Gefn - 01.01.1870, Side 17

17
réði hann öllu; en það var harðstjórn, og undu Frakkar þó
við, því svo voru þeir þrevttir og örmagnaðir af eymd og
drápum »frelsisstjórnarinnar« sem byltíngin hafði getið af
sér, að þeim fannst svölun eða stundarfró í Napóleoni.
Napóleon varð ekki unninn fyrr en öll Norðurálfan samein-
aðist móti honum, því enginn má við margnum, og fall
hans skerti ekki frægð hans hið minnsta, heldur var hún
orðin svo inngróin í hjörtu þjóðarinnar, að meginhluti henn-
ar þráði alltaf að fá þetta nafn til að Ijóma á ný. þessi
frægð og þessi þrá er grundvöllurinn fyrir veldi Napóleons
ens þriðja, því hann hefði aldrei komizt að völdum annars.
En engu að síður eru Frakkar verr staddir en aðrar þjóðir,
þær er eiga stjórnar-ætt sem ráðið hefir frá alda öðli og
sem þjóðirnar þess vegna eru samrunnar við eins og börn
við foreldri; slíkar ættir hafa aldrei setið lengi að völdum í
Frakklandi, heldur ávallt skipzt á, sökum óróa þjóðarinnar,
og eins er með Napóleonana: Napóleon fyrsti kom fram
eins og loptsjón og hvarf eins og loptsjón.
Nú, þegar Napóleon hefir orðið undir, dynja yfir hann
skammir og smánanir af hendi Frakka, og er það þjóðerni
þeirra að láta þannig, þó það sé ófögur læti. En öll sú
frægð og þau metorð, sem Frakkland hefir notið og í verið
um en síðustu tuttugu ár, á það Napóleoni að þakka: það
sem að er, er miklu fremur Frökkum sjálfum að kenna en
honum. Hann hefir það eitt á sinni samvizku, að hann gaf
þjóðinni frelsi, sem hún ekki kunni að fara með, og lét
glepjast af illum ráðgjöfum.
Napóleon þriðji hefir lagt mikla stund á hernað og
trúðu menn lengi — alltaf — að í þessu tilliti væri Frakk-
ar öllum fremri; svo miklu var kostað upp á herliðið, og
skipastóllinn aukinn; margs konar morðvopn voru upp fundin
og af eintómu hervaldi var dýrð keisarans svo glæsileg, að
menn sögðu að Miklagarðs keisari hefði verið sem kotkarl
í samanburði við hanu. Napóleon gerði ýmsa hluti þjóð
sinni til frama: hann háði stríðið á Krim í sameiníngu við
2