Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1943, Page 125

125
langhöfði (kranial index trúlega 76—77) með meðalstórt, frekar
lágt höfuð.
Kúpubotninn virðist hafa verið sérstaklega breiður og hefur mesta
breidd hauskúpunnar vafalítið verið um beinkambana ofan og aftan
hlustanna. Þetta bendir til þess, að maðurinn hafi verið svíramikill,
og gæti manni dottið í hug, að sjóróðrar ættu sinn þátt í því, að
minnsta kosti er þetta einkenni almennt á karlhauskúpum úr Haf-
fjarðarey, þar sem einnig má gera ráð fyrir, að sjósókn hafi verið
stunduð af kappi.
Neðri kjálkinn er stór, sterklegur og vel lagaður, með engum
kjálkagarði. Tennur eru allar óskemmdar, en mikið slitnar, mest
jaxlarnir, sem eru slitnir alveg niður undir tannháls. Framtennur eru
dálítið skakkar, en slitflöturinn er eðlilegur á öllum tönnum, svo að
vafalaust hafa þær mætt tönnum efri góms á eðlilegan hátt. Nokkur
tannsteinn er á tönnunum.
Af hlutfallinu milli viðbeins- og upphandleggslengdar (44,1) má
ráða, að maðurinn hefur ekki verið að sama skapi herðabreiður og
hann hefur verið hár, og þegar jaínframt er haft í huga, að hann var
svíramikill, hafa axlirnar trúlega verið afsleppar.
Smá-gigtarbreytingar eru í hægri axlarlið og vinstri mjaðmarlið.
I augum fornmanna hefur þetta verið með hæstu mönnum, með
kraftalegan, sennilega sívalan vöxt. Um hæð hans skal þess getið, að
engin bein úr heiðni eru til úr jafnstórum manni, en frá Skeljastöð-
um í Þjórsárdal er ein beinagrind úr jafnháum manni.1)
4. kuml. Hauskúpan án neðri kjálka, og í efri kjálka vantar allar
tennur nema jaxlana og vinstri aftari forjaxl. Þessi hauskúpa kom á
Þjóðminjasafnið 1868 og er merkt 574. 3. 5. ’39 kom á safnið neðri
kjálki með öllum jöxlum og hægri aftari forjaxli, sem sýnilega á við
þessa hauskúpu. Þegar við Kristján Eldjárn rannsökuðum kumlateig-
inn 1947, vísaði bóndinn á Hafurbjarnarstöðum okkur á, hvar kjálk-
inn hafði íundizt, og er við grófum þar til, fundum við eftirfarandi
bein, sem vafalaust eiga við þessa hauskúpu:
4 tennur úr efri kjálka hauskúpunnar og 1 úr neðri kjálka. 16
hryggjarliðir, þar á meðal banakringlan. Hún á áreiðanlega við þessa
hauskúpu, því að auk þess sem liðfletirnir eru sniðnir hver fyrir ann-
an, er mænugat hauskúpu og banakringlu sérkennilega skakkt að
lögun. Spjaldbein, hægra mjaðmarbein, 16 rif, bæði herðablöðin,
hægra viðbein og upphandleggsbein, báðir hverfileggir, vinstri ölnin,
SI)r. Forntida gárdar i Island, bls. 227 o. áfr.