Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1943, Blaðsíða 70

70
Ingólfshöfða og tvö fjöruítök (Dipl. Isl. I, bls. 248—249). Elzti mál-
dagi Miklaholtskirkju eignar Rauðmelingum ákveðinn hrossahaga í
Miklaholtslandi.
Kristbúið á Breiðabólstað á Síðu átti átta skógarteiga, fimm í Súlu-
felli og þrjá í Vestra-Fljótsdal. Skógarítök eru nefnd í afar mörgum
máldögum og öðrum fornbréfum, en þó einnig fjöruítök, engja-,
beitar- og afréttarítök. A öðrum ber minna. Skógar- og engja- og
einnig melítök eru oft kölluð teigar, eins og áðurgreindir skógar-
teigar Breiðabólstaðar og melteigur kristbús á Uppsölum. Onnur ítök
eru örsjaldan kölluð þessu nafni.
Teigur er merkilegt orð. Það virðist vera haft í fyrstunni aðeins um
landræmur, sem úthlutað var milli fleiri jarða. Þannig var orðið al-
gengt í Svíþjóð. I Noregi var lítið um þetta, en það var þó til þar líka
og er það enn. Oftast hefur orðið þar samt yngri merkingar, helzt
landræma af ákveðinni stærð, aðallega engjaræma, og er jafnvel
flatarmál, dagslátta eða því um líkt. Eins er í íslenzku.
Svipuð merking orðsins hlýtur að hafa fylgt skógar- og engjateig-
um miðalda. En teigarnir munu þó hafa verið misstórir á ýmsum stöð-
um. Það er oft talað um fleiri teiga á sama stað, eins og um fimm
skógarteigana, sem Breiðabólstaður átti í Súlufelli, og hina þrjá, sem
hann átti í Vestra-Fljótsdal. Þetta er varla hægt að skilja öðruvísi en
svo, að teigur hafi annaðhvort verið notað sem flatarmál, ellegar þá
að skógum og engjum hafi verið skipt í marga parta milli jarða. Hið
fyrra er þó mjög ólíklegt, aðallega vegna þess, að aldrei virðist vera
talað um þriggja teiga skóg og því um líkt, en oft um þrjá skógarteiga
og svipað. Þetta bendir því eindregið til þess, að skipulögð skipting
skóga og engja hafi verið til, og það snemma og í ríkum mæli.
Þó að orðið teigur sé merkilegt á þessum stöðum, þá er þó ennþá
merkilegra, að skógarpartar voru einnig kallaðir skógartóftir. Þær
eru nefndar að minnsta kosti á sjö stöðum á Suðaustur-, Suður- og
Suðvesturlandi, í gömlum máldögum og í jarðabókinni, sem ísleifur
sýslumaður Einarsson gerði 1708 og 1709 um Austur-Skaftafells-
sýslu (Blanda I, bls. 1—38): Hvalsnes í Lóni átti skógartóft í Hlíðar-
dal (Blanda I, bls. 16), Hólar í Nesjum í Hornafirði skógartóft
eydda á Laxárdal í Hvammslandi (Blanda I, bls. 20), Syðri-Flatey á
Mýrum í Hornafirði á skógarítak til eldingar lítilfjörlegt á Heinabergs-
dal, sem heita á Bólstöðum í Geitakinn, og skógartóft innstu (Blanda
I, bls. 28). Hof í Öræfum átti tvær skógartóftir, aðra hjá Björgum og
hina í Hrútafelli (Dipl. Isl. II,, bls. 774). Reykjardalur í Ytri-Hrepp
j