Skírnir - 01.12.1907, Side 84

372
Upptök mannkynsins.
Svo nýtt er þetta verkfæri, mannvitið, að ennþá
kunna allflestir ekki við að beita vitögninni sinni mikið
öðruvísi en dýrin; og enginn getur án alls skaða fyrir
sjálfan sig beitt henni að mun öðruvísi. Ennþá hafa all-
flestir ekki áttað sig á því, að það er þó einmitt þessi við-
leitni til þess að afla sér svo víðtækrar og skipulegrar
þekkingar á heiminum er mannvitið frekast leyflr, sem
fremur öllu öðru hefir skapað nútíð, og mun skapa fram-
tíð mannheima frábugðna því sem gerist í dýrheimum.
Ennþá hlakka margir yfir því, að gallar mannvitsins
koma einnig fram til tafar og skemda í þeirri miklu
smíð er nefnist vísindi. Það eru ekki beinlínis apar sem
jeg á við; en jeg get hugsað mér, að á líkan hátt mundu
aparnir hreykja sjer hróðugt á greinum sínum, er þeir
sæu mönnunum takast. eitthvað miður vel. Orðið vísindi
er að sumu leyti ekki gott: allmilcið af því er vjer nefn-
um vísindi er ennþá að eins líkindi. Að öðru leyti er
aftur orðið vísindi ágætt: það táknar markmið sem stefnt
er að. Vísindin mega naumast heita meir en nýbyrjuð
ennþá. En undirstaðan er fengin, aðferðin til að afla sér
vissrar þekkingar, leiðin til að skapa vísindi. Er vjer
íhugum þetta, sjáurn vjer hvað þýzka orðið Wissenschaft
er ágætt. (Meira).
Dk. Helgi Pjetursson.