Morgunblaðið - 21.10.2000, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Reuters
Dragan Kojadinovic, forstjóri frjálsu sjónvarpsstöðvarinnar Studio B,
stendur hér fyrir framan háhýsið í miðborg Belgrad, sem nafni hans,
fyrrverandi vígamaður í þjónustu Milosevic forseta, lagði undir upp-
reisnarmenn hinn 5. október sl.
Handbendi Milos-
evic sveik hann
í uppreisninni
Belgrad. The Daily Telegraph.
DRAGAN höfuðsmaður, fyrrver-
andi leiðtogi vopnaðra sveita Serba
í Króatíu og einn af dyggustu skó-
sveinum Slobodans Milosevic, átti
stóran þátt í falli júgóslavneska
forsetans fyrrverandi í uppreisn-
inni fyrr í mánuðinum.
Skýrt hefur verið frá því að einn
af leiðtogum andstæðinga Milosev-
ic, Zoran Djindjic, sem skipulagði
uppreisnina að miklu leyti, hafi
fengið Dragan til að leggja undir
sig mikilvæga sjónvarpsstöð, Stud-
io B, og höfuðstöðvar júgó-
slavnesku tollgæslunnar í Belgrad.
Leiðtogar andstæðinga Milosevic
óttuðust að öryggissveitir myndu
bæla mótmælin niður og töldu
mjög brýnt að þeir næðu sjón-
varpsstöðinni. á sitt vald. Dragan
kallaði vopnaða stuðningsmenn
sína saman 4. október, daginn áður
en mótmælendur lögðu þinghúsið í
Belgrad undir sig, til að undirbúa
árás á sjónvarpsstöðina.
Tölvusérfræðingar slást
í hóp vígamanna
Dragan var áður einn af illræmd-
ustu mönnum Balkanskaga en rek-
ur nú netfyrirtæki í Belgrad. Á
meðal liðsmanna hans voru tölvu-
sérfræðingar sem höfðu aldrei
haldið á byssu, námsmenn og gaml-
ir vígamenn úr röðum Serba í
Króatíu.
Dragan hófst handa um kvöldið
og faldi menn sína, vopnaða vél-
byssum og rússneskum rifflum, á
skrifstofu tölvufyrirtækis síns í há-
hýsi í miðborg Belgrad. Sjónvarps-
stöðin og höfuðstöðvar tollgæsl-
unnar eru einnig í háhýsinu.
Nokkrir mannanna þóttust vera
að nota tölvumar og aðrir földu sig
í skápum, á salernum og undir
skrifborðum.
„75 vopnaðir lögreglumenn voru
á verði við Studio B og ég reyndi að
fínna 280 góða menn til að yfirbuga
þá,“ sagði Dragan. „Að lokum hafði
ég safnað saman 170 mönnum.
Þegar mótmælin hófust við þing-
húsið byrjaði ég að lauma þeim inn
í sjónvarpsstöðina. Margir liðs-
manna minna voru með krampa og
áttu í mestu erfiðleikum rneö að fá
blóðið til að streyma í fæturna.
Þeir voru svolítið broslegir þegar
þeir skjögruðu til atlögu.“
Dragan sendi aðeins nokkra
menn inn í sjónvarpsstöðina, sem
var á fimm hæðum ofarlega í bygg-
ingunni, til að vekja ekki grun-
semdir lögreglumannanna. „Ég
sendi tvo menn í einu, suma með
stelpum, aðra með fólki sem vann í
byggingunni. Síðan þegar stundin
rann upp réðst ég til atlögu með
hina mennina. Lögreglumennirnir
tóku upp byssur sínar.“
Tveir af mönnum Dragans héldu
á flugskeytabyssum til að sýna lög-
reglumönnunum að þeir gætu ekki
varið sig. Dragan bauðst til að
sleppa lögreglumönnunum og þeir
lögðu niður vopn sín.
Um sama leyti gengu tugir vopn-
aðra andstæðinga Milosevic um
götur Belgrad og biðu eftir tilefni
til að skjóta á öryggissveitir Milos-
evic. Einn skotbardagi hefði getað
leitt til blóðbaðs víða í borginni.
Kynti áður undir
ófriðarbálinu
Dragan átti stóran þátt í því að
kynda ófriðarbálið á Balkanskaga
eftir hrun kommúnismans. Hann
dvaldi lengi í Ástralíu en var send-
ur til Krajina í Króatíu til að
stjórna vopnuðum sveitum serbn-
eskra íbúa héraðsins í baráttunni
við króatísku lögregluna.
Dragan hefur ekki verið ákærð-
ur fyrir stríðsglæpi, en nokkrir
liðsmenn hans eru taldir hafa fram-
ið fjöldamorð. Hann hefur búið í
Belgrad síðustu árin og komið á fót
stofnun sem hjálpar fjölskyldum
Serba sem biðu bana í átökunum í
Króatíu, Bosníu og Kosovo.
Rannsókn á sprengjutilræði í franskri flugvél
Mega sækja
Gaddafí til saka
París. Reuters, AFP.
FRANSKUR áfrýjunardómstóll úr-
skurðaði í gær að hægt væri að sækja
Muammar Gaddafi, leiðtoga Líbýu,
til saka í Frakklandi vegna meintrai-
aðildar hans að sprengjutilræði í
franskri flugvél sem sprakk í loft upp
yfir Afríkuríkinu Níger árið 1989.
Tilræðið kostaði 170 manns lífið.
Dómstóllinn staðfesti úrskurð
dómara, sem rannsakaði tilræðið, og
hafnaði þeirri röksemd franskra rík-
issaksóknara að Gaddafi nyti frið-
helgi sem þjóðhöfðingi. Þeir héldu
því fram að ekki væri hægt að svipta
þjóðhöfðingja friðhelgi nema fyrir
glaepi gegn mannkyninu.
Áfrýjunarrétturinn úrskurðaði
hins vegar að friðhelgin næði ekki til
hryðjuverka og studdi þá niðurstöðu
rannsóknardómarans Jean-Louis
Bruguierre að hægt væri að sak-
sækja Gaddafi íyrir „morðsamsæri í
tengslum við hermdarverk". Dómar-
inn getur því hafið rannsókn á þætti
Gaddafis og hún gæti orðið til þess að
honum yrði stefnt fyrir rétt.
„Hryðjuverk eru alvarlegir glæpir
sem verður að refsa fyrir jafnvel þótt
þjóðhöfðingjar eigi hlut að máli,“
sagði Francoise Rudetsky, formaður
hreyfingar fómarlamba hryðju-
verka.
Rudetsky bætti við að úrskurður-
inn væri mikill sigur fyrir hreyfing-
una og hefði jafnvel meira fordæmis-
gildi en mál Augustos Pinochets,
fyrrverandi forseta Chile, sem var
handtekinn í Bretlandi að beiðni
spænskra yfirvalda vegna meintra
mannréttindabrota í heimalandi
hans. Breska stjómin ákvað þó að
hafna framsalsbeiðni Spánverja og
leyfa Pinochet að fara til Chile á
þeirri forsendu að hann væri ekki
fær um að verja sig fyrir rétti vegna
vanheilsu.
Lögmaður Gaddafis, Francois
Gibault, sagði að úrskurðurinn hefði
litla þýðingu og áfrýjunarrétturinn
hefði ekki tekið neina afstöðu til þess
hvort Gaddafi væri sekur. Heimild-
Muammar Gaddafi
armenn í dómskerfinu sögðu líklegt
að ríkissaksóknaramir áfrýjuðu
úrskurðinum til hæstaréttar.
Áfall fyrir frönsku stjórnina
Urskurðurinn er talsvert áfall fyr-
ir frönsku stjómina sem hefur reynt
að bæta samskiptin við stjómvöld í
Líbýu að undanfömu.
Francois Rivasseau, talsmaður
franska utanríkisráðuneytisins, neit-
aði að ræða úrskurðinn en sagði lík-
legt að hann myndi ekki hafa áhrif á
þá stefnu stjómarinnar að bæta sam-
skiptin við Líbýu.
Franska stjómin íhugaði að bjóða
Gaddafi á leiðtogafund Evrópu- og
Miðjarðarhafsríkja sem ráðgert var
að halda í Marseille í næsta mánuði.
Seinna var þó ákveðið að ríkin sendu
aðeins utanríkisráðherra sína á fund-
inn, einkum vegna þess að talið var
að erfitt yrði fyrir marga leiðtogana
að sitja hann vegna spennunar í
Miðausturlöndum.
Mágur Gaddafís dæmdur
fyrir tilræðið
Flugvél af gerðinni DC-10, í eigu
franska flugfélagsins UTA, var á
leiðinni frá Brazzaville, höfuðborg
Kongó, til Parísar þegar hún sprakk í
loft upp yfir Níger 19. september
1989. Franskur dómstóll dæmdi sex
Líbýumenn í lífstíðarfangelsi í fyrra
fyrir að hafa komið fyrir sprengju í
vélinni, en réttað var í máli þeirra að
þeim fjarstöddum. Á meðal hinna
dæmdu var mágur Gaddafis sem tal-
inn er stjóma leyniþjónustu Líbýu.
Frönsk yfirvöld hafa gefið út alþjóð-
lega handtökutilskipun á hendur
mönnunum.
Franski rannsóknardómarinn
heldur því fram að stjórnvöld í Líbýu
hafi aðstoðað við skipulagningu til-
ræðisins, verndað tilræðismennina
og útvegað verjendum þeirra fölsuð
skjöl.
Um það leyti sem sprengjutilræðið
átti sér stað var mikil spenna í sam-
skiptum Frakklands og Líbýu vegna
átaka franskra og líbýskra hersveita
í Afríkuríkinu Tsjad. Eftir sprengju-
tilræðið mfu Frakkar nánast öll
tengsl sín við Líbýu.
Samskipti ríkjanna tóku að batna í
fyrra eftir að líbýska stjómin greiddi
fjölskyldum þeirra sem létu lífið í
sprengjutilræðinu skaðabætur að
andvirði 2,2 milljarða króna.
Franska stjómin leit svo á að ráða-
menn í Líbýu hefðu þar með viður-
kennt að þeir bæm ábyrgð á tilræð-
inu en líbýska stjórnin neitaði því.
Gaddafi ræddi við Jacques Chirac
Frakklandsforseta og nokkra aðra
vestræna leiðtoga á fundi Afríku- og
Evrópuríkja í Egyptalandi og
Christian Pierret fór á kaupstefnu í
Tripoli fyrr á árinu ásamt stómm
hópi frammámanna í franska við-
skiptalífinu.
Charles Josselin, sem fer með
samstarfíð við Miðjarðarhafsríkin í
frönsku stjóminni, fór í heimsókn til
Líbýu í síðasta mánuði til að þakka
Gaddafi fyrir að aðstoða við að fá ís-
lamska uppreisnarmenn á filipps-
eysku eyjunni Jolo til að láta franska
gísla lausa.
Umdeild ummæli aðalbankastjóra Seðlabanka Evrópu
Duisenberg’ gagnrýndur
Frankfurt. AFP.
WIM Duisenberg, hinn hollenzki að-
albankastjóri Seðlabanka Evrópu
(ECB), sætir þessa dagana þungri
gagnrýni á frammistöðu sína í emb-
ætti. Norbert Walter, hagfræðingur
Deutsche Bank, stærsta banka
Þýzkalands, sakar Duisenberg í
þýzka dablaðinu Die Welt í gær um
að standa ekki í stykkinu.
Aðaltilefni gagrirýninnar em um-
mæli sem Duisenberg lét frá sér fara
í Lundúnablaðinu The Times sl.
mánudag, þar sem hann sagði ólík-
legt að evrópski seðlabankinn myndi
grípa til aðgerða til að styrkja gengi
evmnnar, ef Evrópumyntin yrði fyr-
ir skakkaföllum af völdum ófriðar í
Miðausturlöndum. í Times-viðtalinu
gaf hann ennfremur í skyn, að
bandarísk yfirvöld hefðu með var-
færni tekið þátt í inngripi á gjaldeyr-
ismörkuðum til að styrkja evmna
hinn 22. september sl. og æ ólíklegra
yrði að áframhald yrði á slíku sam-
starfi eftir því sem nær drægi for-
setakosningunum í Bandaríkjunum,
sem fram fara 7. nóvember.
Um þessi ummæli Duisenberg
sagði hagfræðingurinn Walter í að-
sendri grein í Die Welt meðal ann-
ars: „Maður sem ekki er einatt og
ávallt fullkomlega meðvitaður um
ábyrgðina sem fylgir slíku starfi er
því ekki vaxinn. Enginn í slíkri
ábyrgðarstöðu getur leyft sér að
gefa slíkt spark gjaldmiðli, sem hef-
ur átt undir högg að sækja mánuðum
saman.“
Hafa franskir stjórnmálamenn
einnig beint spjótum sínum að Duis-
enberg, eftir að hann hélt blaða-
mannafund í París á miðvikudag, þar
sem hann leitaðist við að takmarka
skaðann sem ummæli hans frá því á
mánudag voru talin geta valdið evr-
unni.
Síðla fimmtudags samþykkti fjár-
málanefnd franska þingsins harð-
orða ályktun, þar sem stjóm ECB
var gagnrýnd fyrir að hafa hækkað
vexti á evrusvæðinu. Sagði einn
meðlimur hennar, Didier Migaud, að
réttast væri að leggja málið fyrir
Evrópudómstólinn.
Trichet fram fyrir skjöldu
En franski seðlabankastjórinn
Jean-Ciaude Trichet svaraði fullum
hálsi gagnrýni franskra stjómmála-
manna þess efnis, að stjórn Seðla-
banka Evrópu væri ólýðræðisleg.
Vísaði Trichet til þess, að bankinn
hefði verið búinn til í samræmi við
það sem samþykkt var í þjóðar-
atkvæðagreiðslum um Maastrieht-
Wim Duisenberg
sáttmálann. Sagði Trichet bankan-
um því bera skylda til að uppfylla það
hlutverk sem honum hefði verið ætl-
að, og lagði áherzlu á að hann og allir
hinir sem sæti ættu í stjórn ECB
styddu Duisenberg af heilum hug.
Frakkar halda því fram, að gert
hafi verið samkomulag um að
Trichet taki við af Duisenberg á
miðju átta ára skipunartímabili hins
síðarnefnda. En líkurnar á að af slík-
um mannaskiptum verði þykja hafa
minnkað vegna rannsóknar sem í
gangi er í Frakklandi á hlutverki
Trichets í „nærri-því-gjaldþroti“
franska bankans Crédit Lyonnais.
í
í