Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1943, Side 106

106
þess að forða því, að þær féllu alveg í gleymsku og týndust og enginn
vissi síðar meir, hverjir hefðu þær aðallega notað. Ég gat ekki skilið
svo við þetta efni, að ég minntist ekki lítillega þeirra manna, sem
markað hafa þennan veg, og þeirra litlu og afskekktu sveitar, Sel-
vogsins. Oft hljóía Selvogsmenn að hafa farið þessa leið með hesta
sína, því að fáir fóru þar um aðrir en þeir. Sanna það bezt hinar djúpt
mótuðu götur í hart grjótið á þessum fornu slóðum. Nú hefur þessi
aldna leið Selvogsmanna lokið sínu ætlunarverki, og mun nú fá að
,,gróa yfir götur“, þar sem svo hagar landi, en langt verður þar til
„hölknin gróa“ svo á leið þessari, að eigi sjáist merki mikillar um-
ferðar.
Nú eru flestir þessir Selvogsmenn, sem ég fyrst kynntist, gengnir
veg allrar veraldar. Nokkrir afkomendur þeirra lifa þar enn. Fáir
hafa flutzt inn í sveitina. Fyrir 250 árum voru um 200 manns í Sel-
vogi, — en nú munu vera þar um 60 manns, svo mjög hefur þessi
sveit gengið saman, og er það af ýmsum orsökum, sem ekki verða
raktar hér. Kynni mín af Selvogsmönnum á síðari árum hafa verið
góð og engri rýrð kastað á þá eða sveit þeirra, frá því að ég fyrst
átti samleið með þeim í fjöllunum, fyrir 40—50 árum.
Hér brestur bæði rúm og getu til að lýsa Selvogshreppi, svo að
gagn eða gaman væri að. Þó vil ég aðeins drepa á tvennt, sem þessi
fámenna og afskekkta sveit hefur átt og á, sem enginn getur frá henni
tekið, og það er Strandarkirkja og minningin um Eirík Magnússon,
prest að Vogsósum, sem vígðist að Strönd árið 1667 og þjónaði þar
í 39 ár. Kirkjan hefur svo að öldum skiptir staðið ein húsa á hinu
forna höfuðbóli, Strönd, sem sandur og uppblástur eyddu ásamt
fleiri jörðum í Selvogi. Munnmæli herma, að þegar Erlendur lög-
maður Þorvarðarson bjó að Strönd á fyrri hluta og fram yfir miðja
16. öld og allt var þar með blóma, hafi það eitt sinn borið við, er
smalamaður Erlends kom heim, að hann hafi stungið spjóti sínu
niður, og komið sandur upp á því. Segir þá smalamaður: ,,Hér mun
uppblástur verða.“ Hjó Erlendur hann þá banahögg og kvað hann
ekki skyldi spá fleiri hrakspám. Spá smalamannsins hefur illu heilli
rætzt. Strandarkirkja er löngu þjóðkunn fyrir það, hve vel hún
„verður við“, þegar fólk leitar til hennar með áheit í ýmsum áhuga-
málum sínum.
Um Eirík á Vogsósum skal ekki fjölyrt hér. Sagnir af honum og
kunnáttu hans er víða að finna og flestar í þjóðsagnastíl og hafa
því víða flogið. Sennilegast er, að Selvogsmenn hafi á sínum tíma
litið til Eiríks á Vogsósum með ótta og lotningu fyrir orð hans og at-