Skírnir - 01.12.1914, Page 55

Um lífsins elixira og hið lifandi hold.
891
magnleysi, sljóleik og sérstaklega í því, að hörundið verð-
ur eirlitað með málmgljáa. Þessi sjúkdómur halda menn
að orsakist af veiklun í aukanýrunum, því við krufningu
hafa þau fundist hrörleg og spilt. — Fyrir nokkrum árum
siðan tókst lækni að vinna efni úr þessum kirtlum (a d r e-
n a 1 í n), var það gætt þeirri náttúru, að það veldur mjög
auknum blóðþrýstingi í æðunum, ef því er spýtt inn í blóðið.
Þegar það er látið verka á sár sem blæðir úr, stöðvast
blóðrásin, ef hún stafar einungis frá háræðum, því efnið
kemur háræðavöðvunum til að engja saman æðarnar, svo
að holdið hvítnar af blóðleysi. Adrenalin eða aukanýra-
safi er nú alment notaður af læknum við ýmsa skurði.
Heiladingullinn er eins og ber í laginu, sem
hangir á mjóum stöngli niður úr heilanum upp af nef-
kokinu. Við veikindi í þessum kirtli hleypur undarlegur
risavöxtur í útlimina ásamt fleiri vanheilindum.
Eigi alls fyrir löngu hefir sú uppgötvun verið gerð,
að efnissafi sem unnist hefir úr þessum kirtli á dýrum er
gæddur þeim eiginleika, að geta aukið samdrátt legvöðv-
anna og örvað fæðingarhríðir kvenna í barnsnauð, ef hon-
um er spýtt inn í blóðið. Einnig eykst blóðþrýstingurinn
af þessum kirtilsafa eins og af aukanýrasafa.
Af öðrum blindum kirtlum en þeim sem nú var lýst
má nefna hósteitilinn (thymus), beinmerginn, lymfukirtl-
ana og miltið, og eiga allir þessir kirtlar þátt í að mynda
efni handa blóðinu, þó ekki sé enn kunnugt um alla starf-
semi þeirra. Vér vitum að hvítu blóðkornin myndast í
lymfukirtlunum, mergnum og miltinu, og að rauðu blóð-
kornin myndast líka í merg og milti, en margt bendir á
að önnur og fleiri áhrifamikil efni flytjist blóðinu úr þess-
urn kirtlum.
Innrensli (secretio interna) er vant að nefnasafa-
renslið úr blindu kirtlunum inn í blóð og lymfu, til að-
greiningar frá útrensli opnu kirtlanna, sem safi rennurúr
eftir ákveðnum farvegi. Af því sem nú hefir verið sagt
um blindu kirtlana, sést að innrensli þeirra hlýtur að hafa
mjög mikil og megn áhrif á líkamann.