Skírnir - 01.12.1914, Side 39

375
•*»
IJm ljós- og litaskyujanir.
•'(dökkgrárri) en bláu litirnir. Hesz fann nú, að fiskar,
veinkum ungir fiskar, leita þangað sem birtan er mest.
Með því að breyta birtunni á ýmsum stöðum í búrunum,
þá fann hann, að þeir gátu greint hér um bil hvað litla
breytingu sem var. Hann lét nú ljóslitaband falla á hæfi-
lega langt og jafnhliða fiskabúr; fiskarnir syntu þá undir
eins þangað sem gulgræni og græni liturinn var. I öðrum
tilraunum lét hann ljós með ákveðnu ljósmagni skína á
annan helming búrsins, en á hinn ýmislega lit og mismun-
andi sterk ljós. Þannig var hægt að bera ýmsar ljósteg-
undir saman og mæla gildi þeirra fyrir auga fisksins.
Hiðurstaðan varð sú, að Ijósið verkaði á fiskaugað alveg
eins og sama ljós mundi hafa verkað á allitblint manns-
auga. Hvað rauði liturinn hefir lítil áhrif á fiskaugað,
þó hann fyrir vorum augum virðist sterkur litur, sýnir
þetta dæmi ljóslega: I búrinu eru fiskar, sem finna fæð-
una aðallega með sjóninni. Búrið er svo látið í myrkra-
klefa, og hæfilega sterkt ljós látið falla á það. Milli lamp-
ans og búrsins er svo ýmist skotið dimmbláu eða ljósrauðu
gleri. I bláa ljósinu grípa fiskarnir smá orma, sem kast-
að er ofan i kerið. Allir rífast þeir um ormana, og það
þó glerið sé svo dökt, að ormarnir séu naumast sýnilegir.
I rauða ljósinu aftur á móti, sem oss sýnist miklu bjart-
ara, sjá fiskarnir ekki ormana og elta þá ekki, þó þeir
fari rétt fram hjá nefinu á þeim og sjáist greinilega. Xið-
urstaðan varð sú sama með allar fiskategundir, sem til-
raunir voru gerðar með; þær fóru að eins og allitblindur
maður mundi hafa gert úndir sömu kringumstæðum.
Af lindýrum hefir Hesz rannsakað um 25 tegundir og
niðurstaðan ætíð orðið sú sama, að dÝrin eru litblind og
hafa nokkuð líka sjón og litblindur maður. Ýmsar krabba-
tegundir, sem reyndar voru, leituðu þangað sem bjartast
var í kerunum, og í lituðu ljósi í gulgræna og græna lit-
inn og hegðuðu sér gagnvart einlitu og marglitu ljósi
eins og fiskarnir. Eins fór með lirfur og bjöllur. Til-
raunir með býflugur sýndu, að þessi ást á bláa litnum,
sem margir rithöfundar tala um, alls ekki er til, og þær