Morgunblaðið - 30.08.2000, Blaðsíða 34

Morgunblaðið - 30.08.2000, Blaðsíða 34
34 MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 2000 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ * N eikvætt viðhorf Afþessum niðurstöðum má draga að minnsta kosti þá ályktun, að varlega skuli fara í að hvetja alla til að brosa á þeim forsendum að það kosti ekkert. Kötturinn Grettir fór einu sinni að hugsa um þá miklu speki sem oft er hamrað á, að ef maður brosir við heiminum þá brosi heimurinn á móti. Og mjúka hlið- in á Gretti var eðlislægri fýlu hans yfirsterkari eitt andartak og hann brosti sínu blíðasta. Viti menn, allur heimurinn skein við honum, brosandi hinu fegursta Colgate-brosi. Gretti var brugðið, hann hætti snarlega að brosa og sagði við lesendur sína: Þetta geri ég aldrei aftur. Grettir er ekki sá eini sem er orðinn efins um gildi þess að brosa stanslaust og vera alltaf jákvæður. Nýlega greindi banda- ríska blaðið The New York Tim- es frá þarlendum sálfræðingi, dr. Barböru Held, sem er að verða búin að fá sig VIÐHORF Eftir Kristján G. Arngrímsson fullsadda á því að leggja alla áherslu á það jákvæða og útrýma því neikvæða. „Hún vill ekki vera hress, líta á björtu hliðarnar eða láta brosið vera regnhlífina sína,“ segir fréttaskýrandi blaðs- ins um Held. Hún hafi meira að segja nokkrar áhyggjur af svoleiðis löguðu. Og hún sé ekki ein um það. Lítill hópur sálfræðinga sé farinn að hafa áhyggjur af því, að sálfræðingastéttin - og reyndar Bandaríkin eins og þau leggi sig - sé að verða fórnarlamb boð- skapar um sífellda jákvæðni. Hún kallar þetta „einræði já- kvæða viðhorfsins," sem kveði á um hressileika og bjartsýni sem formúlu fyrir árangri, úthaldi og bættri heilsu, og leggi neikvæðni að jöfnu við mistök, viðkvæmni og almennt heilsuleysi. Bandarískir sálfræðingar komu meira að segja saman á þingi nýlega undir yfirskriftinni: (Hinar gleymdu) dyggðir nei- kvæðninnar. „Eg hef áhyggjur af því að við gefum fólki ekki nóg pláss til að líða illa,“ er haft eftir Held, en hún er höfundur bókar sem heitir Hættu að brosa og byijaðu að nöldra. Það sem þessir bandarísku sálfræðingar eru kannski helst að fetta fingur út í eru alræðistil- hneigingar jákvæðnitrúboðsins, fremur en að þeir séu að meina að jákvæðni sé beinlínis til skaða. En hún á ekki alltaf við og hún hentar ekki öllum. Kannski lætur sumum vel að stappa í sig stálinu og telja sér trú um að allt fari á besta veg. En þeir eru líka til sem ná betri árangri með því að ímynda sér að allt fari í steik og gera sér væntingar sem eru óraunsæis- lega litlar. Útkoman verður þó engu síðri en hjá þeim jákvæðu og bjartsýnu. Samkvæmt The New York Times hafa reyndar verið gerðar rannsóknir á fólki, sem benda til þess að jákvæð hugsun henti sumum vel, en öðrum gangi bet- ur með því að vera neikvæðir á eigin ágæti og getu. Af þessum niðurstöðum má draga að minnsta kosti þá álykt- un að varlega skuli fara í að hvetja alla til að brosa á þeim forsendum að það kosti ekkert. Þvingað bros geti nefnilega bein- línis orðið til þess að árangur ná- ist ekki. Niðurstöður rannsóknar sem gerð var í Bandaríkjunum fyrir um tíu árum benda þar að auki til þess að taugaveiklað og óham- ingjusamt fólk sem er gjarnt á að kvarta og kveina sé engu heilsuveilla en þeir sem eru allt- af hressir og brosandi og enda- laust jákvæðir. Þeir þátttakendur í rannsókn- inni sem fengu hátt gildi á mæli- kvörðum fyrir taugaveiklun, kvíða, pirring og ofurviðkvæmni reyndust líklegri til að kvarta undan líkamlegum sjúkdóms- einkennum. En þeir voru engu líklegri en hinir til að fara frem- ur til læknis, fá háan blóðþrýst- ing eða deyja. Skilyrðislaust jákvæðnitrúboð, sem án nokkurs hiks og í helgi- kenndri sannfæringu um eigin réttmæti fordæmir alla nei- kvæðni, getur þar að auki haft þær afleiðingar að heilbrigð gagnrýni sé bannfærð. Þeim sem dettur í hug að bregðast við ein- hverju með efasemdum - og jafnvel orðinu nei - er sagt með pirringi að „vera ekki svona neikvæður." Maður þarf að vanda sig þegar maður gerir greinarmun á gagn- rýni og neikvæðni, því að þetta tvennt er náskylt. Kannski má segja að það sé sá munur á, að gagnrýni hafi annað markmið en sjálfa sig, en hreinræktuð nei- kvæðni miði svosem ekki að öðru en neikvæðni. Hættan er sú, að litið sé á gagnrýni sem tilgangslausa neikvæðni og því skuli ekki hlustað á hana (þótt hún skuli auðvitað umborin af víðsýni hins sanna nútímamanns). Og svo er þetta náttúrulega í orðanna hljóðan, hvemig má það vera að neikvæðni sé af hinu góða en já- kvæðni slæm? Þess vegna er hætt við að þeir sem eru að eðlis- fari ekki alltaf hressir fái ekki að vera eðli sínu samkvæmir. Þetta getur jafnvel tekið á sig mynd hreinnar kúgunar. Barn sem er að upplagi kvíðið og lítið brosgjarnt lendir kannski í því að vera í leikskóla þar sem allur hópurinn er látinn syngja saman um nauðsyn og kosti þess að brosa - að það kosti ekkert og svo framvegis og svo framvegis samkvæmt þessu skylduboði nú- tímans. Við slíkar aðstæður er hætt við að eðlilegt skapferli barnsins - kvíðið, alvörugefið, það er að segja, neikvætt - fái ekki notið sín. Hópurinn beinlínis kúgar barnið til uppgerðarjákvæðni, vegna þess að eitt súrt fés í hópi margra skælbrosandi líðst ekki nú á tímum. Ekki bara vegna þeirrar gamalkunnu áráttu fólks að þola illa að einhver skeri sig úr hópn- um. Núorðið er það pólitísk rétt- hugsun að það sé til marks um víðsýni að þola öðrum slíkan kverúlantahátt. En þarna, þegar um er að ræða einhvern sem sker sig úr með því að vera nei- kvæður, er allt í einu komin fram sérviska sem leyfilegt er að ráð- ast gegn. Og þá fær gamla góða hópsálin sem býr í okkur öllum að sleppa fram af sér beislinu og berja á þeim sem sker sig úr. Vinnudeilan á Fáskrúðsfirði í Morgunblaðinu 19. ágúst sl. skrifar Emil Thorarensen frá Eski- firði hjartnæma grein til varnar stjórnendum Loðnuvinnslunnar á Fáskrúðsfirði vegna ómaklegrar baráttu að hans mati, nokkurra verkamanna fyrir málstað sínum og kjör- um. Ekki hef ég kynnt mér uppruna Emils eða hvort hann hafi einhvern tímann unnið verkamannastörf á lífsleiðinni, en ég er sannfærður um að ef hann starfaði sem verkamaður í Loðnuvinnslunni á Fáskrúðsfírði í dag væri hann þátt- takandi í þessari baráttu og vissi þá um hvað hún snerist og myndi gæta hagsmuna sinna þar. Emil er í skrif- um sínum sífellt varðhundur kerfis og karla eins og stjórnenda Loðnu- vinnslunnar á Fáskrúðsfirði og í grein sinni verður honum tíðrætt um trúverðugleika og fjármuni. Hann ætti líka að vita að eitt er að útvega fjármuni og fjárfesta til að byggja upp fyrirtæki, og annað er að stjórna síðan fyrirtækinu svo að vel sé, tryggja að fjárfestar hafi áfram trú á fyrirtækinu, taka skynsamar ákvarðanir og sýna rétta dómgreind á réttum tíma og stað og svo aðalatriðið sem er að eiga gott samstarf við starfsfólk fyrirtækis- ins. Emil Thorarensen situr í skjóli slíks manns sem er Aðalsteinn Jóns- son á Eskifirði og ég fullyrði að Alli ríki hefði aldrei leitt sína verksmiðju inn í slíka deilu sem uppi er á Fá- skrúðsfirði, slíkur munur er á dómgreind Alla og nánustu sam- starfsmanna hans og snillinganna á Fá- skrúðsfirði sem mis- tekst flest af því sem þeir gera. Emil kallar það ósköp að starfsmenn LVF skuli standa fyrir verkfallsaðgerðum og berjast fyrir hagsmun- um sínum og lífsbrauði með fulltingi verka- lýðsfélagsins sem þeir eru félagar í og stöðva þar með þetta dýra framleiðslufyrirtæki. Eg veit ekki betur en að verkfall hafi verið í verksmiðjunni á Eski- firði í sumar í hálfan mánuð áður en samningar náðust. Ekki datt stjórn- endum þeirrar verksmiðju í hug að ráðast að mannskapnum í verk- smiðjunni og fækka á vöktum, og er þó verksmiðjan á Eskifirði betur mönnuð og útbúin en Loðnuvinnslan á Fáskrúðsfirði. Það er ekkert ann- að en svik að semja um örfá prósent í launahækkun í samningum og ætla síðan að stela því til baka aftur með því að fækka starfsfólki eins og gera átti á Fáskrúðsfirði og gera síðan auknar kröfur og ætlast til þess að færri menn bæti á sig störfum, álag aukist og færri menn skili sömu af- köstum við vinnu og framleiðslu, og einnig að allur búnaður í verksmiðj- unni gangi á sama hraða. Nei takk, þetta er ekki árið 1920 heldur árið 2000 og verkamenn hafa sama rétt til sjálfsvirðingar og þessir höfð- ingjar og láta ekki kúga sig í dag. Vinnudeila Ég spyr launafólk og verkalýðsforystu um allt land, segir Eiríkur Stefánsson. Eigum við að láta þessa valdníðslu yfír okkur ganga eða gæta hvert annars? Emil segir einnig að honum sé kunnugt um að Verkalýðsfélagið á Fáskrúðsfirði hafi hafnað samningi sem gefur starfsmönnum LVF held- ur betri kjör en samið var um við starfsmenn annarra verksmiðja á Austurlandi í sumar. Þetta eru hel- ber ósannindi og okkur hefur ekki verið boðið annað en aðrir fengu í sínum samningum. Dagvinnulaun starfsmanna í loðnuverksmiðjum á íslandi eru um 100.000 krónur á mánuði og til að hafa góðar tekjur þarf óhóflegan vinnutíma og lítils er metið þótt starfsmaður hafi áratuga starfsreynslu. Til gamans vil ég segja frá auglýs- ingu sem birtist í Morgunblaðinu 20. ágúst sl. þar sem 10-11 verslanirnar í Reykjavík auglýstu eftir starfs- fólki og buðu eftirfarandi kjör án til- lits til starfsaldurs: Byrjunarlaun kr 106.767 á mánuði og eftir sex mánuði kr 114.767 á mánuði og starfsmönnum var einnig boðinn samningur til 20 mánaða sem tryggði þeim 15.000 króna kaup- auka á mánuði, eingreiðslu í lok Eirikur Stefánsson Ætlar ríkið að kaupa sína eigin eign? YFIRLÝSING um- hverfisráðherra um áhuga ríkisstjómarinn- ar á að kaupa Geysis- svæðið er í meira lagi sérkennileg. Ekki síst þegar haft er í huga að ríkið er þegar eigandi hverasvæðisins að lang- mestu leyti ef ekki öllu. Vandséð er af hvaða hvötum framkvæmda- valdið ætlar í þessu máli enn einu sinni að ganga í berhögg við hagsmuni skattborg- ara. í Haukadal hafa ráðamenn áður látið einstaklinga komast upp með að sölsa undir sig eigur rík- isins án þess að gæta almannahags- muna sem þeir hafa reyndar verið kjömir til. Það þætti rannsóknarefni blaðamanna og stjómmálamanna í nánast öllum lýðræðisríkjum heims að kanna hvort slíkt ráðslag stafar eingöngu af vanhæfni eða hvort ljós- fælin hagsmunatengsl séu í málinu. Hverasvæðið við Geysi er talið vera um 20 ha að stærð og telst ásamt öðmm jarðhitaréttindum Hauka- dalstorfunnar vera í óskiptri sameign jarðanna fjögurra sem teljast til Haukadalstorfunnar, þ.e. landnáms- jarðarinnar og höfuðbólsins Hauka- dals og býlanna sem seinna voru byggðar sem hjáleigur frá höfúðból- inu, Laug, Bryggju og Tortu. Utan þessarar sameignar em þó fjórir helstu hverimir Geysir, Strokkur, Blesi og Litli-Geysir sem ríkið keypti 1935. Ríkið eignaðist jörðina Laug árin 1902 og 1903 nema gistihúsið við Geysi sem þar stóð á ca 1000 fer- metra lóð. Árið 1938 gerast hins veg- ar þau tíðindi að dansk- ur athafnamaður, Kristian Kirk kaupir Haukadal, Bryggju og Tortu fyrir milligöngu Hákonar Bjamasonar skógræktarstjóra til að hefja þar baráttu gegn þeirri landeyðingu sem þá ógnaði Haukadal. Kirk hafði kynnst bar- áttu skógræktarmanna gegn gróðureyðingunni i V-Jótlandi og glæsi- legum árangri þeirra. Þegar hann gaf Skóg- rækt ríkisins jarðirnar með öllum gögnum og gæðum tveimur árum síðar hafði hann friðað landið með girðingu, hafið uppgræðslu og endur- byggt Haukadalskirkju sem þá var að falli komin. „Vaxið skógi eyðist landið ekki,“skrifaði Kirk í afsalsbréf til skógræktarinnar 15. júní 1940 og hefur það sannast eftirminnilega í Haukadal sem hefur verið að breyt- ast í unaðsreit eins og foksvæðin á Jótlandi. Á þessum tíma var Haukadalur kominn í eyði og áfok ógnaði jörðinni en Sigurður Greipsson eigandi jarð- arinnar og eyðibýlisins Bryggju hafði áður stofnað skóla með smá bú- rekstri fyrir neðan Hverasvæðið og var þar kallað „við Geysi“ eða „á Söndum“. Greinilega kemur fram í afsali Sigurðar og móður hans sem átti jarðimar með honum að þær voru seldar með öllum gögnum og gæðum hveiju nafni sem nefnast en undanskilið er sölunni tiltekið land sem var í óskiptri sameign kirkjunn- ar og jarðanna fjögurra. Haukadalskirkja íylgdi með í kaupunum en hún er bændakirkja, Geysissvæðið Gera verður kröfu til handhafa ríkisvalds- ins að þeir gæti hags- muna almennings, segir Valdimar Jdhannesson. Það hefur ekki verið gert í Haukadal. þ.e. í eigu landeiganda. Samkvæmt gömlum máldögum á hún 25% af óskiptu landi og hlunnindum Hauka- dalstorfunnar auk þess að eiga Haukadalsheiðina. Ekki verður séð að unnt sé að raska þeirri stöðu ef eigandi kirkjunnar, þ.e. Skógrækt ríksins gætir réttar hennar. Eigendur Tortu seldu Kristian Kirk jörðina með sömu skilmálum enda fara öll kaupin fram á sama tíma. Augljóst er að þeir selja jörðina án allrar takmörkunar á rétti kaup- anda vegna ítaka, óskipts lands eða annarra gæða. Af ofangreindu sést að ríkið og Skógrækt ríkisins voru orðin eig- endur Haukadalstorfunnar ásamt með Haukadalskirkju og öllum gæð- um árið 1940 ef utan er skilið óskipt land og smáspildur. Þegar Siv um- hverfisráðherra boðaði blaðamenn á sinn fund fyrir skemmstu til að segja þjóðinni að nú ætlaði hún að taka ásig rögg til að kaupa Geysissvæðið þá var hún að hreykjast yfir því að ætla nú að kaupa fyrir hönd þjóðarinnar svæði sem hún hefur átt í 60 ár! Nú virðist eiga að Ijúka því verki sem hófst árið 1990 þegar eigendum Valdimar Jdhannesson
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.