Morgunblaðið - 03.09.2000, Blaðsíða 34

Morgunblaðið - 03.09.2000, Blaðsíða 34
34 SUNNUDAGUR 3. SEPTEMBER 2000 SKOÐUN MORGUNBLAÐIÐ * HYERNIG Á ÍSLAND AÐ SJÁLFSAGT getur enginn gefið þessari fyrirsögn svar sem öll- um líkar og um sumt fáum við mennirnir engu ráðið. Stundum finnst mér þó eins og það sem gert er, skipu- lega eða óskipulega, sé eitthvað sem við íbúar þessa lands fáum ekk- ert um að segja og er líkara náttúrulögmál- um en mannanna verk- um. Þess vegna skulum við aldrei gleyma því, að okkur hefur verið trúað fyrir óviðjafnan- legri náttúru og arfleifð þjóðar sem okkur ber að hlúa að eins og kostur er. Hættumerkin birtast nú hvert á fætur öðru og því eins gott að þjóðin haldi vöku sinni. Við getum haft áhrif ef við viljum. Með þessu á ég ekki við að hjakka í sama farinu og stríða gegn því sem til framfara horfir, landi og þjóð til heilla þótt einhver röskun verði, heldur hafa í huga að allt sem gert er orkar tví- mælis. Margt hefur gleymst að tala um við mig og þig og okkur er ekki sama. Virkjanamál Það sem fékk mig til að stinga nið- ur penna var frétt í Morgunblaðinu um stækkun Þverárvirkjunar þar sem til þess var tekið að veruleg stækkun, eins og ákveðin hafði verið, myndi ékki valda um- hverfisspjöllum. Þessi frétt vakti mig enn og aftur til að hugsa að við gætum verið sjálfum okkur nóg með raf- magn, sem aflað væri með tiltölulega vist- vænum hætti án þess að stórskaða náttúr- una. Auðvitað á þetta ekki við um virkjanir fyrir stóriðju þar sem öllu er umturnað, líf- ríki, ásýnd lands og efnahag þjóðarinnar svo ekki sé minnst á mengun frá stóriðjuveium. Á íslandi er nóg komið af slíku og ekki á bætandi. Mér er til efs að fólk geri sér grein fyrir þeim landspjöllum og ógnar- skuldum sem við höfum tekið á okk- ur vegna stórvirkjana undanfarna áratugi og fæ ekki séð hvemig má halda áfram á þeirri braut án þess að viðhalda þeim skuldabagga. Allar aðrar erlendar skuldir eru eins og dropi í hafið miðað við þessi ósköp. Svo einkennilegt sem það nú er hef- ur hávaði í stjórnmálamönnum verið mestur vegna minniháttar niður- greiðslna á íslenskum landbúnaðar- vörum ofan í okkur sjálf, auk nokk- urra laxeldisstöðva og loðdýrabúa, sem við lánuðum í fé til að styrkja byggðir, en gengu ekki upp hjá þeim Spurningín er ekki hvort við höfum efni á að byggja landið, segir Snorri Sigurjónsson, heldur hvernig við vilj- umhafabyggð. sem riðu á vaðið. Reynsla í þessum rekstri liggur nú fyrir. Sumir hafa spjarað sig frá upphafi og aðrir hafa byrjað rekstur á grunni fallinna fyr- irtækja, en hrópin frá stjórnmála- mönnum bergmála enn. Lítið hefur verið gert til að styrkja byggðirnar, en býsnast er yfir ástandinu og stór- iðja á öllu að bjarga. Gleymum því ekki að stórvirkjun með öllu því sem henni fylgir verður aldrei aftur tek- in. Byggðir og þjóðarstolt Það má til sanns vegar færa að engum er hollt að treysta á endalaus lán og styrki, en margt má gera til að treysta byggðir svo fólk geti búið þar sem lífVænlegt er og fólk vill búa. Spurningin er ekki hvort við höfum efni á að byggja landið, held- ur hvernig við viljum hafa byggð. Fyrir allt það fé sem varið er í van- hugsaðar framkvæmdir, rekstur og eyðslu í svokölluðu frelsi mætti skapa raunveruleg verðmæti og afla Snorri Siguijónsson R Æ K T I N Suðurströnd 4, Sími: 551-2815/551-2355 RÆKTIN TÆKJASALUR • ÞOLFIMI • LJÓSABEKKIR ^aunnæTur arangur Tækjasalur - Þolfimi - Skvass - Ljós - Einkaþjálfun - Nudd N ý 11 TILBOÐ ---------- 4.-5. sept. - Karlapúl Árskort: 29.990 kr. - Fitness kick-box • Morgun tímar kvenna • Fitubrennsla • Tai box • Bardagalist Morgun- Hádegis- Dag og Kvöldtímar Stundarskrá Mánud./Miðvikud Þriðjud./Fimmtud. Body-Shape Karlapúl 30 Pallar Jóga Fitness-kick Spinning Kviðæf./Teygjur Body-Shape Stöðvarþj. VERA? gjaldeyris. Það er ömurlegt að sjá í blómlegum sveitum áðm- reisuleg býli drabbast niður þar sem ábúend- ur lifa við fátæktarmörk. Ótrúlegt að við skulum láta þetta viðgangast á góðæristímum. Til að renna stoð- um undir atvinnulíf í landinu þarf að jafna búsetuskilyrði, t.d. með breyttu skattkerfi og bættum sam- göngum. Einskis má láta ófreistað til að allir landshlutar verði eftir- sóknarverðir til búsetu. Ekki skortir hugmyndaflugið og ég treysti eng- um betur en íslensku landsbyggðar- fólki til að vinna úr því, ef það fær notið sanngirni. Reykjavík og ná- grenni hefur marga kosti og ég er að mörgu leyti stoltur af borginni okk- ar, en ég get ekki hugsað mér Island þar sem flestir búa í borg og ein- staka auðmenn eignist jarðir um all- ar trissur þar sem fólki verður bann- að að fara um, ólíkt þvl sem þorri bænda hefur leyft ef vel er um geng- ið. Þetta er landið okkar þrátt fyrir allt. I allri þeirri firringu sem mér finnst einkenna þjóðfélagið verður mér oft hugsað til fyrri alda og þeirra afreka sem þjóðin hefur unnið við misjafnar aðstæður og hvílíka lít- ilsvirðingu við sýnum þessum hetjum sem af hugsjón og eldmóði komu þjóðinni yfir erfiðustu hjalla. Við erum komin af þessu fólki og ættum að sjá sóma okkar í að treysta grunninn, en ekki rífa hann niður með spákaupmennsku, hégómlegum kröfum og gerviþörfum sem enga lífsfyllingu veita. Hvar stöndum við ef ytri aðstæður versna til muna og við erum sjálfum okkur ekki nóg með brýnustu nauðsynjar komi að skuldadögum? (Eg er hræddur um að þá yrði lítið úr uppaliðinu og til lítils að gera út á Laugaveginn). Hvað verður þá um þjóðarstoltið? Stoltið sem gerir okkur að þjóð í landi sem lætur engan ósnortinn. Ferðamenn og hálendið Einn þeirra manna sem hafa lært að lesa náttúruna, skynjað mikil- fengleik hennar og miðlað af reynslu sinni er Ómar okkar Ragnarsson. Við eigum honum mikið að þakka, en stundum finnst mér hann vera að- eins á undan sjálfum sér og fara full geyst í hugmyndum um samgöngur á hálendinu. Ég kæri mig t.d. ekki um að breyta óbyggðum svæðum í einskonar Yellowstone með malbik- uðum uppýttum vegum og glæsihót- elum. Nú þegar er farið að bjóða uppbúin rúm og malbik á hálendinu, en það er ekki það sem náttúruunn- endur sækjast eftir. Um leið og við förum á uppbyggðan veg með til- heyrandi hraða í stað þess að aka eftir vegslóða sem fylgir landinu er eins og við slitnum úr tengslum við náttúruna og upplifunin verður lík- ari því að horfa á landslag í bíó eða af sjónvarpsskjá. Þeim sem eru í vandræðum með að skilja hvað ég á við með því að skynja mikilfengleik náttúrunnar leyfi ég mér að benda á eina af bók- um hins merka náttúrufræðings og listamanns, Guðmundar Páls Ölafs- sonar. Þetta er lítil bók sem heitir Hraunið og lýsir svo undursamlega ást hans og þekkingu á landinu að hún lætur tæpast nokkurn mann ósnortinn. Betur færi að viðhorf hans og skilningur á náttúrunni ætti sér dýpri rætur í þjóðarsálinni. Það er mín skoðun að aðeins þeir sem landið nytja og þeir sem eru til- búnir að leggja eitthvað á sig eigi er- indi um óbyggð svæði. Sjálfsagt er að sem flestir fái notið, en þeim sem ekki vilja, hafa ekki aðstöðu eða getu til að ferðast á eigin vegum standi þá til boða slík ferðalög í hópferðabílum með menntuðum leiðsögumönnum sem þekkja landið. ísland hefur svo margt að bjóða og er svo síbreytilegt í fegurð sinni að engum endist ævin til að skoða það til hlítar. Það er þessi sérstaða og kyrrð sem togar íslenska sem er- lenda ferðamenn á vit óbyggðanna aftur og aftur. Því verðum við að gæta þess að spilla ekki ásýndinni þar sem náttúruperlur njóta sín best í ósnortnu umhverfi sínu. Öllum ætti að vera ljósar hættur á þessum slóð- um, en ég vil ekki sjá afgirtan Gull- foss eða Dettifoss og fleiri hættulega staði. Sjálfsagt er þó, ef nauðsynlegt reynist, að leggja vandaða stíga sem falla vel að náttúrunni til að hlífa gróðri, en hver og einn verður að kunna fótum sínum forráð og bera ábyrgð á sér og sínum þar sem farið er um hættuslóðir. Sérstakar slysa- gildrur verður þó að merkja. Til að efla þjónustu og hafa tekjur af ferðamönnum þarf að koma upp fleiri fullkomnum veitinga- og gisti- stöðum í jaðri óbyggða og skipu- leggja ferðir og aðra afþreyingu þaðan. Alls ekki að byggja upp vegi og hallir á hálendinu. Þá er náttúr- unni voðinn vís. Umferð og viðhorf Oft verð ég hissa þegar fólk lýsir því að það hafi verið því fegnast þeg- ar það komst norður eða suður yfir hálendið eftir þessum voðalegu veg- um og sá ekkert merkilegt eða svo annað dæmi sé tekið að ekki skuli vera hellulagður stígur með afgii-t- um Surtshelli í Hallmundarhrauni. (Ég var í Húsafelli og þetta er flott- ur heilir, sagði maðurinn). Ég býst við að þetta sé sama fólkið og vill aka eftir venjulegum þjóðve_gum iands- ins á yfir 100 km hraða. I versta falli að fara ekki niður fyiir leyfðan há- markshraða þrátt fyrir misjafnar aðstæður og býsnast yfir einbreið- um brúm sem sífellt koma á óvart. Einnig að að ekki skuli vera búið að leggja bundið slitlag á alla vegi. Það er eins og íslendingar neiti að trúa því að hér á landi séu engar hrað- brautir til og að sauðfénu hafi ekkert farið fram í umferðarreglum. Er- lendis köllum við þetta sveitavegi og þar er yfirleitt lægri hámarkshraði en leyfður er hér. Sjálfum finnst mér afrek að þessi fámenna þjóð skuli hafa getað lagt alla þessa vegi á svo stuttum tíma. Það er eins og fólk haldi að vegir buni út úr vélum, en gleymi því að það þarf að sprengja, skipta um jarðveg, leggja ræsi, fylla upp, og smíða brýr, en betur má ef duga skal, þvi við eigum ansi margt ógert í vegamálum bæði innan sveita og til að tengja byggðir. Lokaorð Hættum að hugsa eins og millj- ónaþjóð. Við erum það ekki og verð- um að sníða okkur stakk eftir vexti. Margt er merkilegt í heimi hér, en gleymum því aldrei að ísland er ein- stakt og okkur ber að gæta þess vel. Hér hefur margt verið vel gert og við eigum svo margt sem við getum verið stolt af. Við lifum ekki af feg- urðinni einni saman en það er virki- lega ástæða til að staldra við og spyrja: Hvernig ísland ætlum við að byggja? Höfundur er lögreglufulltrúi. * Bardagalist
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.