Gefn - 01.01.1870, Page 75

75
arlist gengur frá þörf til listar (per utilitatem ad artem),
eins og í kvæðinu er svnt. Byggíngarlistin felur í ser
húsasmíði og skipasmíði, brýr, sigurboga, vatnsveitíngar: allt
þetta er víða gert beinlínis eptir kröfum fegurðarinnar;
einkum voru Rómverjar fyrrum frægir fyrir það. J>ó að
menn sé miklu meirabundnir í skipabyggíngum, en í bygg-
íngum á landi, þarsem menn verða að laga sig eptir öflum
náttúrunnar og breytíngum veðranna, þá er samt auðsætt,
að eitt skip getur verið fegurra en annað, og þó jafn gott
og traust. — Frá þessu sjónarmiði gætu menn skipt listun-
um í tvo flokka, nefnilega blandaðar og hreinar.
Blandaðar listir eru þær, sem komnar eru af þeim hlut-
um, sem menn alls ekki geta án verið; það eru byggíngar,
smíðar, vefnaður o. fl. — Menn mega til að búa í húsum,
menn mega til að vera í fötum; en húsin og fötinþurfa
ekki að vera listaverk; en þau geta orðið það. J>essar listir
gánga því í gegnum hina iíkamlegu þörf til fegurðarinnar;
en yfir höfuð eru þær flestar (o: nema byggíngarlistin) á
miklu lægra eðlisstigi en binar seinni, sem eru hreinar
listir, og sem ekki eru komnar af beinlínis líkamlegri þörf,
heldur af ósjálfráðri fegurðarheimtun andans. J>essi þörf
er annað en hin líkamlega þörf, en hún er fullt eins sterk.
|>essar listir eru myndir, saungur, kvæði. Hinar fyrri
listirnar eru líkamlegar, dýrslegar; hinnar síðari and-
legar, mannlegar.
v. 15. 16. Hér er litið til sjávarhellra, sem eru margir
þannig, að ölduglaumurinn vekur undarleg saunghljóð (það
er til hellir á íslandi semheitir saunghellir, afþví drop-
arnir glymja svo?); þetta heyrist líka í Fingalshellinum í
Staifa, sem er myndaður úr basaltsúlum (stuðlabergi).
v. 20. 21. Paganini, ítalskur, og Mozart, þýzkur, voru
frægir saungmeistarar.
Bls. 59.
v. 10. Apelles og Zevxis, griskir málarar. — v. 11