Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1932, Page 18

18
Að lokinni rannsókn á gólfinu var þetta eldstæði rannsakað nánar.
Kom þá í ljós, að það hafði í fyrstu verið gert þannig, að helluröð
hefir þar verið lögð á miðju gólfi og settar smáhellur á rönd beggja
vegna við, og sömuleiðis fyrir suðurenda, að minnsta kosti; norður-
enda virtist hafa verið raskað, en lengdin hafði þó verið 1 ‘/a m. Síð-
ar hafði þetta upprunalega eldstæði fyllzt af ösku og kolamylsnu og
farið í kaf, og höfðu þá verið lagðir stærri steinar beggja vegna og
eldstæðið stækkað, gert um m. að lengd og um 80 cm. að breidd,
en verið í fyrstu V2 m. alls að breidd, eða 40 cm. milli hellnanna, sem
stóðu á rönd.
Um 1 m. fyrir sunnan suðurenda þessa eldstæðis fyrir langeldinn
var annað eldstæði á gólfinu, heldur nær austurveggnum. Var það
með steinum um og hellum hjá, er virtust hafa verið hafðar þar til
að fela með eða leggja yfir eldinn. Rauðleit, gulleit og svört aska
var í eldstæðinu. Eldstæði þetta, með öllum tilheyrandi steinum og
hellum umhverfis, var um 1 m. að þverm. Áfast við það að norð-
vestanverðu, og í sambandi við það, var annað eldstæði dálítið
minna, eða líklega öllu heldur seyðir til að baka í; voru nokkrir
steinar umhverfis hann, en ekki voru i honum smásteinar eða möl,
svo sem var í tveim seyðum, er fundust við rannsóknirnar á Berg-
þórshvoli.
í suðurenda, nokkru vestar en um miðju og að sumu leyti dálítið
utar en innri hlið gaflhlaðsins, var lítil viðarkolahrúga á gólfinu. Voru
kolin fremur smágerð birkikol. Voru þau flutt til Þjóðminjasafnsins,
ásamt ýmsum hlutum og steinum, er fundust við þessa rannsókn og
enn skal skýrt nánar frá.
Á víð og dreif fundust hleðslusteinar og hellublöð í moldinni,
sums staðar voru svo sem samankastaðar grjóthrúgur. Hefir þetta grjót
verið áður í og á veggjunum, en verið fleygt til, er bærinn var rif-
inn, og kastazt og borizt til, er veggirnir féllu í rústir. Var margt af
þessu grjóti fært út-fyrir við rannsóknina og er ekki sýnt á með-
fylgjandi uppdrætti. Veggirnir hafa verið hlaðnir að mestu leyti úr
hnausum eða kökkum, en að nokkru leyti með grjóti. Þó var hvergi
steinalag neðst, en verið getur að ofar í veggjunum hafi verið 2—3
lög af grjóti, eftir lausagrjótinu að dæma; hvergi kom hleðsla glögg-
lega fram, nema að því leyti, að sjá mátti, hvar verið hafði gólf og
hvar það og veggir höfðu mætzt. — Stoðarhellur sáust, að því er helzt
virtist, á nokkrum stöðum, en óvíða og ekki með reglulegu skipu-
lagi eða þeirri vissu, að ákveðin yrði eftir þeim fjöldi stoða og
stoðasetning yfirleitt. Hafa stoðirnar staðið á undirstokkum (syllu-
stokkum), en ekki á stoðarsteinum einum, enda var það nauðsynlegt