Skírnir - 01.12.1907, Blaðsíða 79

367
Upptök mannkynsins.
an. þátt í því að Lyell kom auga á þann mikilvæga sann-
leika að jörðin sjálf, landslag o. s. frv. ummyndast hægt
og hægt, en ekki af snögguin og gjöreyðandi byltingum.
Eins og vant er að vera mun jafnvel kyrlætistrú Lyells
hafa orðið fram úr hófi.
Nú verður að geta tveggja ungra Englendinga, sero
eins og margir aðrir, lásu rit Lvells af miklum áhuga_
Hét annar þeirra Charles Darwin, hinn Herbert Spencer.
Jarðfræði Lyells var ein af helztu vísindalegu leiðarstjörn-
um Darwins á hans frægu för kringum jörðina, og finst
oss ekki svo undarlegt að liann var hættur að trúa á
óumbreytanlegleik tegundanna þegar hann kom úr þeirri
ferð. Hann var nú orðinn sannfærður um að jörðin um-
breyttist smátt og smátt, en ekki með gjörbyltingum eins
og Cuvier kendi, og er nú ekki ólíklegt að hann haíi far-
ið, í öfuga átt þó, sömu leiðina sem jeg gat um að Lyell
mundi farið hafa, og það því fremur sem hann kyntist
nú líka skoðunum Lamarcks um uppruna tegundanna.
Ræturnar að liinni víðfrægu bók Darwins um uppruna
tegundanna liggja niður i rit Lyells og Lamarcks.
Herbert Spencer kyntist skoðunum Lamarcks af riti
Lyells, eins og áður var á drepið. Fanst honum mikið
til um kenningar þessar og fjelst á þær í aðalatriðum þó
að hann sæi Lyell hafna þeim. Hygg jeg að þar
sem nú var bent á, muni vera ein aðalrótin undir
heimspeki Spencers; stendur hún breitt rótum eins og
Askur Yggdrasils og ber af fræðikerfum annara heimspek-
inga einsog Askurinn af öðrum trjám.
Aldrei hefir nein heimspeki stuðst jafn öfluglega við
jörðina eins og Spencers. Það má segja um Spencer likt
og sagt var um Sókrates — en þó auðvitað í nokkuð
annari merkingu, annars væiji ekki vert að hafa það upp
aftur — að hann liafi fyrstur leitt heimspekina af himni,.
það er að segja úr þokumekki himnanna og þýzku heim-
spekinnar, og fengið henni fótfestu á jörðinni. En þó
stendur hún þar auðvitað ekki nema með annan totinn..
En til þess að mönnum komi ekki til hugar hin hávirðu-