Skírnir - 01.12.1914, Blaðsíða 7

Hefir jörðin sál?
343
•efnaskifti vor við umhverfið eru efnabylting í Hkama
jarðarinnar sjálfrar. Saga mannkynsins er að eins einn
þáttur í æfisögu jarðarinnar. Vér snúumst allir um möndul
fyrir utan oss, jörðin snýst um sinn eigin möndul. Vér
höfum til skiftis sumar og vetur, dag og nótt, storm og
logn, jörðin hefir þetta æfinlega alt í senn, hvað á sínum
stað.
Þá er fjölbreytni og eining í senn eitt af því sem
jörðin hefir á æðra stigi en æðstu skepnur hennar. Mönn-
um hættir við að lita svo á sem jörðin sé einfaldari að
gerð en líkamir vorir, en menn gæta þess þá ekki, að allar
lifandi verur, jurtir, dýr og menn, með allri sinni fjöl-
breytni eru líffæri í líkama jarðarinnar, og það væri því
jafnfjarstætt að segja að líkami jarðarinnar væri einfald-
ari en vor, eins og að segja að mannslikaminn væri ekki
eins fjölbreyttur og t. d. augun eða heilinn.
Sé bandi með mörgum smáhnútum brugðið í einn
hnút, mundi sá hnútur verða talinn fjölbreyttari, flóknari
en hver smáhnútanna, af því hann felur þá í sér. Líf-
verurnar eru eins og smáhnútarnir, jörðin er stóri hnút-
urinn. En svo fjölbreytt sem jörðin er og hreyfingarnar
í henni og á margvíslegar, svo einfaldar eru aðalhreyfing-
ar hennar, snúningur um möndul sinn og gangur um sólu,
og þó nægja þær til að halda við allri margbreytninni,
eins og einn ás sem snýst í samsettri vél getur haldið
mörgum og margvíslegum hjólum í hreyfingu. Ytri hreyf-
ingar likama vors eru og rólegar í samanburði við straum-
ana í taugum hans eða hreyfingar blóðkornanna í æðunum.
Eins er um jörðina.
Lifandi verur þróast af innræti sínu. Að vísu eru
þær ekki sjálfum sér nógar. Eggið þarf t. d. hita til að
klekjast út, unginn sem úr því skriður þarf og hita, loft,
mat og drykk. En lífveran vinnur úr hinu aðfengna á
sérkennilegan hátt, sem henni er ekki fyrirskipaður að
utan, og hún svarar áhrifunum að utan með sinu móti.
Jörðin er nú í því lik skepnum sínum, að liún þroskast
af innræti sínu, en hún yfirgengur þær í þvi sem öðru,