Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1909, Blaðsíða 12

14
það mjög graflð og sést lileðslugrjótið þar hrapað niður lengra og
skemra ofan moldarbrekkuna Leiigd tóftarinnar heldur sér og er
rúml. 6 fðm. Breiddin frá vesturveggnum að gilsbakkanum er 2 l/2
fðm. A vesturveggnum er að sjá sem 2 óregluleg skörð og skamt
á milli. Þori eg þó ekki að taka þau fyrir dyr, því veggir og gafl-
ar eru alsettir mosahnúðum, sem margir eru allstórir og aðskildir
hver frá öðrum. Skörðin er því ekkert að marka, enda þó eg áliti
réttara að geta þeirra. Þykir mér engu ólíklegra, að dyrnar hafl
verið á austurveggnum. Og eigi má vita nema hann hafi verið
nokkurs konar miðveggur og annað jafnstórt hús austanmegin hans.
Hefði þá húsaskipun verið lík og á Eiríksstöðum í Haukadal (sjá
mynd í Arb. ’95). Það hús hefði gilið þá grafið burt. Gæti það
vel verið, en ekki er hægt að vita neitt um það. Víst er, að gilið
hefir ekki verið niðurgrafið þegar bygðin var hér. Það hefir þá
verið bæjarlækur þessa bæjar. Litlu neðar en á móts við tóftina
kemur annar gilskurður (e) saman við bæjargilið (sem er merkt b).
Hann er stuttur, en djúpur og þröngur og lítur út fyrir að hafa
myndast svo að segja nýlega. Á sléttu svæði fyrir austan hann,
bakvið dálítinn hól, eru 2 tóftir, hústóft nál. 7 fðm. löng og 2 fðm.
breið, og ferhyrningur 3 fðm. á hvern veg. Hann hygg eg heystæði,
en hústóftina fjós og mun það hafa verið einstætt. — Eins og skurð-
irnir eru nú, eru þeii svo iliir yfirferðar, að engum hefði dottið í
hug að hafa þá. milli fjóss og bæjar. Mundi fjósið sett á annan
stað ef þeir hefði þá verið svo. En þá mun skurðurinn b hafa ver»
ið grunnur bæjarlækur og skurðurinn c lítið drag eða jafnvel ekki
til. (Skurðirnir eru þannig merktir á uppdrætti, sem eg læt fylgja,
og er skurðuriun fyrir vcstan túnspilduna merktur á). Mjög fagur
bústaður hefir verið á þessum stað og landskostir góðir. En eigi er
á rústunum að sjá, að bygðin hafi haldist þar lengi.
VI. I Skaftárdal.
Fyrir ofan tún í Skaftárdal heitir Tumastofa. í henni er dys,
er kallast Tumaleiði. Er nokkurn veginn auðséð, að grafið hefir ver-
ið í leiðið. Engin sögn er um Tuma. — í Skaftárdal eru tveir bæir.
I eystri bænum er bollasteinn úr blágrýti, hér um bil 100 pund að
þyngd. Bollinn í honum var mér sagt að tæki »réttmælda« 3 potta.
Sigurður sál. Vigfússon hafði skoðað steininn og farið fram á að fá
hann fluttan til Forngripasafnsins, Eigi hafði þó orðið af því.