Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1927, Page 53

55
Meðan útgerðin var mikil (yfir 30 róðraskip) í Þorlákshöfn
og Jón bóndi Árnason verzlaði þar, var svo mikið að flytja á lest-
um, að 2 skip fjórróin og 8 karlmenn þuríti til flutninga. Þetta
var síðla á 19. öld, og Iíkt hefur oftar verið. En breyzt hefur þetta
mikið á síðari árum.
Árið 1898 fóru ferjubændur í Óseyrarnesi fram á það við sýslu-
nefnd, að þeim yrði veittur styrkur til ferjuhalds, eða að þeir yrðu
losaðir við lögferjuna að öðrum kosti. Þar væri þá orðið lítið að hafa
nema kostnað, erfiði og ónæði, síðan brúin kom á Ölfusá. Nefndin
sá ekki fært að veita styrk, og því síður að leysa lögbönd af ferju-
staðnum. En hún lagði til, að ferjutollar yrðu hækkaðir um lU, frá
því sem þá var. Amtmaður samþykti þetta, og hækkaði ferjutollurinn í
Óseyrarnesi um lU, frá ákvæði ferjulaga 1855, 1. sept. 189S. (Bréfa-
bók Árnessýslu). Nokkru síðar voru ferjulögin endursamin (17/ð 1907
Stjórnartíðindi), og þá ennfrekar þröngvað kosti ferjumanna: »Sól skal
sumri ráða en dagur vetri«. Það er ólíkt ferjumáldaganum í Kallaðarnesi
frá kl. 6 til 6. Ferjutollar gerðir hlægilega lágir, fyrir 1 mann 25 a.,
tvo 20 a., fleiri 15 a., hestur skiplagður 1,25, kýr 1 kr., kind 8 a.,
lamb 5 a. Hestur á eftir 5 a., klyfjar af einum hesti 25 a., fleiri 20 a.,
NB. Ekkert fyrir mann eða menn ef þeir borguðu a. m. k. heila 25
a. fyrir eitthvað annað. Ekki var þó dregið úr skyldunni um skipakost
góðan og ferjumenn viðlátna. Ef ferðamaður beið hálfa klukkustund,
þurfti hann ekkert að borga flutninginn. En í Kallaðarnesi var ferju-
maður vítalaus í 3 klukkustundir.
Eyrarbakkahreppur keypti Óseyrarnesið 1906, og var ekki ánægð-
ur með ferjulögin fremur en sjálfseignarbóndinn. (Sjá bréfabók Ár-
nesýslu 1908, nr. 644). Nú er að vísu hærri tollur (1 kr. fyrir mann)
en lögferjan í Óseyrarnesi samt hvað þyngstur ómagi, sökum mann-
fæðar og »lesta«-leysis.
Kotferja er liðuga 3V2 km. austur frá Kallaðarnesi og rétt við
ána að sunnanverðu, (Þaðan er Kirkjuferja, hátt á annan km. i út-
norður en á 5, km. upp að brúnni). Áin er þar breið alt að 1 km.,
og hefur brotið sig heim að túninu.
Ferja þessi er næst Kallaðarnesi og hefur því dregið að sér
mikinn flutning þaðan í fyrstu. Þó maður viti nú ekki um lögferju
þar, fyr en síðla á 17. öld, þá má telja líklegt, ef ekki víst, að hálfri
annari öld áður, hafi þarna verið orðin betri og fjölfarnari ferja.
Bendir til þess meðal annars það, að höfuðsmaður sjálfur, Diðrik van
Mynden fer yfir ána 1539 á Kotferju, en ekki Kallaðarnesferju. —
Meira dreifðist hann samt á fjarlægari ferjustaðina á síðustu öldum.
Hér var þó lögferja og fluttir bæði lausir menn og lestir þar til