Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1932, Blaðsíða 58

Forn jarðgöng
fundin að Keldum á Rangárvöllum.
í sumar (1932) var grafið fyrir þró sunnanvið vesturenda hins forna
skála á Keldum á Rangárvöllum. Er komið var 1—2 m. niður, urðu
fyrir jarðgöng. Stefndu þau beint suður frá bænum og fram úr bakk-
anum upp frá læknum. Varð komizt eftir þeim 10 m. og voru þau
bein, bogamynduð að ofan, en árefti ekkert, og veggir óhlaðnir. Höfðu
þau verið grafin í gegnum hörð lög af mold og sandi. Þau voru um
1 m. að br., og ámóta há, en um skóflustungu af lausamold hafði
safnazt á gólfið.
Að öllum líkindum hafa þessi jarðgöng verið gerð til þess að
komast um þau út úr bænum neðanjarðar, ef ófrið bæri að höndum.
Má búast við, að þau hafi náð út úr bakkanum alla leið, en gengið
svo frá að utan, að ekki bæri á þeim. Þau eru einu jarðgöngin frá
fornöld, sem nú eru kunn, og var því æskilegt að varðveita þau, og
opna þau svo að utan, að komizt yrði í þau inn frá lækjarbakkanum.
Var því reynt að grafa þau upp innan frá, eftir því sem unnt var, og
var moldin tekin upp um gatið, sem komið hafði við þróargröftinn,
en er óvíst varð um, hvar göngin höfðu helzt verið, og moldin tók
að hrynja, var hætt við að grafa þannig Á þennan hátt urðu göng-
in þó 3 m. lengri; en eftir voru 10 m. fram úr bakkanum, og var þar
grafið utan frá á móts við göngin. Voru þar gerð sams konar göng,
að hæð og vídd, og jafndjúpt í jörðu, svo að nú verður komizt inn
í jarðgöngin, þótt búið sé að steypa þróna yfir þeim þar sem byrjað
hafði verið að gera hana. — Hefir hurð verið sett í opið í lækjarbakk-
anum Innri endinn er undir suðurvegg skálans og er nú lokaður af
grjóti, svo að ekki verður komizt upp í skálann úr göngunum.
Er menn vilja gera sér hugmynd um það, frá hvaða tíma þessi
fornu jarðgöng á Keldum muni vera, eða hver muni hafa látið gera
þau, mun sumum detta í hug, að þau séu frá tíð Ingjaldar Höskulds-
sonar, og þá gerð það sumar, er Njáls-brenna var, 1011. Ingjaldur vissi
um alla ráðagerð Flosa Þórðarsonar á Svínafelli og samsærismanna