Morgunblaðið - 08.10.2000, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER 2000 35
I
I
I
i
varlegar þjóðfélagslegar afleiðingar
í þessum löndum. Terminator-tækn-
in felur í sér að þrjú gen eru grædd í
fræin sem síðan eru meðhöndluð
með sýklalyfjum. Plöntur sem vaxa
upp frá þessum fræjum verða síðan
ófrjóai’. Vísindamenn hafa einnig
áhyggjur af því að frjóduft frá þess-
um ófrjóu plöntum geti borist í plönt-
ur í umhverfinu og gert þær ófrjóar.
Líftæknifyrirtæki hafa reynt að
komast yfir tæknina, og nú hefur
bandaríska landbúnaðarráðuneytið
veitt samþykki fyrir notkun hennar.
Ahugi á þessari tækni er mikill, hún
myndi gera líftæknifyrirtækjum
kleift að ná inn því fjármagni sem
þau hafa lagt í þróun á erfðabreyt-
ingum í plöntum.
Einkaleyf!
flöskuháls
Líftækni í landbúnaði hefur verið
nefnd sem eitt öflugasta vopn sem
fært hefur verið í hendur rannsak-
enda í landbúnaði og eru erfðabætur
á grjónum sem þróuð hafa verið í
Evrópu sagðar vera gott dæmi um
góðan árangur. I Science (11. ágúst)
er rakin barátta Inge Potrykus, sem
kom hingað til lands, við að koma
erfðabreyttum A-vítamínbættum
grjónum í hendur bænda í þróunar-
löndunum. Barátta hans hefur verið
við handhafa einkaleyfis á tækniað-
ferðum sem hann hefur notað við
þróun á hinum gullnu grjónum. Potr-
ykus segist hafa eytt ári í að semja
við einkaleyfishafa erfðatækninnar.
Monsanto, sem hefur einkaleyfi á
ákveðnum þáttum í genaflutningi,
hefur ákveðið að gefa eftir einkaleyf-
isþóknun sína. Haft er eftir Potrykus
að hann vonist til að aðrir einkaleyf-
ishafar geri slíkt hið sama innan
tveggja mánaða. I greininni er bent á
hvernig einkaleyfisréttur getur verið
eins og flöskuháls þegar koma á af-
rakstri líftækniþróunar á markað, en
það getur þurft 26-70 einkaleyfis-
skyldar tækniaðferðir til að koma á
genaflutningi.
Framtíðin dyós
I dag veit enginn hvernig líftækni í
landbúnaði mun þróast í framtíðinni.
Talsmenn líftæknifyrirtækja full-
yrða að öllum reglum sé fylgt og þeir
tryggi víðtækar prófanir á öllum
erfðabreyttum matvælum. Ferlið sé
allt byggt á vísindum og endurskoð-
að af fjölda sérfræðinga, innlendra
sem erlendra. Kerfið hafi staðist
væntingar og það hafi komið í veg
fyrir möguleg vandamál og er brasil-
íuhnetan nefnd sem dæmi, í hana
hafði verið grætt gen úr sojabaun-
um, en hún reyndist síðan valda of-
næmi. Evrópudómstóllinn hefur
ákveðið að lönd innan sambandsins
geti ekki einhliða ákveðið að hafna
erfðabreyttum matvælum hafi þau
áður verið samþykkt af ESB. Helm-
ingur innfluttra sojabauna til Japan
er erfðabreyttur og nú hafa jap-
anskir neytendur þrýst á innlend
fyrirtæki um að nota aðeins soja-
baunir sem ekki eru erfðabreyttar í
matvæli eins og tofu. Margar Asíu-
þjóðir, þar á meðal Indverjar, hafa
lýst því yfir að þeir muni bjóða upp á
sojabaunamjöl sem ekki hafi verið
erfðabreytt og verði það rannsakað
áður en vottorð verða gefin út. Kórea
hefur ákveðið að aðeins 3% af mat-
vælum megi verða erfðabreytt.
Stofnuð hafa verið alþjóðasamtök
um öryggisstaðla fyrir erfðabreytt
matvæli. Samtökin héldu fund í Jap-
an í mars sl. með þátttöku 33 ríkja og
24 áhugamannahópa og var þar sam-
þykkt að reynt yrði fyrir árið 2003 að
þróa aðferðir til að meta áhættu af
erfðabættum matvælum.
Umræðunni um erfðabreytt mat-
væli er ekki lokið, hún er ef til vill
rétt að hefjast.
Hcimildir:
1. Bette Hilemann, „Clash over biotech food
policies“, Chemical & Engineering News,
13. des. 1999.
2. Michael Heylin, „A Biotech’s Promise
clouded by consumer fear“. Chemical &
Engineering News, 16. des.1999.
3. Dennis Normile, „Monsanto donates its
share of golden rice“, Science, 11. ágúst
2000. „Task force meets on GM food risks“,
Inform, júní 2000.
4. Les G. Firbank og Frank Forcella, „Genet-
ically modifíed crops and farmland bio-
versity", Science, 1. sept. 2000.
6. Vefsíðan PubMed, „Safety evaluation and
risk assessment of the herbicide Roundup
and its active ingredient, glyphosate, for
humans“. Vefsíða Organic Gardening:
„Roundup kills more than weeds“.
6. „USA to commercialize terminator techno-
logy“, Science, 4. ágúst 2000.
Golfferðir — Sólarlandaferðir
Samið um ráðgjöf við
kræklingarækt
SKRIFAÐ var í fyrradag undir sam-
starfssamning til fimm ára milli
Dýralæknaháskólans á Prince
Edwai’d-eyju í Kanada og Veiði-
málastofnunar í Ráðherrabústaðn-
um við Tjarnargötu. Auk fulltrúa
samningsaðila skrifuðu Guðni
Ágústsson landbúnaðaiTáðherra og
kanadíski þingmaðurinn Chester
Gillan undir samninginn sem vottar.
„I samningnum kemur m.a. fram
að Kanadamenn veiti ráðgjöf, að-
stoði við þjálfun og standi að nám-
skeiðahaldi fyrir kræklingaræktend-
Tölulegar
aðgerðir
við forgangs-
röðun
AÐGERÐARANNSÓKNAFÉLAG
Islands heldur fund miðvikudaginn
11. október um notkun tölulegra að-
ferða við að forgangsraða opinberum
framkvæmdum. Kaffi og meðlæti
verður á boðstólum frá kl. 16.15 en
dagskráin sjálf hefstkl. 16.30. Fund-
urinn verður haldinn í Tæknigarði
við Dunhaga.
„Snjólfur Ólafsson, prófessor í við-
skipta- og hagfræðideild, segir frá
reiknilíkani sem lokið var við að þróa
árið 1998 en það lá til grundvallar
hafnaráætlunar fyrir árin 1999-2002
sem samþykkt var af Alþingi í árs-
byrjun 1999. Páll Jensson, prófessor
í verkfræðideild, ræðir um mögu-
leika á að beita tölulegum aðgerðum
(m.a. svokallaðri AHP aðgerð) sem
lið í því að forgangsraða rirkjunar-
möguleikum en mikil vinna er hafin
við það þótt hún sé stutt á veg kom-
in,“ segir í fréttatilkynningu.
ur hér á landi. Þeir munu einnig taka
á móti íslendingum sem hafa áhuga
á að kynna sér kræklingarækt í Kan-
ada. Jafnframt hafa Kanadamenn
boðist til að taka við íslenskum há-
skólanemum í framhaldsnám í rækt-
un og líffræði skeldýra. Þá er stefnt
að alþjóðlegri ráðstefnu á íslandi um
skeldýrarækt í samvinnu við Kan-
adamenn. Verkefni Veiðimálastofn-
unar á sviði kræklingaræktar eru
m.a. unnin í samvinnu við Hafrann-
sóknastofnun og felast í upplýsinga-
öflun, miðlun og ráðgjöf til áhuga-
manna um kræklingarækt. Nánari
upplýsingar um þessi verkefni er að
finna á heimasíðu Veiðimálastofnun-
ar. Verið er að vinna að skýrslu um
úttekt á kræklingarækt á Islandi
sem gefin verður út í lok ársins.
Fyrr á þessu ári var farið til
Prince Edward-eyju í Kanada til að
kynna sér kræklingarækt, en þar
hafa menn náð góðum tökum á rækt-
un kræklings og hafa þeir staðið vel
að uppbyggingu kræklingaræktar,
sem nýta má sem fyrirmynd til að
byggja upp þessa atvinnugrein á ís-
landi,“ segir í fréttatilkynningu frá
landbúnaðarráðuneytinu.
um ferðir til Kanarí
Skoðunarferð á fimm stjörnu hótel.
Golf og hvíld á frábærum
stað í Purerto Rico,
Kanaríeyjum, í
eina til tvær vikur.
Þeir sem hafa áhuga,
hafið samband
við golfvöruverslunina
HAGA ehf., Malarhöfða 2a.,
símar 587 1565,
898 6405, 699 3380
og 698 8721.
vf>mbl.is
LLTAf= dTTH\//K-CJ A/Ý / /
------*-+-*------
Kynning'ar-
fundur ITC
Hörpu
ITC-DEILDIN Harpa heldur
þriðjudaginn 10. október kl. 20 í
Reykjavík kynningarfund í Sóltúni
20. Þangað eru allir velkomnir sem
vilja kynna sér starfsemi ITC sem
miðast að því að gera félögum sín-
um kleift að tjá sig af öryggi og æfa
sig í skipulögðum vinnubrögðum í
félagsstarfi á skemmtilegan og
ódýran hátt, segir í fréttatilkynn-
ingu.
ITC Harpa fundar 2. og 4. hvern
þriðjudag í mánuði í Sóltúni 20, kl.
20. Fundir eru öllum opnir án skuld-
bindinga. Heimasíða ITC Hörpu er
http://members.xoom.com/itcharpa/
-----------f->-4------
Valin vinsæl-
asta dansparið
DANSPARINU ísaki N. Halldórs-
syni og Helgu Dögg Helgadóttur,
Dansíþróttafélaginu Hvönn, Kópa-
vogi, hlotnaðist sá heiður að vera
boðin þátttaka í tveimur dansmótum
á dögunum. Það íyrra var haldið í
Austurríki um helgina og það síðara
verður í Þýskalandi í lok október.
Fyrri keppnin var haldin í Austur-
ríki og var danspörum frá 12 þjóðum
boðin þátttaka. Keppt var í fjórum
borgum á fjórum dögum. Fyrsta
keppnin fór fram í borginni Babliz og
kepptu þau þar í sígildu dönsunum.
Þar höfnuðu þau í 4. sæti. Næsta dag
var keppt í Linz í 10 dönsum saman-
lögðum og var þetta aðalkeppnin.
Þar höfnuðu þau einnig í 4. sæti. Á
laugardeginum var keppt bæði í suð-
ur-amerísku dönsunum og sígildu
dönsunum í St. Pölten. Þau kræktu
sér í bronsverðlaun í suður-amerísku
dönsunum og 4. sætið í þeim sígildu.
Ásamt því voru þau kosin vinsælasta
dansparið af áhorfendum. Keppninni
lauk síðan í Böhlerwerk á sunnudag
með keppni í suður-amerísku döns-
unum og höfnuðu þau þar í 5. sætinu.
Tilbúinn á riúpuna?
Fleece peysur
frá kr. 3.990,
GPS staðsetningartæki
frá kr. 15.330,'
Sjónaukar
frá kr. 2.440,-
Attaviti
kr. 1.890,-
Haglabyssur
frá kr. 8.990,-
Margar gerðir.
Gönguskór,
Meindl Island
kr. 17.900,-
Nærfatnaður,
bolur og buxur
frá kr. 6.270,-
Rjúpnavesti
kr. 7.980,-
Gore-Tex jakki
kr. 29.980,-
Rjúpnaskot 36 gr. 25 stk.
frá kr. 480,-
Skotbelti
frá kr. 1.650,-
Vettlingar, grifflur
frá kr. 720,-
Rjúpnakippur, leður
frá kr. 720,-
Utanyfirbuxur.
Mikið úrval.
Gore-Tex legghlífar,
frá kr. 5.290,-
Göngusokkar
frá kr. 990,-
Sjúkrapúðar
frá kr. 1.680,-
Neyðarblys
frá kr. 1.490,-
Skotveiðimenn, sýnum aðgát við meðferð skotvopna og látum vita af ferðum okkar. Göngum
vel um landið og tínum upp tóm skothylki. Berum virðingu fyrir bráðinni og afkomu stofnsins.
Njóttu útilífsins með búnaði frá okkur.
UTILIF
Munið eftir
fríkortinu!
GLÆSIBÆ
Sími 545 1500 • www.utilif.is
EINN. TVEIROG ÞRÍR 179.032