Morgunblaðið - 11.10.2000, Blaðsíða 44

MORGUNBLABIÐ
44 MIÐVIKUDAGUR 11. OKTÓBER 2000
,í,. ......... i ......'...
UMRÆÐAN
Jeppaforstjóiar, lífeyris-
þegar o g ríkisstjórnin
ÞEGAR Alþingi var
sett mótmæltu aldrað-
ir kjörum sínum og
átakshópur öryrkja
hélt baráttufund á
Borginni til að vekja
athygli á erfiðri fjár-
hagsstöðu.
-j'í’etta er ekki í
fyrsta sinn á þessum
velsældartímum að líf-
eyrisþegar vekja
rækilega athygli á að
þeir hafi verið hlunn-
farnir í góðærinu.
Hversu oft og lengi
eiga þeir að þurfa að
mótmæla, svo að
stjórnvöld hlusti og
geri eitthvað í að leiðrétta kjör
þeirra?
Loforð og vanefndir
Rétt fyrir kosningar í fyrra sendi
ríkisstjórnin frá sér fréttatilkynn-
ingu um traustar undirstöður efna-
Ijagslífsins þar sem lofað var að
koma til móts við kröfur lífeyris-
þega um bætt kjör, sem yrðu sam-
bærileg við kjör annarra.
Nú er liðið eitt og hálft ár og
hverjar eru efndirnar? Misskipt-
ingin hefur aukist í samfélaginu.
Ríkissjóður skilar
miklum tekjuafgangi
og enn breikkar bilið
milli trygginga-
greiðslna og almennra
launa. Staðreyndin er
að lífeyrisgreiðslur al-
mannatrygginga hafa
dregist aftur úr þróun
lágmarkslauna og
launavísitölu. Aldraðir
og öryrkjar eru
hlunnfarnir. Það er
staðreynd, þó svo að
forsætisráðherra hafi
haldið öðru fram í
stefnuræðu sinni.
Upphæðirnar tala
sannanlega sínu máli.
Staðreyndirnar tala
Grunnlífeyrir og tekjutrygging
er nú rúmar 48 þúsund krónur, en
lágmarkslaunin 72 þúsund krónur.
Skattleysismörkin hafa staðið í stað
svo að lífeyrisþegi sem býr einn og
nýtur eingöngu bóta lendir í að
greiða af þeim skatt, sem aldrei
hefur viðgengist fyrr en í tíð þess-
arar ríkisstjórnar.
A sama tíma og laun á almennum
vinnumarkaði hafa hækkað um þús-
undir og tugi þúsunda króna, hafa
Aldraðir
Afnám þessarar órétt-
látu reglu, segír Ásta R.
Jdhannesdóttir, kostar
ríkissjóð jafnmikið og
ríkisstjórnin rétti jeppa-
forstjórunum með lækk-
un jeppaskattsins í vor.
öldruðum og örykjum verið
skammtaðir hundraðkallar.
Eftirlaunamaðurinn og öryrkinn
fengu 606 króna hækkun á lífeyri
sinn um síðustu áramót, 157 krónur
1. apríl og 123 krónur 1. september.
Lífeyrisþeginn hefði kannski get-
að leyft sér eitthvað smáræði fyrir
þessar smánarupphæðir, ef leigan
hefði ekki hækkað, fasteignagjöldin
hækkað, matvörur hækkað, fram-
færslan almennt hækkað og þá ekki
síst lyfin.
Rándýr fátæktarstefna
Á sama tíma og lífeyrir og tekju-
trygging hækkuðu um 23%, hækk-
aði hlutur sjúks gamals fólks og ör-
yrkja í lyfjakostnaði um 120%. Nú
berast fréttir af gömlu og sjúku
fólki sem ekki getur leyst út lyfin
sín. Hjá lífeyrisþegum á lágmarks-
bótum ríkir örvænting. Það er
langt frá því að endar nái saman og
margir missa lífslöngunina við
þessar aðstæður.
Sú hungurlús sem ríkisstjórnin
skammtaði þessu fólki úr hnefa
hefur verið tekin öll til baka og
meira en það, með auknum álögum.
Það er samfélaginu dýrt að halda
öldruðum og öryrkjum í fátækt
eins og nú er. Það er rándýr fá-
tækt. Aldraðir og öryrkjar, sem
ekki geta tekið þátt í samfélaginu,
brotna niður, halda ekki heilsu og
valda heilbrigðiskerfinu miklum út-
gjöldum. Börn öryrkja eru félags-
lega útundan og afskipt. Þessi fá-
tæktarstefna er aðskilnaðarstefna.
Fátækt er útilokun frá þátttöku,
skerðing á mannréttindum og þjóð-
félagið fer á mis við framlag þess
fólks sem við hana býr.
Kostar sama og lækkun
jeppaskattsins
Ekki hefur verið vilji hjá ríkis-
stjórninni til að afnema þá siðlausu
Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir
reglu sem tenging tekjutryggingar
við laun maka er. Menn fá laun
óháð tekjum maka síns, fá atvinnu-
leysisbætur óháð tekjum maka, en
ef menn verða óvinnufærir eða hafa
lokið starfsævinni þá eru launin
tengd tekjum maka. Þessi niður-
lægjandi regla hefur unnið gegn
fjölskyldum og gegn hjónabandi líf-
eyrisþega. í tvígang hafa stjórn-
völd þó minnkað þessa tengingu,
sem er hænufet í rétta átt. En
hvers vegna er hún ekki afnumin?
Afnám þessarar óréttlátu reglu
kostar ríkissjóð jafnmikið og ríkis-
stjórnin rétti jeppaforstjórunum
með lækkuninni á jeppaskattinum í
vor. Ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
hefur greinilega meiri skilning á
þörfum jeppaforstjóranna en lífeyr-
isþeganna.
Aukinn símakostnaður
Eg trúi því ekki að ríkisstjórnin
ætli ekkert að gera annað til að
rétta hlut þessa fólks en að hækka
tryggingagreiðslurnar um 4% um
áramótin. Það dugar ekki til. Þess-
ar fjárhæðir duga ekki til
lágmarksframfærslu og 4% duga
ekki einu sinni fyrir þeim aukna
símakostnaði sem samgönguráð-
herra hefur lagt blessun sína yfir
að leggja á lífeyrisþega á næstunni.
Kjör þessa hóps verður að bæta.
Það er þjóðarskömm að fara svona
með fatlaða og gamalt fólk.
Otrúlegs sinnuleysis gætir hjá
ríksstjórninni gagnvart þessu fólki,
en ég trúi því að dropinn holi stein-
inn.
Höfundur er þingmaður
Samfylkingarinnar i Reykjavík.
Hirðir VÍS örorkulífeyri og
tekj utryggingu við bótauppgjör?
HINN 13.09. 2000
kærði ég Vá-
tryggingafélag fs-
lands hf., Armúla 3,
Reykjavík, fyrir þjófn-
að á örorkulífeyrí og
tekjutryggingu minni
að upphæð um 700.000
kr. VÍS rangnefnir í
uppgjöri til mín og
segir þetta dagpen-
inga frá Trygginga-
stofnun ríkisins. Þetta
er ekki rétt því ég
iþafði bara um 100.000
kr. í dagpeningum og
það er upphæðin sem
VÍS hafði rétt á að
mínusa við bótaupp-
gjörið. Kærunni var vísað frá, það
gerði sýslumaðurinn í Hafnarfírði
með vísan til 1. ml. 1. mgr. 76. gr.
laga nr. 19/1991. Þar segir orðrétt.
„Lögreglan vísar frá kæru um brot
ef ekki þykja efni til að byrja rann-
sókn út af henni.“ Enginn rökstuð-
ningur kom frá henni með frávís-
uninni, en í 21. gr. stjórnsýslulaga
segir. Úrskurðum í kærumálum
skal ávallt fylgja rökstuðningur.
Það sem mér fínnst
alvarlegast í þessu er
það að rannsóknar-
lögreglan getur vísað
málum frá sér án
nokkurs rökstuðnings.
Vísað þeim frá að eig-
in geðþótta, það er
fáránlegt. En ég hafði
rétt á að kæra þessa
frávísun til ríkissak-
sóknara og þangað
kærði ég strax og þar
er hún enn er þetta er
skrifað.
Lögmaður minn rit-
aði VÍS bréf áður en
ég kærði til rannsókn-
arlögreglunar í Hafn-
arfirði. Þar bendir hann VIS á að
ég hafi sjálfur leitað upplýsinga frá
Tryggingastofnun ríkisins um dag-
peningagreiðslur og á grundvelli
hjálagðs yfirlits, þar sem fram
kemur að dagpeningagreiðslur eru
þar mun lægri en nemur frádrátt-
arfjárhæð. Eg tel mig því hlunn-
farinn í uppgjörinu. Þá var óskað
eftir því við VÍS að það legði fram
gögn til staðfestingar þeim dag-
Guðmundur Ingi
Kristinsson
Smiðjuvegi 9 • S. 564 1475
Tryggingar
*
Hvað gerir VIS, spyr
Guðmundur Ingi Krist-
insson, við þennan
lífeyri minn?
peningagreiðslum sem dregnar
voru frá bótauppgjöri og rökstuðn-
ing fyrir því að taka örorkulífeyri
og tekjutryggingu mína frá.
Svarbréf kom frá Þóri E. Gunn-
arssyni, tjónadeild VIS. Þar segir
meðal annars að samkvæmt skatta-
framtölum hafi ég notið greiðslna
frá TR og þær því með réttu
dregnar frá og þar fylgt fastri
venju við afgreiðslu slíkra mála,
sem byggist á ákvæðum 2. mgr. 2.
gr. laga nr. 50/1993. Þar segir: Frá
skaðbótum skal draga laun í veik-
inda- eða slysaforföllum, dagpen-
inga og aðrar bætur frá opinberum
tryggingum fyrir tímabundið at-
vinnutjón. Dagpeninga. Ekki ör-
orkulífeyri og tekjutryggingu sem
eru langtímagreiðslur. Af hverju
sendi VIS ekki til lögmanns míns
sönnun fyrir því að þeir væru að
mínusa dagpeningagreiðslur frá
TR? Það var vegna þess að þeir
höfðu engin gögn um það og voru
því að taka vísvitandi örorkulífeyri
og tekjutryggingu mína og fölsuðu/
rangnefndu í bótauppgjörinu þetta
sem dagpeninga? Ef VIS þarf að
leggjast svo lágt við gróðaöflun að
taka örorkulífeyri og tekjutrygg-
ingu alvarlega slasaðra örorkulíf-
eyrisþega og rangnefna það sem
aðra greiðslu, til þess að bótaþegar
átti sig ekki á því, þá fer VIS varla
lægra í aðgerðum sínum, er það?
Hvað um hin tryggingafélögin,
gera þau þetta einnig? Fara þau
eins að og VÍS? Svar óskast og ef
ekkert svar kemur er þögn tekin
sem samþykki.
Á einni tjónskvittun minni frá
VIS stendur orðrétt. Vextir reikn.
á örorkubætur hámark 4 ár. Þarna
gæti maður haldið að um stórvexti
væri að ræða? Upphæðin 710.910
kr. er vegna vinnuveitandatrygg-
ingu ekki frá Tryggingastofun rík-
isins og vextir eru 22.052 kr. Þetta
eru heildarvextir fyrir um 6 ár, það
er um 6.000 kr. þau 4 ár er ég fékk
vexti og um 2 ár ekki krónu í vexti.
1% vextir af heildarupphæð er
rúmlega 7.000 kr. Þannig fékk ég
minna en 1% vexti og VIS því of-
raun að borga þessa svimandi háu
vexti lengur en í 4 ár? Á sama tíma
ávaxtaði VIS eigið fé sitt og fjár-
muni bótasjóðsins um tugi prós-
enta. Segjum 20% vexti af heildar-
upphæðinni. Þá fengu þeir í vexti
fyrsta árið rúmlega 140.000 kr. og
á 6 árum um 840.000 kr. Þá eiga
þeir höfuðstólinn og vel rúmlega
það eftir, er það ekki? Ég fékk 2%
é
Slð)
Iðnbúð 1,210Garðabæ Collection
sími 565 8060
vexti af fjárhagsörorkubótunum
frá þeim og ekki krónu í dráttar-
vexti fyrir þau 6 ár er VIS var með
stóran hluta af bótum mínum á
fullum vöxtum í bótasjóðnum og
því hafa þeir þar sennilega verið
með góðan höfuðstól inni eftir upp-
gjör við mig? Nei, þetta var ekki
viðunandi hjá þeim, örorkulífeyrinn
og tekjutrygginguna mína vildu
þeir einnig fá og það vill Trygging-
astofnun ríkisins líka. Ég fæ nú 0
kr. í örorkulífeyri og 0 kr. í tekju-
tryggingu frá Tryggingastofnun
núna í eitt ár eins og réttur TR er.
En VIS á ekki þennan rétt og því
tvíborga ég lífeyri og tekjutr.
mína. Hvað gerir VÍS við þennan
lífeyri minn? Er hann í bótasjóði
þeirra að mala gull fyrir þá og
kemur hvergi fram á skjölum og
því ekki til? Það er ekki hægt að
vita um það, fyrr en opinberlega er
sýnt fram á hvað fer inn í bótasjóð-
ina og hvað fer út. Hagnaður VIS
var um 300 milljónir króna á ári
síðustu 4 árin, sem er yfir 1.000
milljónir og það er ekki nægilegt
fyrir þá? Eignir þeirra hafa hækk-
að um nærri 2.000 milljónir á sama
tíma. Hvað mikið og hvar í þessum
tölum er örorkulífeyrir og tekju-
trygging þeirra alvarlega og mikið
slasaðra bótaþega er VIS hefur
tekið af þeim ólöglega? Vill for-
stjóri Vátryggingafélags Islands
svara því og leggja fram gögn um
dagpeningagreiðslur mínar?
Það kostar 350 þúsund til milljón
kr. að fara í mál við tryggingafélag
og þau eiga fimmta hvert mál í
héraðsdómi. Þetta kom fram í
grein í DV í apríl 2000. Með her af
lögfræðingum sjá tryggingafélögin
um að tjónþolar þurfi oftast að fara
með öll sín mál fyrir dómstóla.
Með þessu aðgerðum þeirra og oft
með aðstoð stjórnsýslunnar gefast
tjónþolar upp. Tjónþolar hafa ekki
heilsu, orku eða fjárhagslega getu
til að berjast og sigurinn er þeirra
heilbrigðu og fjársterku og hvað fá
þeir stoltir að launum og í bónus?
VÍS veit þetta og rangnefnir því í
mínu máli og vonar að með hjálp
rannsóknarlögreglu og hugsanlega
fl. gefist ég upp. Drullupyttir laga-
og reglugerðabrota tryggingafé-
laga og stjórnsýslu eru gerðir í
þeim eina tilgangi að fá þá sem
eiga löglegan rétt til að gefast upp.
En það mun ég aldrei gera. Því ég
trúi því allir séu jafnir fyrir lögum
og því mun ég vinna þetta mál.
Höfundur er öryrki.