Morgunblaðið - 02.08.2000, Qupperneq 40

MORGUNBLAÐIÐ
He|, sæta! Prpfpðu þaðgiýjasta!
Fimfn flottir augnskuggar og fímm vara/Mr
saman í skemmWegum umbúóum.
Útsölustaðir: ^
Lyf og heilsa - Apótek og helstu snyrtivöruverslanir
Dreifihgáraðili: Cosmic ehf., sími 588 6525
40
>
MIÐVIKUDAGUR 2. ÁGÚST 2000

ftaka
völdin
Rafmagnskælibox
24 lítra, 12 volta
Kælibox
30 Iftra, gðð einangrun
fatnadur
• imrttUntttH
JURA gönguskór
EXPE combipols
göngustafir þrísk
með hertum oddi
rlLA'SkÓI
Sumar- og tískufatnaður
toppurÍYW/ V útívúit
nærfatnaður
á börn og fullorðna
UlHEtÖ
TILBOÐ
Fasteignir á Netinu
v^mbl.is
UMRÆÐAN
Hvað er svona
merkilegt við Island?
MARGT hefur verið skrifað í
framhaldi af kristnihátíðinni sem
sýnir frekar ógeðfelldar hliðar á
samtíðarmönnum. Það
er fárast yfir kostnaði
við hátíðina og ekki
má gleyma að nefna
að þeim peningum
sem í hana fóru hefði
betur verið varið til
að styðja bágstadda.
Ætli megi ekki segja
það sama um æði
margt tilhald í þjóðfé-
laginu? Að telja það
eftir á velmegunaröld
að nokkru sé kostað
til að minnast stórat-
burðar í þjóðarsög-
unni eins og kristni-
tökunnar er vitaskuld
ekki annað en kot-
ungsháttur, hver sem
trúarafstaða manna kann að vera.
En þetta tækifæri hefur líka verið
notað til að blása í glæður óvildar
gegn kristni og kirkju. Hver verð-
ur að fá að þjóna lund sinni í þeim
efnum sem honum sýnist. Hitt er
verra þegar menn verða svo átta-
villtir að þeir vita ekki hvar þeir
eiga heima.
Rabb í Lesbók 29. júlí, undirrit-
að Árni Arnarson, hefur orðið mér
meira umhugsunarefni en önnur
skrif um þessi efni. Hann hefur
bersýnilega ekki verið á hátíðinni
af því hann heldur að sjálf minning
kristnitökunnar hafi verið „auka-
númer í skemmtidagskrá Alþing-
is“, eins og hann segir, og hún hafi
ekki verið „í kristilegum anda“
sem hann veit auðsjánlega vel
hvernig sýna skal.
Þessi höfundur hefur einhvers
staðar meðtekið þá hugsun að öll
rækt við þjóðerni sé af hinu illa.
Honum verður ekki skotaskuld úr
að tengja múgsamkomur nasista
við þjóðfrelsishreyfingu íslendinga
um aldamótin og fyrri Þingvalla-
hátíðir. Evrópusambandið „var
stofnað til að brjóta niður hina
blóði drifnu múra fordóma og tor-
tryggni," segir hann og það virðist
standa í einhverju samhengi við
löngun íslendinga til
að efla samstöðu sína
sem þjóðar á Þing-
völlum og minnast
sögu sinnar þar. Hér
er ekki ástæða til að
rekja málflutning höf-
undar ítarlega, les-
endur skulu aðeins
hvattir til að fletta
upp í Lesbókinni og
kynna sér þá menn-
ingarsýn sem þar
birtist. Ég get þó ekki
stillt mig um að birta
hér sýnishorn af
smekkvísi höfundar í
líkingamáli: „Fjárveit-
ingavaldið, sem venju-
lega er haldið krón-
ískri hægðatregðu þegar málefni
þeirra sem minna mega sín í þjóð-
félaginu ber á góma, fær óstöðv-
andi niðurgang um leið og styrkja
þarf hégómafullar hugmyndir um
sögulega yfirburði og afrek ís-
lensku þjóðarinnar.“
Höfundur liggur hvergi á því að
það hafi verið siðlaust af íslensk-
Kristnihátíð
Ekki á að letja
okkur, segir Gunnar
Stefánsson, til að
leggja rækt við eigin
menningu og erfðir.
um stjórnvöldum að minnast
kristnihátíðarinnar. Hann verður
að hafa þá skoðun fyrir sig og von-
andi er hann þá ötull stuðnings-
maður góðs siðferðis. En það voru
þessi orð sem ég staldraði lengst
við í máli hans: „Ef til vill er
ástæðan fyrir því að þjóðin snið-
gekk þessa kostnaðarsömu hátíð-
....að tilefnið sjálft lá ekki ljóst fyr-
ir. Var íslensk kristnitaka eitthvað
merkilegri en annarra þjóða?“
Þetta er góð spurning og má
gjarnan bæta fleirum við í sama
dúr: Var stofnun lýðveldis á Is-
landi eitthvað merkilegri en ríkja-
stofnanir annarra þjóða? Er saga
íslands eitthvað merkilegri en
annarra þjóða? Eru íslendingar
eitthvað merkilegri en aðrar þjóð-
ir? Svarið við öllum þessum spurn-
Gunnar
Stefánsson
Cartíse
Cartfse og Lýv, Cartfse,
haildverslun, Garöarsbraut 15,
Hamraborg 1, Húsavfk,
sími 554 6996. sími 464 2450.
Stretch buxur,
st. 36-52,
ný sending.
Frábærar kvartbuxur.
Micro úlpur.
Síðir jakkar.
Siffon skyrtur.
Dragtir.
Lámarksverð
Hágæði
ingum er vitanlega neikvætt. Ekk-
ert af þessu er merkilegra en hjá
öðrum. En þetta er okkar saga,
okkar menning, okkar líf. Er það
„ofvaxið skilningi manna með
mannsvit", svo gripið sé til orða
Sigurbjörns Einarssonar biskups í
Morgunblaðinu 28. júlí, að íslend-
ingum sé sómi að því, beri jafnvel
nokkur siðferðileg skylda til þess,
að virða sögu sína, trú og menn-
ingu, - þótt hún sé ekki „merki-
legri“ en aðrar þjóðir eiga? Það er
auðvitað alveg rétt hjá þessum
greinarhöfundi að einstakir at-
burðir, eins og kristnitakan á Al-
þingi árið 1000, hafa einkum tákn-
rænt gildi. „Það er ljóst að landið
hefði kristnast hvort eð var,“ segir
hann spaklega. „Ártöl skipta þar
litlu máli.“ Ekki ónýtt að benda á
þetta. Það skiptir kannski ekki
máli frá háum sjónarhóli skoðað
hvenær atburðir gerast, - þeir
hefðu gerst hvort eð er! Þetta er
auðvitað heimspekileg spurning
sem jafnsnjall maður og höfundur
rabbsins gæti áreiðanlega varpað
ljósi á í góðu tómi.
Ég þykist sjá af þeirri grein sem
hér er um rætt að höfundur henn-
ar vilji telja sig - eða láta telja sig
- alþjóðasinna, eins og kallað er.
Þess vegna er honum svo illa við
að nokkuð sé gert sem geti ýtt
undir þjóðerniskennd þessarar
litlu þjóðar. Víst þurfum við að líta
vítt yfir og gerum það í vaxandi
mæli. En það á ekki að letja okkur
til að leggja rækt við eigin menn-
ingu og erfðir. Kannski þjónum við
umheiminum einmitt best með því.
Á þessu sumri stóð ég í húsi
Stephans G. Stephanssonar á
sléttum Albertafylkis í Kanada.
Það var ógleymanleg stund. Ovíða,
ef nokkurs staðar, hefur íslenskur
andi risið hærra og skyggnst
dýpra en í þessu litla lágreista
húsi. Stephan G. var enginn
heimalningur, en hann gleypti ekki
hugsunarlaust tuggur sem að hon-
um voru réttar í hinum stóra
heimi. Hann var ekki kirkjunnar
maður, kallaði sig raunar guðleys-
ingja. En hann var umfram allt
húmanisti, trúði á þroskamögu-
leika manna og samfélagslega
ábyrgð þeirra. Hvað orti hann á
hinu mikla landflæmi Vestur-
heims:
Heimsborgari er ógeðs yfirklór -
alþjóðrækni er hverjum manni of stór,
út úr seiling okkar stuttu höndum.
Hann, sem mennir mannafæstu þjóð,
menning heimsins þokar fram á slóð,
sparar hræ og hrösun stærri löndum.
Það getur auðvitað verið álita-
mál hver það er sem best mennir
hina mannafæstu þjóð - og þokar
um leið menningu heimsins fram
um hænufet. En það gerir vissu-
lega enginn sem ekki veit eða vill
vita hvaða þjóð hann heyrir til.
Höfundur er bdkmenntafræðingur.
mbl.is
__/KLLTXíf= CtTTH\0K£J A/ÝTT