum borgarinnar,
safnið drifið áfram af ást, virðingu og
auðmýkt á list Maillols. Ástin og virð-
ingin era í þessum tilvikum mikils-
verðir þættir, einnig að gesturinn
finni fýrir nærvera listamannsins,
helst að sá andi beinlínis á hann, síður
að hlutimir séu umformaðir og skipu-
lagðir frá granni af tilskikkuðum eft-
irkomendum sem hugnast þá kannski
öðra fremur að þrengja sér í sviðs-
ljósið. Að þessu hef ég margsinnis
vikið í pistlum mínum varðandi einka-
söfn í útlandinu og hér heima, vildi til
að mynda sjá meira af Sigurjóni Ól-
afssyni í Sigurjónssafni, Asmundar-
safn þannig síður en svo einangrað
fyrirbæri, né annarlegar kenndir að
baki. Hér má nefna, að síðan hluti
kjallara gömlu sýningarálmu Munch-
safnsins var gerður að nokkurs konar
sviðsettum æviferilsannál, með ætt-
artré, ljósmyndum, persónulegum
munum og öllu tilheyrandi, er það til
muna jarðneskara aðkomu og stóram
meira af sjálfi listamannsins í húsinu.
Safnhúsi sem er frekar köld og til-
komulítil bygging og ekki að öllu leyti
í samræmi við listaverkin innan dyra,
Ljósmynd/Bragi Asgeirsson
Frummyndin af „Tónum hafsins““ varð til um miðbik 20. aldar, en seinna gerði Ásmundur risastóra útgáfu í
sementi, sem er bindiefni úr kalkdufti og leir, blandað gifsi. í hvaða hlutföllum veit ég ekki, hér gerði listamað-
urinn ýmsar tilraunir, en þessi stóru verk í garðinum hafa látið á sjá eins og hann óttaðist raunar sjálfur, enda
mun ekkert burðaijárn í þeim. Hér trónir styttan nýuppgerð í garðinum, hvít eins og sjávarlöðrið.
beinar línur og nýtistefna á oddinum,
ekki blóð tár og sviti, enn síður lífið,
ástin og dauðinn, sem hefði verið í
meira samræmi við ofumæma sálina í
listamanninum og inntak hstaverk-
anna innan dyra.
í húsi Ásmundar Sveinssonar hef-
ur flestu verið umtumað að undan-
skildri byggingunni sjálfri og allt
önnur skipan á myndastyttunum í
garðinum, nema kennitáknunum við
aðalinngangin, jafnvel áferð verk-
anna hefur ekki fengið að vera í friði.
Þetta er þó vel að merkja stefumótun
sem núverandi forstöðumaður fékk í
arf. Þá saknar maður þess, að fá ekk-
ert á milli handanna um verkin sem
til sýnis era, og svo era verkin utan
dyra ómerkt.
Ásmundur var réttur og sléttur
bóndasonur ofan úr sveit, frá Kol-
stöðum í Miðdölum í Dalasýslu, sem
kunni aldrei við fínheit í kringum sig,
r
INGM0LT
Hetmasiða;
Fasteijnasala
Gaðlaag Eelndóttír, Iðgg. fastelguasall
Isuðurlandsbraut 54, bláti húsin
www.thingholt.is
lf- Opið virka diga.frá k I ; 9^±7^Jg 533^ 3444 J
BROT \ I 1»VI BI STV
einbýíi
Neðstaberg - Víðidalur.
Glæsilegt ea 300 fm einbýlishús á tveimur
hæðum við Elliðaárdalinn. 5 svefnherb. 3
stofur. Stórar suöurverandir og -garður
tengjast útivistarsvæði Víðidalsins. 35 fm
bílskúr. Sérlega bjart og notalegt hús. 4108
Reykjavegur - Mosfellsbæ.
151,8 fm einbýlishús og að auki 42,5 fm
góður bllskúr. 4-5 svefnherb. Stór stofa
með ami. Stórt herbergi með sérínngangi
og forstofu. Fallegur garður. Stór hellulögð
suðurverönd út frá stofu. Blómaskáli. Verð
18,3 millj. 4154
Flúðasel - endaraðhús.
Fallegt 183 fm raðhús á tveimur hæðum,
ásamt stæði i bilageymslu. Að auki er
kjallari undir öllu húsinu. 5. svefnherb.
Húsið er laust við kaupsamning. Áhv. 7
millj. byggsj. og húsbréf. Verð 16,2 millj.
Ásland - Mosfellsbæ. Giæsiiegt
parhús á tveimur hæðum á fallegum
útsýnisstað. 5 svefnherb. Stórar stofur. 28
fm bílskúr. Húsið afhendist fullbúið utan en
fokhelt að innan 15 sept. nk. Húsið er
komiö vel áleiðis i byggingu. Verð 13,5
millj. 4184
Grasarimi. Björt og rúmgóð 223 fm
ibúð i parhúsi á tvemur hæðum. Fjögur
svefnherbergi, tvær stofur og sjónvarpshol.
Eignin er ekki fullbúin. Áhvflandi 6,2 millj.
húsbr. Verð 15,5 millj. 4203
hæðir
Smárar - Kópav. Sérstaklega
glæsilegt einbýlishús á frábærum stað.
Vönduð eign og vel staðsett með mikilli
lofthæð. Fallegt útsýni. Skipti á rað/parhúsi
( Smárum/Lindum kemur til greina. Verð
27,8 millj. 4200
Hamrabyggð - Hafnarf.
Glæsilegt 174,5 fm einbýll ( smfðum. 4
herbergi og stórar stofur. Húsið stendur við
1. braut á golfvelli Keilis og útsýni er fallegt.
Húsið afhendist fullb. að utan, múrað og
húðað með Ijósum kvarts. Verð 15 millj.
wnamammm
Fjallalind - Kóp. Glæsilegt 168 fm
endaraðhús á tveimur hæðum. 4
svefnherb. Góð stofa. Innb. bílskúr.
Síðasta húsið. Selst fullb. að utan en
fokhelt að innan. Tilb. til afh. í ágúst. Verð
13,3 millj.
Jöklasel - Seljahvefi. vorum að
fá i einkasölu fallegt ca 220 fm endaraðhús
m. innb. bilskúr. 4 góð svefnherb. Glæsil.
opið rými i risi sem nýta má sem dagstofu
eða sjónvarpsstofu og leikherb. Sérinng. á
jarðhæð og hæð. Mögul. skipti á 4ra til 5
herb. íbúð í sama hverfi. Verð 18,5 millj.
4201.
Hraunteigur - sérinn-
gangur. Vorum að fá I einkasölu
sérstaklega fallega fbúð í þessu vinsæla
hverfi. Þrjú svefnherb., stofa og
sjónvarpshol. Gróinn og fallegur garður.
Áhvílandi 3,5 millj. húsbr. Verð 13,3 millj.
4205
ISIililQI
Fiskakvísl. Glæsilegt 175 fm enda-
raðhús á tveimur hæðum m. lokuöum garði
og tvöföldum sérstandandi ca 40 fm
bflskúr. Norður- og suöursvalir. Gott útsýni
yfir borgina. Verð 20,9 millj. 4187
Vættaborgir - Grafarvogi.
Stórglæsileg endaíbúö með sérinngangi á
efri hæð i littlu fjölb. Parket á allri íbúðinni
nema á baðherb. sem er flísal. Þrjú góð
herb. (eitt notað I dag sem borðst.)
Þvottaherb. innaf glæsilegu eldhúsi.
Vönduð og falleg eign. Verð 12,3 millj.
Vesturvallagata - ný íbúð. I
byggingu á 2.hæð i vesturbænum. Ibúðin
er ca 81 fm, 2 herbergi, stofa, baðherbergi
og geymsla. (búðin verður seld tilbúin til
innréttinga og verður afhent í
ágúst/september ( ár. Teikningar á
skrifstofu Þingholts. Verð 10,3 millj.
gekk ekki greiddur og strokinn í gljá-
fægðum oddmjóum lakkskóm um hús
sín. Var vígður striti sveitalífsins til
22 ára aldurs og bar þess merki allt
sitt líf, líkt og Hallsteinn bróðir hans,
en báðir voru í útliti sem klipptir úr
fomsögunum og þá einkum Hall-
steinn, sem var völundur á smíðar og
listamaður sem slíkur. Notaði augun
og skynjunina sem mælistiku frekar
en aðfengin hjálpartæki svo sem
frægt var meðal myndlistarmanna,
sem leituðu mikið til hans vegna um-
gerða um myndverk sín. Um árabil
var Hallsteinn mikilvægur aðstoðar-
maður bróður síns, og lengi hefur mig
granað að hann eigi eitt og annað í
tréskúlptúmum sem var afmai-kað og
einstakt tímabil á listferli Ásmundar.
Áhugi Hallsteihs á viðum, ekki síst
gömlum ormétnum og veðraðum,
saga útaf fyrir sig, og því áhugamáli
var hann vígður til hinsta dags. Hann
lést háaldraður fyrir fáum áram og
blessuð veri minning þessa sérstæða
valmennis.
Hyggja mín er, að ferðalöngum
komnum hingað frá fjarlægustu
heimshomum og helst til að kynnast
íslenskri þjóð og menningu hennar,
þætti ómælt meiri fengur í að kynn-
ast manninum Ásmundi Sveinssyni
eins og hann var, réttum, sléttum,
skítugum og með sigggrónar hendur,
heldur en þvegnum, klipptum og
stroknum í stássfötum, og í húsa-
kynnum sniðnum eftir forskrift er-
lendra hásala, sem hann gaf sjálfur
lítið fyrir í lifanda lífi. Þannig hefur
færst mikið í vöxt á tímum mötunar
og hnattvæðingar, sem helst valtar
yfir lággróðurinn, að fólk leiti uppi
eitthvað alveg sérstakt og öðravísi á
ferðum sínum. Hér áttum við mann-
inn Ásmund Sveinsson og safaríka
visku hans á mannlífið, en hvar sér
þessum upprana hans stað í húsinu er
svo er komið og hvar er Ásmundur
sjálfur? Yerk hans era þar ennþá
góðu heilli, en umhverfi þeirra annað,
andi hússins hefur vikið fyrir hjáleit-
um fínheitum og listaverkin svipt lífs-
mögnum umhverfisins sem fyrram
umlék þau. Þetta kemur þó hönnun-
inni í sjálfri sér minna við, en verltin
standa einhvem veginn svo umkomu-
laus á stásslegum marmaranum eins
og vanti manninn og lífsandann að
baki þeirra.
Ekki er þetta einangrað fyribæri,
því jafnvel Rodin-safnið í París er
undir sömu sök selt, en þar hafa
styttumar í garðinum ein af annarri
hlotið svipaða meðferð, þó ekki án
mótmæla frá listamönnum og París-
arbúum. Hin tímalega fylling í
myndastyttum, ásamt áferð þeirra
húðinni, er nokkuð sem velflestum
myndhöggvuram fortíðar hugnaðist
ofar öllu og málaramir vora hér einn-
ig með á nótunum. Michaelangelo
gróf styttur niður í jörðina í þeim til-
gangi að þær sýndust eldri og Munch
setti málverk sín út á svalir eða stafl-
aði þeim upp við húsvegg til að þau
veðraðust, nefndi það hrossakúr!
Parísarbúar segja þetta bardús fá-
fengileikans við styttur Rodins, gert
fyrir óþroskaða túrhesta, trúlega af
svipaðri gerð og leitar hér á landi
uppi hamborgara/flatbökustaði og
/eða litað gæraskinn, era æfir út í það
sem embættismenn leyfa sér í þess-
um efnum.
Við, sem þótti vænt um manninn
Ásmund Sveinsson, sem var alþýð-
leikinn holdi klæddur, skiljum ekki
þessa þróun mála, því þetta gerir list
hans framandlegri og óaðgengilegri.
Einkasafn á síður að gera að ósnert-
anlegum fínheitum, öllu frekar safa-
ríkri kviku lífsorku í samhljómi við
lífsstarf mannsins sem þau era byggð
yfir, í þessu tilviki römm náttúraöfl
sem snerta alla með innri ratsjána
virka.
Bragi Ásgeirsson
fpM—1Bfc
mm
mm
pm
LUNDUR
FASTEIGNASALA
SÍIYLI 533 1616
FAX 533 1617
SUÐURI.ANDSHRAUT 10, 2.1 IÆÐ, F/OUAN BLÓMASTOFU URIÐFINNS, 108 RIEYKJAVÍK
Ellert Róbertsson sölumaður Karl Gunnarsson sölumaður
Jóhannes Asgairsson hdl., lögg. fastaignasali
Kjalarland - Fossvogur
Vorum að fá í sölu mjög gott ca 200
fm endaraðhús ásamt 25 fm bílskúr.
M.a. Stórar stofur og borðstofa. Eld-
hús með nýlegum vönduðum inn-
réttingum og tækjum. Góðar suður-
svalir frá stofu. Hátt til lofts í holi og
stofum. Á neðri hæð eru 3-4 her-
bergi. Baðherbergi á neðri hæð og gesta w.c. uppi. Fallegur og skjólgóð-
ur suðurgarður. Vönduð og góð eign.
Gerðharmrar - Grafarvogur
Einkar fallegt og vel staðsett ein-
býli á einni hæð ásamt bílskúr,
samt. um 200 fm. M.a. 4 her-
bergi, góðar stofur þar sem gert
er ráð fyrir arni, sjónvarpsstofa, 2
baðherbergi. Suðurverönd afgirt
með skjólveggjum. Stórt eldhús
með vönduðum innréttingum og tækjum. Hiti í innkeyrslu.