Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1943, Page 28

28
IV. Fjós. Við norðurenda skálans er fjósiS, og liggja þangað dyr
af skálanum gegnum þvervegginn. Hann er um 1,5 m þykkur, en
dyrabreiddin er 50—60 sm. Skáli og fjós með þvervegg hafa greini-
lega verið byggð í einu lagi; það sést þar sem þverveggurinn og
langveggurinn koma saman. Aðrar dyr eru á fjósinu í norðurenda,
90 sm breiðar, og iiggja út í ranghala, sem er 1 m breiður og liggur
vestur með norðurstafni fjóssins og hefur endað með dyrum við norð-
vesturhornið. Þær eru 1 m breiðar milli veggja, en á milli hol-
anna, sem þar eru eftir dyrustafina, eru ekki nema 70 sm, og mun
því hin raunverulega dyrabreidd ekki hafa verið öllu meiri en það.
Ranghalinn er allur hellulagður og sömuleiðis fjósdyr og flór alla
leið inn að millidyrum fjóss og skála. Flórnum hallar töluvert mikið
íram að dyrunum, og er hæðarmunur innst og fremst um 55 sm.
Engar stoðarholur sjást í dyrum milli fjóss og ranghala, en við ann-
an kamp er aflöng, grunn gróf, sem ekki virðist merkileg.
Fjósið er 7,6 m langt milli dyra, en 3,45 m breitt við skálavegg,
3,5 m um miðju, 3,2 m við fremsta básstein að austan og 2,2 m
nyrzt. Ástæðan til þess, að það er svo mjótt nyrzt, er sú, að inn að
hlöðudyrum er aðeins ein básaröð, sú vestari, og flórinn. Tvöföld
básaröð hefst fyrst innan við hlöðudyrnar. Fjósið er þó réttnefnt
toístœSufjós. Að vestan eru b^sarnir 9, en 5 að austan. I suðaustur-
horninu virðist ekki hafa verið bás, því að þar vottar ekki fyrir bás-
stokk, enda hefur verið þægilegt að hafa eitthvert afdrep í fjósinu til
að leggja frá sér mjólkurfötur og því um líkt. Básarnir eru tvenns
konar, eftir gerð básstokkanna, en á milli þeirra hafa alls staðar verið
stórar hellur, þó að sumar vanti nú. Sú hæsta er 95 sm há og sú
lengsta 1 m löng. Framan við báshellurnar eru stoðarsteinar og á milli
iveggja fremstu básanna að austan hafa fjórir steinar, hver ofan á
öðrum, verið undir stoðinni. I sumum básunum er básstokkurinn
gerður af löngum, fallegum steinum, sem liggja þvert fyrir enda
bássins. Þetta hafa verið kýrbásar (17. mynd). I öðrum liggja marg-
ir, aflangir steinar hlið við hlið frá flórnum og inn í básinn miðjan.
Á þessum básum hafa verið tarfar eða geldneyti; rennurnar milli af-
löngu steinanna hafa átt að ræsta básana fram í flórinn (18. mynd).
Þessir básar eru yfirleitt fremst í fjósinu; þar sem kaldast var, voru
nautin höfð.
Stærð básanna við vesturvegg talið framan frá og inn eftir:
1. Nautsbás, 1,15—1,25 m I., 75 sm br.
2. —,,— Eríitt er að segja fyrir víst um mál hans, af því að
báshellurnar vantar báðum megin.