Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1943, Side 99

99
tíð brennisteinsvinnslunnar í Brennisteinsfjöllum, og var ,,sæluhús“
þeirra, sem fluttu brennisteininn á hestum til Hafnarfjarðar. Vegur
sá, sem nú um langt árabil hefur verið farinn þarna yfir fjallið, liggur
um Kerlingarskarð. Annar slóði er nokkru norðar og var nefndur
Grindaskarðavegur. Fyrir löngu mun vera hætt að fara þann veg
nema helzt lausgangandi menn að vetri til, ef harðfenni var mikið í
brún Kerlingarskarðs, því að þar eru hærri og skarpari brúnir en á
nyrðri slóðinni. Þegar upp á brún er komið, eru þrír hnjúkar til hægri
handar, skammt frá vegi, kúlumyndaðir og allir svipaðir að stærð.
Hnjúkar þessir eru á uppdrætti herforingjaráðsins nefndir Grinda-
skarðahnjúkar, aðrir nefna þá Bolla einu nafni, sennilega eftir lagi
bolla á hvolfi. Nokkurn spöl norðan gamla Grindaskarðavegar er all-
stór hnjúkur, sem á korti frá 1908 er nefndur Kóngsfell, en á korti
frá 1932 Bolli.
Alþekkt fiskimið frá tíð áraskipanna við Faxaflóa er Bollasvið eða
Bollaslóð. Þá voru Bollarnir, syðsti, mið- og nyrzti, yfirmið, en Helga-
fell undirmið. Vitneskju hef ég reynt að afla mér frá gömlum sjó-
og formönnum, sem sóttu mikið á þessar slóðir, en ekki ber þeim að
öllu leyti saman um Bollana. Nokkrir þeirra telja þá alla sunnan
Kerlingarskarðs, en aðrir beggja megin, og er ekki óhugsandi, að
þessi sagnamunur stafi af því, að margir af þessum mönnum eru al-
gjörlega ókunnugir á landi þar um slóðir. Allir þessir menn þekkja
eflaust Bollana af sjó, en ef til vill gera þeir sér ekki grein fyrir þeim
af landi eða þegar nær er komið, þar sem ýmis kennileiti taka breyt-
ingum í augum manna, eftir því hvaðan horft er og úr hvaða fjarlægð.
Læt ég svo útrætt um Bollana að þessu sinni.
Hæsti hryggur fjallsins er mjór, og fer rétt strax að halla austur af,
en ekki er það undanhald langt, svo sem hálfrar stundar gangur, þar
til landið liggur jaínhátt, og nær það að Hvalhnjúk og Ásum. A há-
fjallinu norðan vegar er Stórkonugjá. Er það hraungjá mikil, sem
hraun hefur runnið eftir frá gömlum eldgíg þar uppi. Austur af Stór-
konugjá, skammt fyrir norðan veginn, er Kóngsfell. Þar koma saman
lönd Gullbringusýslu og Árnessýslu. Þegar komið er austur af fjalls-
hryggnum, er komið að afarstórri hraunbreiðu. Tvær vörður eru þar
við götuna, og skiptast þar leiðir, liggur austasta leiðin til Selvogs,
miðleiðin til Stakkavíkur og Herdísarvíkur, en sú þriðja, sem nú er
sjaldan farin, liggur til Brennisteinsfjalla, suður með Draugahlíð.
Var það leið þeirra manna, sem brennisteinsnám stunduðu í Brenni-
steinsfjöllum, þegar þeir fóru um helgar til Hafnarfjarðar, því að
flestir af þeim áttu þar heima, en mest var þessi leið farin af þeim,
7*