Skírnir - 01.01.1879, Qupperneq 70

70
SPÁNN.
stórgæSings eÖa <igranda»-nafni8, og hitt, a8 hann var kallaSur
Í>a8an í frá «sigurhertoginn». f>egar Kristín drottning haföi
or8i8 a8 gefa upp forstöSu ríkisins, tókst Esparteró hana á
hendur, en svo mátti kalla, a8 hann stýr8i Spáni í 7—8 ár
(1836—1843). Hann sýndi hjer kjark, dugnað og vitsmuni,
enda þurfti hann á f>ví öllu aB halda, svo miklar róstur og upp-
hlaup sem á fieim árum lágu sífellt í landi á Spáni. Einn af
mestu öfundarmönnum hans var Narvaez, og fyrir feirn Serranó
hlaut hann a8 víkja frá ríkisvöldum 1843. Narvaez tók f>á vií)
ríkisforstö8u og ljet drottninguna svipta Esparteró öllum nafn-
bótum og or8usæmdum. Hann fór f>á til Englands og fjekk j?ar
beztu vi8tökur. 1848 fjekk hann aptur nafnbæturnar og vendi heim
aptur áriB eptir. Hann gekk til sætis í efri málstofu Spán-
verja, en Iag8i fátt til málanna, f>ar til er ný uppreisn hófst í
gegn einveldistilraunum Isabellu drottningar (1854). Hún varS
j>á enn a8 heita á hann sjer til li8s og ráBaneytis. Hann var8
enn stjórnarforseti og æzti foringi hersins og hjelt völdum til
1856. Hann ger3i J>a8 enn á jpeim árum, sem hann ávallt haf8i
kostaB kapps um, a8 halda uppi stjórnarlögunum og frelsinu, og
bæta um lög og landstjórn í öllum greinum. Me8al annars, er
fótti mestu nýjungum sæta á Spáni, var þa8, a8 hann tók a8
draga kirkjugózin undir ríkiS. f>etta bakaBi honum mikla óvild
hjá klerkdóminum og hirSinni, en O’Donnel, hermálaráSherrann
rjezt J>á í f>ann flokkinn, og ljet herinn gera uppreisn. Tilgang-
urinn var a8 komast í sæti Esparterós. Rá8 hans tókst a8 f>ví
leyti, a8 Esparteró fór frá stjórn, en Narvaez hlaut forsæti8.
Frá feim tíma (1856) Ijet Esparteró ekkert til sín taka um
stjórnarmálin, en hershöfbingjarnir tefldu nú um völd og metor3,
og höf8u ymsir betur, f>ar til er dró til tí3indanna 1868, og
Isabella var rekin frá ríki. f>a8 komst f>á til or8a, a8 gera
Esparteró a8 konungi, en hann hafna3i bo8inu, og hjet hollustu
sinni Amadeó konungi og sí8ar Alfons konungi. BáSir virtu
hann manna mest og höfSu hann í mestu kærleikum.