Morgunblaðið - 21.10.2000, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ÚRVERINU
ERLENT
Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
Óskar Vigfússon, fyrrverandi formaður Sjómannasambands ísland, á þingi sambandsins sem lauk í gær.
Sjómenn taka enn
þátt í kvótakaupum
TILRAUN til að uppræta kvóta-
brask og aflétta þátttöku sjómanna í
kvótakaupum útgerðarinnar hefur
mistekist að mati Sjómannasam-
bands íslands. í ályktun 22. þings
sambandsins, sem lauk í gær, segir
að sjómenn séu ennþá þátttakendur í
kvótakaupum, þrátt fyrir að bæði
kjarasamningar og lög banni slíkt.
í ályktun þingsins um kjara- og at-
vinnumál er sagt að Kvótaþing verði
að starfrækja, svo lengi sem Alþingi
heimili útgerðarmönnum að versla
með verðmæti sem þeir ekki eiga.
Kvótaþingið eitt og sér dugi hinsveg-
ar ekki til að koma í veg fyrir þátt-
töku sjómanna í kvótakaupum út-
gerðarinnar. Þrátt fyrir jákvæða
afstöðu til Kvótaþings áréttar þingið
þá skoðun aðildarfélaga Sjómanna-
sambands íslands að afnema eigi
heimildir útgerðarmanna til að fram-
selja aflamark af skipum sínum.
Veiðirétturinn eigi að vera afnota-
réttur og ekkert umfram það. Telur
þingið að í hagræðingarskyni megi
heimilda flutning á aflamarki milli
skipa í eigu sömu útgerðar og jöfn
skipti aflamarks milli tegunda, en að
öðru leyti verði flutningur aflamarks
milli skipa bannaður.
Þá telur þingið að úrskurðarnefnd
sjómanna og útvegsmanna leysi eng-
an vanda og gerir þá kröfu að hún
verði lögð niður. I staðinn verði tekið
upp fyrirkomulag við verðmyndun á
fiski sem sé raunhæft og skili ár-
angri. Það erþví krafa þingsins að í
framtíðinni verði ferskt hráefni upp
úr sjó verðlagt með sölu á innlendum
eða erlendum fiskmörkuðum eða
tekið verði mið af fiskmarkaðsverði.
Ti-yggja eigi öllum jafnan aðgang að
hráefni með því að efla starfsemi
fiskmarkaðanna, enda eðlilegt að
þeim sem heimilað er að sækja afl-
ann á miðin verði jafnfram gert skylt
að selja hann á fiskmarkaði þannig
að eðilegir viðskiptahættir ríki í við-
skiptum með fisk. Þá fer þingið þess
á leit að stjórn sambandsins fái lög-
fræðilegt álit á því hvort það standist
samkeppnislög að veiðar og vinnsla
sjávarafurða séu á sömu hendi. Við
gerð álitsins skuli sérstaklega horft
til alþjóðasamþykkta um eðlilega
viðskiptahætti.
Viðræður hefjist þegar í stað
Þingið vítir Landssamband ís-
lenskra útvegsmanna harðlega fyrir
að í ái'araðir sé ekki gerður kjara-
samningur við sjómenn um þau sjálf-
sögðu réttindamál sem önnur sam-
tök launafólks hafa við gerð
kjarasamninga þegar samið um. T.d.
telur þingið að sjómenn eigi rétt á að
fá starfsaldurstengt orlof, framlag
Ályktanir 22.
þings Sjómanna-
sambands íslands
frá atvinnurekanda í séreignasjóð
lífeyrisréttinda og lagfæringu á
ákvæðum um slysatryggingu sjó-
manna á fiskiskipum. Þingið krefst
þess að LÍÚ gangi nú þegar til við-
ræðna við samninganefnd Sjó-
mannasambands íslands og skorar á
aðildarfélög SSÍ að hefja nú þegar
sameiginlega undirbúning aðgerða
til að knýja á um alvöru samninga-
viðræður við útvegsmenn. Þingið fer
fram á að samninganefnd SSI taki
málið til umfjöllunar og móti stefnu
um sameiginlegar aðgerðir. Jafn-
framt krefst þingið þess að ríkis-
sáttasemjari taki deiluna fastari tök-
um en hingað til.
Auðlindagjald verði ekki
tekið af óskiptum hlut
Þingið mótmælir þeim hugmynd-
um sem koma fram í skýrslu auð-
lindanefndar um að leggja beri veiði-
leyfagjald á sjávarútveginn og
fordæmir þá afstöðu LÍÚ að bjóða
ríkisvaldinu upp á viðræður um auð-
lindagjald gegn því skilyrði að það
verði tekið af óskiptu. Bent er á að í
dag eru tekin 30% af andvirði aflans
áður en hlutur sjómanna er reiknað-
ur og því óviðunandi að LIÚ ætli enn
að auka það sem framhjá skiptum
fer. Verði hinsvegar farið að tillögu
auðlindanefndar, þrátt fyrir and-
stöðu sjómanna, telur þingið að beita
eigi svokallaðri afskriftarleið í tillög-
um nefndarinnar.
Þingið hafnar því alfarið að tví-
skráning fiskiskipa verði heimiluð
hér á landi. Með því að heimila út-
gerðarmönnum að skrá fiskiskip í
skipaskrá annars ríkis undir þjóð-
fána þess, án þess að skipið sé tekið
af íslenskri skipaskrá, sé verið að
bjóða útgerðarmönnum upp á leið til
að ráða til sín ódýrt erlent vinnuafl í
samkeppni við íslenska sjómenn.
Reynsla undanfarinna ára hafi kennt
forystumönnum sjómanna að stjórn-
völd fást ekki til að taka á þessum
brotum útgerðarmanna sem reka
skip undir íslenskum fána. Því síður
geti samtök sjómanna vænst þess að
stjómvöld taki á málum þegar fiski-
skip undir erlendum fána hlíti ekki
þeim skilyrðum sem sett eru á skipið
þó skipið sé skráð í íslenskri skipa-
skrá.
Eins hafnar þingið alfarið öllum
hugmyndum um stofnun alþjóðlegr-
ar skipaskrár á Islandi. Alþjóða
skipaskrár sem stofnaðar hafi verið í
ýmsum nágrannalöndum á undan-
fórnum árum hafi skert kjör far-
manna verulega og í sumum tilvikum
nánast gert út af við innlenda far-
mannastétt. Störf innlendra far-
manna hafi einungis lent í höndum
erlendra farmanna frá láglaunalönd-
um.
Fækka má sjóslysum verulega
í ályktunum þingsins um öryggis-
mál er fullyrt að fækka megi veru-
lega sjóslysum með því að endur-
skoða verkstjórn og verklag og veita
tilsögn um hættur til sjós. Þingið tel-
ur nauðsynlegt að tekin verði upp
markviss kennsla í sjómannaskólum
og meðal starfandi yfirmanna um
mannleg samskipti, góða verkstjórn
og skipulögð vinnubrögð.
Þá ítrekar þingið fyrri áskoranir
til Siglingastofnunar Islands, að allt
eftirlit með skipum og bátum verði
virkara en það er í dag, t.d. með
skyndiskoðunum. Þá krefst þingið
þess að heilbrigðisráðherra láti skil-
gi-eina hvaða sjúkdómar meðal sjó-
manna flokkist undir atvinnusjúk-
dóma. Eins er þess krafist að gerð
verði könnun á því hvernig hægt er
að bæta vinnuaðstöðu um borð í
skipum til að koma í veg fyrir sjúk-
dóma og slys og að sett verði lög um
skráningu slysa til sjós.
------♦-+-♦------
Reglum um
rækjuveið-
ar breytt
GEFNAR hafa verið út tvær reglu-
gerðir um notkun smárækjuskilju
við úthafsrækjuveiðar. I annarri er
heimilað að notað sé plast í grind
skiljunnar, en til þessa hefur grindin
orðið að vera úr stáli.
I hinni reglugerðinni segir að við
rækjuveiðar fyrir Norðurlandi milli
12° vestur og 18° vestur, norðan við
65°30’ norður, skuli annaðhvort hafa
smárækjuskilju í rækjuvörpunni eða
net á legg í að minnsta kosti 8 öftustu
metrum vörpunnar. Lágmarksstærð
leggmöskvans skal vera að minnsta
kosti 40 millimetrar. Reglugerð
þessi tekur gildi 25. október næst-
komandi.
Þá hefur sjávarútvegsráðuneytið
frá sama tíma fellt úr gildi reglugerð
frá 11. ágúst árið 2000 um bann við
rækjuveiðum fyrir Norðurlandi.
Reglur um veiðar vestan 18° vestur
og á innfjarðarrækjusvæðum eru
óbreyttar.
Efnahagsmálin í brennidepli í kosn-
ingabaráttunni í Bandaríkjunum
Clinton kemur
inn á síðasta
sprettinum
BANDARÍSKU forsetafram-
bjóðendurnir virðast ennþá vera
hnífjafnir, þegar aðeins tvær og
hálf vika eru í kosningar, og
reyna nú hvað þeir geta til að
vinna atkvæði hvor af öðrum. A1
Gore, frambjóðandi demókrata,
virðist ætla að keyra á árangri
Clintonstjórnarinnar á síðustu
dögum kosningabaráttunnar, en
George W. Bush, frambjóðandi
repúblikana, sakar varaforset-
ann á móti um hræðsluáróður í
efnahagsmálum.
Heilbrigðis-, lífeyris- og
menntamál hafa til þessa verið
efst á baugi í kosningabarátt-
unni, en Gore hefur undanfarna
daga gefið í skyn að kosningarn-
ar snúist þó fyrst og fremst um
efnahagsmál. Stjórnmálaskýr-
endur hafa tekið undir að þetta
sé eitt sterkasta vopn varafor-
setans, enda er efnahagslífið í
Bandaríkjunum nú í uppsveiflu.
Nú virðist sem Gore leggi allt
traust sitt á að kjósendur séu
ánægðir með árangur stjórnar
demókrata í efnahagsmálum og
vilji ekki hætta á að skipta um
karlinn í brúnni þegar svo vel
fiskast. En til þess að færa sér
þetta í nyt verður hann að beina
athyglinni í ríkum mæli að for-
setanum sjálfum og það hefur
ákveðna áhættu í för með sér.
Frá því í upphafi kosningabar-
áttunnar hefur varaforsetinn
nefnilega forðast að tengja nafn
sitt við Clinton, vegna þeirra
hneykslismála sem forsetinn
hefur flækst í. Einnig er mikil-
vægt að kjósendur líti á Gore
sem sjálfstæðan frambjóðanda
með eigin stefnu, en ekki bara
sem framlengingu af núverandi
forseta.
Tvíeggjað sverð
Gore verður því að reyna að
feta eitthvert einstigi þarna á
milli. f sjónvarpsþætti nýverið
svaraði hann því aðspurður að
forsetinn hefði ekki aðstoðað sig
að ráði í kosningabaráttunni.
The New York Times birti einn-
ig hjartnæma grein í gær, þar
sem Clinton er lýst sem utan-
veltu í kosningabaráttunni og
hunsuðum af frambjóðandanum.
„Eftir átta ár saman í framlín-
unni er samband Clintons for-
seta og Gores varaforseta á
þessa leið: Gore svarar ekki sím-
tölum. Hann hringir ekki og
Clinton veit ekki af hverju ...
Clinton er bæði sár vegna hinn-
ar persónulegu höfnunar og
undrandi á því að pólitískur erf-
ingi sinn leiti ekki ráða hjá sér,“
segir í New York Times, sem
vitnar í „tvo nána vini forsetans"
máli sínu til stuðnings.
Gore hefur þó varað sig á því
að afneita ekki forsetanum alfar-
ið. „Clinton er góður vinur minn.
Hann hefur aðstoðað mig og ég
fagna hjálp hans,“ sagði hann í
morgunþætti iVBC-sjónvarps-
stöðvarinnar í gær.
Stjórnmálaskýrendur hafa
Reuters
A1 Gore og Bill Clinton ásamt
eiginkonum sínum, Tipper og
Hillary, við minningarathöfn
um Mel Carnahan, ríkisstjóra
Missouri, í gær. Þátttaka Clint-
ons í kosningabaráttunni gæti
reynst Gore tvíeggjað sverð.
lagt áherslu á að þátttaka Clint-
ons í kosningabaráttunni geti
reynst tvíeggjað sverð. „[Clinton
og Gore] munu væntanlega báð-
ir verja miklum tíma í baráttuna
í mikilvægustu ríkjunum fram
að kosningum - en í sitt hvoru
lagi,“ sagði stjórnmálafræðing-
urinn Stuart Rothenberg í The
Washington Post í gær. „Maður
þarf ekki að vera Albert Ein-
stein til að átta sig á að þessu
fylgir áhætta. Ef Gore nyti 10%
meiri stuðnings myndi hann ekki
grípa til þessa ráðs,“ bætti hann
við.
Árásir á báða bóga
Gore leggur nú allt kapp á að
sannfæra kjósendur um að
áform Bush um miklar skatta-
lækkanir og nokkra einkavæð-
ingu lífeyriskerfisins stefni stöð-
ugleikanum í efnahagsmálum í
voða. „Efnahagsstefna andstæð-
ings míns er ekki einungis órétt-
lát, heldur er hún óskynsamleg
og myndi skaða efnahagslífið ef
henni yrði hleypt í framkvæmd,“
sagði Gore í ræðu á fundi fram-
mámanna í viðskiptalífinu. „Við
höfum nú betra tækifæri en
nokkru sinni fyrr til að breyta
Bandaríkjum til samræmis við
hugsjónir okkar,“ sagði varafor-
setinn, og varaði við því að ef
Bush næði kjöri myndi þetta
tækifæri renna þjóðinni úr
greipum.
Bush hefur, eins og búast
mátti við, snúist til varnar gegn
tilraunum Gores til að fleyta sér
áfram á efnahagsbatanum. Rík-
isstjórinn í Texas sakar varafor-
setann um að beita hræðslu-
áróðri og fullyrðir að tillögur
sínar um skattalækkanir séu
þvert á móti til þess fallnar að
blása lífi í efnahagsmálin. Þá
segir hann andstöðu Gores við
takmarkaða einkavæðingu líf-
eyriskerfisins alvarlega tíma-
skekkju. „Þessar kosningar
verða að leiða til sigurs frelsis
og framfara - og ósigurs mið-
stýringar og embættismanna-
kerfisins," sagði Bush.
Bandarískir fjölmiðlar hafa
undanfarna daga rifjað upp að
áróður Clintons um að George
Bush eldri hefði mistekist að
draga Bandaríkin upp úr efna-
hagslægð hafi einmitt átt mikinn
þátt í sigri hans árið 1992.